تاثیر ظهور داعش در افغانستان بر مواجهه تهران با طالبان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا در این گزارش آمده است: با وجود آنکه بر اساس اعلام پنتاگون، داعش در افغانستان هزار تا 3 هزار طرفدار یعنی خیلی کمتر از شمار نیروهایش در عراق و سوریه در اختیار دارد، دولت ایران ارزیابی هشدارآمیزی درباره این گروه دارد.

برنت رابین، مشاور ارشد سابق دولت باراک اوباما در افغانستان و پاکستان گفت که من از تبادل نظر با ایرانی‌ها در موقعیت‌های مختلف این برآورد را دارم که ارزیابی آنها این است که تهدید داعش در افغانستان بالاتر از تهدید ایالات متحده است. او به المانیتور گفت که روسیه نیز همین نظر را دارد.

ایران و آمریکا به طور ضمنی در سرنگونی رژیم طالبان در سال 2001 (1380) بعد از حملات 11 سپتامبر (20 شهریور) همکاری داشتند. ایران به طور قاطع در دهه 1990 (1369) مخالف طالبان بود و حتی بعد از آنکه نیروهای طالبان دیپلمات‌های ایرانی و مسلمانان محلی شیعه در شهر مزارشریف در افغانستان در سال 1998 (1377) را قتل عام کردند، در آستانه جنگ با آن‌ها بود.

دیدگاه ایران و آمریکا نسبت به افغانستان، در سال 2005 (1384) بعد از آن شروع به واگرایی کرد که جرج بوش، رئیس‌جمهوری (آمریکا) توافق استراتژیک با حامد کرزی، رئیس‌جمهوری وقت دولت افغانستان را اعلام کرد.

بر اساس آنچه رابین می گوید: «ایرانی‌ها پیشتر نگران حضور سنگین ارتش آمریکا در غرب سرزمین خود در عراق بودند، آنها این برداشت را داشتند که این اقدام آمریکا، گامی از سوی ما برای داشتن پایگاه‌های دائمی در افغانستان است.»

یک دهه بعد، همچنان 10 هزار نیروی آمریکا در افغانستان هستند و به نظر می رسد هزاران نفر نیز با توجه به شکنندگی دولت کنونی رئیس‌جمهوری اشرف غنی در افغانستان و تهدید مستمر افغان‌ها و نیروهای ایالات متحده که عمدتا از سوی طالبان ناشی می‌شود، در افغانستان باقی بمانند.

جیم کانیگان، سفیر سابق ایالات متحده در افغانستان به المانیتور در یک ایمیل گفت در حالی که ایران نمی‌خواهد آمریکا در (افغانستان) باقی بماند، نمی‌خواهد افغانستان سقوط کند. او توضیح داد: «ایران علاقه‌ای ندارد که طالبان در قدرت باشد. ایران همچنین از داعش هراس دارد.»

داعش در افغانستان برای اولین بار در سال 2014 (1393) پدیدار شد و حضور خود را به طور رسمی در 26 ژوئن 2015 ( 5 تیر 1394) اعلام کرد و سپس حافظ سعید خان، یکی از فرماندهان پیشین طالبان پاکستان را به عنوان رئیس منطقه خراسان معرفی کرد؛ منطقه‌ای که قرن‌ها پیش شامل افغانستان، پاکستان و تعداد زیادی از کشورهای آسیای میانه می ‌شد.

بر اساس آنچه فاطمه امان، تحلیلگر مسائل افغانستان می‌گوید؛ این گروه جنگجویان عمدتا غیرافغان را از آسیای مرکزی از جمله اعضای حزب‌التحریر (حزب اسلامی آزادی) از ازبکستان، جنبش اسلامی در ازبکستان، جنبش اسلامی تاجیکستان، چچنی‌های روسیه و اویغورهای چین را جذب کرده است. آنها همچنین طرفدارانی از طالبان پاکستان، مشهور به «تحریک طالبان» پاکستان و گروه‌های دیگر افراطی پاکستانی داشتند.

نیروهای آمریکایی امسال با هدف قراردادن اردوگاه‌های این گروه در شرق ولایت ننگرهار، حملات سنگینی علیه داعش در افغانستان داشتند. تحلیل‌گران می‌گویند که این گروه فرصت استخدام ناراضی‌های بیشتری از طالبان افغان را بعد از آنکه روشن شد مرگ ملاعمر رهبر طالبان در سال 2013 (1392) را برای دو سال مخفی کرده‌اند، از دست داد.

با توجه به این حقایق و ارزیابی‌ها که حکومت اسلامی در شرق افغانستان متمرکز شده است، رابین و کانینگام هر دو گفته‌اند که برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر این که ایران از طالبان برای ایجاد یک سپر منطقه‌ای علیه داعش در مرز ایران و افغانستان بهره می‌گیرد؛ اغراق‌آمیز است.

رابین گفت: « اتحاد بیشتری میان طالبان و پاکستان وجود دارد (تا ایران، به گونه‌ای) که این کشور سال‌ها به رهبران طالبان و القاعده پناه داده است. اما رابین ادعای بیشتری دارد. او اگر چه همکاری میان طالبان و ایران را رد می‌کند،اعتقاد دارد که میان این دو «همزیستی مسالمت‌آمیز» وجود دارد.

درباره این پرسش که آیا منصور پیش از مرگ از ایران بازدید کرده است، حمید بابایی، مشاور مطبوعاتی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد مطلبی را به نقل از جابری انصاری، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران منتشر کرده است. بر اساس گزارش بابایی، انصاری گفته است: «مراجع ذیربط در ایران اینکه چنین شخصی در آن روز از مرز ایران وارد پاکستان شده است، تأیید نکرده‌اند.»

وزارت امور خارجه آمریکا نیز سفر منصور (به ایران) را تأیید نکرده است؛ اختر منصور در این سفر پاسپورتی ممهور به مهر (ورود و خروج) با اسمی جعلی اما عکسی حقیقی به همراه داشته است که مقامات پاکستانی گفته‌اند، آن را در کنار جسد وی پیدا کرده‌اند.

مارک تونر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در تاریخ 24 می (3 خرداد) به خبرنگاران گفته است؛ ما اطلاعات روشنی در این زمینه نداریم.

بر اساس یک گزارش؛ منصور با استفاده از پاسپورت جعلی متناوبا از فرودگاه بین‌المللی کراچی به سفر رفته است. او در طول 9 سال گذشته 18 بار به دوبی و یک بار به بحرین سفر کرده است.

مقامات آمریکا می‌گویند؛ آنها منصور را به این دلیل هدف گرفتند که او نیروهای آمریکا را تهدید کرد و نشان داد که هیچ علاقه‌ای به گفت‌وگوهای صلح با دولت افغانستان ندارد. به نظر می‌رسد جانشین منصور، ملا هبت الله آخوندزاده نیز تمایلی به دنبال کردن صلح ندارد. تنها چند روز پس از آنکه وی به عنوان رهبر طالبان انتخاب شد، این گروه حمله جدیدی علیه پلیس افغانستان در نواحی جنوبی ولایت هلمند انجام دادند.

کانینگتون درباره مرگ منصور گفت: «تئوری توطئه خود را انتخاب کن! پاسپورت او چطور سالم مانده است؟ آیا حکومت اسلامی [افغانستان] او را به آمریکا فروخته بود است؟ آیا ایرانی‌ها به ما آمار وی را داده بودند؟ ما احتمالا هیچ‌گاه حقیقت را نخواهیم فهمید. اما طالبان هم باید متعجب شده باشد.»

ترجمه: سمیرا امیر چخماقی