جذام هنوز هم در ایران وجود دارد/ راه‌های انتقال و علائم بیماری
به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا- مهسا روحی؛ جذام یک بیماری عفونی قدیمی است که ممکن است بیش از هزار سال قدمت داشته باشد. نام این بیماری برای بسیاری از افراد همچنان ترسناک بوده و موجب وحشت می‌شود. در طول تاریخ از جذام به‌عنوان یک بیماری لاعلاج و ارثی یاد می‌شد. جذام بانام هانسن نیز شناخته می‌شود که توسط باکتری «مایکوباکتریوم لپره» و «مایکوباکتریوم لپروماتوسیس» ایجاد می‌شود. معمولاً این باکتری رشد کندی دارد و روی سیستم عصبی بدن تأثیر گذاشته و روند آن را مختل می‌کند. این بیماری در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی در ایران شیوع بیشتری پیدا کرد. حال سؤال این است که آیا همچنان باید از بیماری جذام ترسید؟
جذام هنوز هم در ایران وجود دارد
بیماری جذام یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های طول تاریخ است به‌طوری‌که در کتاب انجیل هم به آن اشاره شده است. تحقیقات انجام‌شده مشخص کرده است که این بیماری بیشتر در کشور‌های هند، ماداگاسکار موزامبیک، نپال و تانزانیا که دارای آب‌وهوای گرم و مرطوب هستند به چشم می‌خورد. متأسفانه بر اساس آمار دفتر مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، این بیماری در ایران هم وجود دارد به‌طوری‌که تا پایان سال ۱۴۰۱، حدود ۱۲ هزار فرد مبتلابه جذام ثبت‌شده است. سازمان بهداشت جهانی تعریفی از این بیماری جذام دارد و معتقد است این بیماری، عبارت است از شخصی که دچار ضایعه‌های هیپوپیگمانته (قرمزرنگ بدون حس)، درگیری اعصاب محیطی، از دست دادن حس و اسمید پوستی مثبت ازنظر باسیل‌های اسیدفاست، به‌صورت منفرد یا مجموعه‌ای از این تغییرات باشد.
تعداد افراد مبتلا به جذام در 3 سال گذشته
براساس آمار مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در سال گذشته (۱۴۰۲) تعداد ۹ مورد جدید جذام در کشور گزارش شده است که ۶ نفر از آنها ایرانی و سایر بیماران از اتباع خارجی هستند.
تا پایان سال ۱۴۰۲ تعداد تجمیعی موارد ثبت‌شده جذام به ۱۱ هزار و ۹۱۵ مورد رسیده که از آن میان ۸۹۸۸ مورد بهبود یافته‌اند، ۲۵۰۴ نفر از مبتلایان فوت شده‌اند، ۴۱۱ مورد غایب از درمان هستند که ۱۲۰ مورد اتباع افغانستانی هستند، ۱۲ نفر تحت درمان چنددارویی هستند که از این تعداد ۸ نفر دارای ملیت ایرانی هستند.
موارد تحت درمان در پایان سال ۱۴۰۲ از ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور گزارش شده‌اند که از این میان بالاترین میزان شیوع به دانشگاه‌های علوم پزشکی خراسان شمالی، قزوین و ایرانشهر اختصاص دارند.
بیماری جذام می‌تواند حدود ۵ تا ۲۰ سال در بدن یک فرد مخفی بماند همین مسئله موجب شده است علت‌های اصلی ابتلا به بیماری جذام به‌طور دقیق کشف نشود؛ اما محققان و دانشمندان معتقدند که این بیماری می‌تواند از طریق دستگاه تنفسی و به‌طورکلی افرادی که ارتباط مکرر و نزدیک با بیمار دارند می‌توانند از راه‌های تنفس، عطسه و خارج شدن ترشحات از بینی و دهان، دستگاه گوارش، سرفه و خارج شدن ترشحات از دهان، تماس پوستی مستقیم با زخم‌های باز، تماس با خاک، حشرات و محیط آلوده منتقل شود.
آشنایی با علائم بیماری جذام
معمولاً علائم بیماری جذام به چهار گروه کلی تقسیم می‌شود که می‌توان به علائم پوستی، علائم عصبی، نشانه‌های غشای مخاطی و علائم جذام پیشرفته اشاره کرد. اگر جذام نشانه‌های پوستی داشته باشد تغییراتی، چون پوست خشک، ضخیم و سفت، بی‌حس شدن پوست و تغییر رنگ در بخش‌هایی از آن، ریزش نواحی پوستی دارای مو مانند مژه وابرو، رشد ضایعات پوستی، ایجاد زخم‌های بدون درد در کف پا، تورم یا بروز توده‌هایی در ناحیه لاله گوش در بیمار اتفاق می‌افتد.
ضعف و فلج عضلانی در دست‌ها و پاها؛ بی‌حس شدن نواحی آسیب‌دیده پوست، اختلال در اعصاب مرتبط با چشم و احتمال خطر کوری و تورم اعصاب نواحی نزدیک به گردن، آرنج و زانو از نشانه‌های نوع عصبی این بیماری است و خونریزی در بینی، گرفتگی و کیپ شدن ناحیه بینی نیز از علائم نوع غشای مخاطی جذام است. همچنین جذام پیشرفته را می‌توان از فلج نواحی دست‌وپا، تغییر فرم در غضروف بینی، برزو زخم‌های مزمن در کف پا (این زخم‌ها درمان نمی‌شوند)، بروز عفونت در انگشتان دست و از بین رفتن نوک آنها، مشکلات چشمی و ریزش ابرو تشخیص داد.
95 درصد افراد جذام نمی‌گیرند
پزشکان معتقدند که ۹۵ درصد افراد مستعد ابتلا به بیماری جذام نیستند و فقط ۵ درصد از مردم درگیر جذام می‌شوند. به‌طوری‌که اگر مستقیم در تماس با فرد مبتلابه جذام قرار نگیرند، به این بیماری مبتلا نمی‌شوند. اگر در فردی زخمی مشکوک به جذام وجود داشته باشد، برای تشخیص این بیماری، پزشک برای بررسی بیشتر نمونه‌ای از ضایعه پوستی برمی‌دارد.
آشنایی با انواع جذام
شدت بیماری جذام متناسب با سیستم ایمنی بدن هر فرد متفاوت است. به‌طورکلی چهار نوع جذام وجود دارد. گروه اول جذام سل است که نوع خفیفی از بیماری بوده که ضایعات پوستی کوچک و بزرگی را در پوست ایجاد می‌کند. گاهی ممکن است به دلیل آسیب زدن به عصب‌های زیرین پوست، محل ایجاد زخم بی‌حس شود.
جذام توبرکلوئید مرزی نوم دوم این بیماری است که ضایعات پوستی بیشتری دارد و درگیری عصب در این نوع بیشتر از جذام سل است. جذام لپروماتوز نوع دیگر این بیماری است که برجستگی‌های پوستی ایجاد می‌کند به‌طوری‌که بابی حسی و ضعف عضلانی همراه است.
آخرین نوع جذام، جذام مرزی است که پلاک‌های قرمز، بی‌حسی متوسط، درگیری عصبی گسترده و تورم غدد لنفاوی را ایجاد می‌کند.
بیماری جذام قابل‌درمان است
خوشبختانه امروزه بیماری جذام قابل‌درمان است. پزشک برای درمان عفونت این بیماری، آنتی‌بیوتیک‌هایی همچون داپسون، ریفامپیسین و کلوفازیمین تجویز می‌کند که باید به مدت ۶ ماه تا یک سال مصرف شوند. دارو‌های درمان‌کننده بیماری به‌صورت رایگان در مراکز خدمات جامع سلامت کشور توزیع می‌شود.
کلام آخر
متأسفانه نگار مردم کشور به افراد جذامی نگاهی وحشت‌زده و ناراحت‌کننده است. بیمار جذامی که طول مدت بیماری و درمان خود را گذرانده و اکنون دیگر ناقل بیماری نیست و فقط معلولیت‌های این بیماری و علائم ظاهری آن در فرد باقی‌مانده است، گناهی ندارد که از جامعه ترد شده است. او دیگر نه می‌تواند بیماری را انتقال دهد و نه خطرناک است. آنها باید مانند سایر افراد در کوچه و خیابان‌های شهر بچرخد وزندگی عادی داشته باشد. زندگی کردن حق مسلم همه آنها است.
انتهای پیام/