عوامل موثر در توسعه گردشگری ادبی در ایران

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، گردشگری، پدیده‌ای است که از گذشته‌های دور در جوامع انسانی به آن توجه شده و بر حسب نیاز‌های متفاوت اجتماعی و اقتصادی به پویایی خود ادامه داده است. در سال‌های اخیر نیز با بهبود استاندارد‌های زندگی در جهان، گردشگری به یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های تفریحی تبدیل شده است.

براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال ۲۰۱۴ از هر ۱۱ شغل، یک شغل مربوط به صنعت گردشگری بوده و این صنعت، در آمدی معادل ۱۲۴۵ میلیارد دلار را از طریق ۱۳.۱ میلیارد نفر گردشگر بین المللی کسب کرده است. به همین دلیل، بیشتر کشور‌ها در سرتاسر جهان در پی بهره گیری از مزایای صنعت فوق به ویژه از طریق دریافت سهم فراوان از درآمد آن و افزایش اشتغال ناشی از توسعه این صنعت خدماتی در رقابت با یکدیگر هستند.

از سوی دیگر، به گفته متخصصان، به سبب اشتغال جوانان در صنعت گردشگری، کشور‌هایی که با مشکلات ناشی از بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند از آن به عنوان ابزاری برای برطرف کردن این مشکلات بهره می‌برند. تا آنجا که درآمد حاصل از گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین درآمد صادرات بعضی از کشور‌های کوچک و در حال توسعه شناخته شده است. همچنین برخی اوقات بیش از یک چهارم تولید ناخالص داخلی آن‌ها را شامل می‌شود. یکی از گونه‌های گردشگری، گردشگری ادبی است که در حیطه گردشگری میراث دسته بندی می‌شود. گردشگری ادبی فرآیند بازدید از مکان‌ها و جاذبه‌هایی است که با نویسندگان، شاعران و آثار آن‌ها پیوند دارد و میان آثار فیزیکی برجای مانده از زندگی هنرمندان و مناظر ساختمان‌ها و فضای واقعی یا خیالی مطرح شده در آثار آن‌ها تفاوتی قائل نمی‌شود.

فرهاد جوان (استادیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه مازندران) و بهزاد پورقریب (استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه مازندران) در همین رابطه اقدام به انجام یک مطالعه پژوهشی کرده‌اند که در آن، عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری ادبی در ایران مورد شناسایی و تحلیل واقع شده‌اند.

آن‌ها در این پژوهش کاربردی، ۳۰ نفر از متخصصان و نخبگان دحوزۀ گردشگری به‌طور عام و به‌طور خاص گردشگری ادبی را مورد پرسش قرار داده و داده های به دست آمده از آن ها را به شکل علمی ارزیابی نموده‌اند.

نتایج این پژوهش نشان دادند که مقوله‌هایی ازجمله:

• بهبود اقدام‌های مدیریتی و نهادی،
• افزایش در سرمایه‌گذاری گردشگری ادبی و موارد مربوط به آن،
• ارتقا در رقابت‌پذیری گردشگری ادبی در خاورمیانه و جهان با تبلیغات مناسب،
• عوامل قانونی و طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی (به روایت‌های گفتمان، آموزش، توسعۀ فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی)

به‌عنوان عوامل مؤثر در توسعۀ گردشگری ادبی در کشور ایران مطرح هستند.

به گفته فرهاد جوان، استادیار و پژوهشگر گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه مازندران و همکارش، «طبق بررسی‌های ما، عامل اقدام‌های مدیریتی و نهادی بر سایر عوامل دیگر تأثیر دارد. همچنین عامل طراحی الگوی بومی از گردشگری ادبی به روایت‌های گفتمان، آموزش، توسعۀ فعالیت تخصصی و ترسیم مسیرهای ادبی نیز که مهم‌ترین عامل در جذب گردشگران ادبی است، متأثر از سایر عوامل است و به خودی خود، تأثیری بر عامل دیگری نمی‌گذارد».

این محققان می گویند: «بر اساس یافته های ما می توان چنین مطرح کرد که در حال حاضر گردشگری ادبی با تمرکز بر سایت های مشاهیر، نمادها و مکان های ادبی، از شاخه های مهم گردشگری در ایران است که می تواند برای رقابت، کسب و منفعت اقتصادی، ایجاد اشتغال و حفظ و به تبع آن هویت فرهنگی بسیار مورد توجه قرار گیرد».

بر این اساس، در چنین عرصه‌ای، آن مقصدی برنده است که از پیش با شناسایی و تحلیل دقیق وضعیت موجود خود در راستای تحقق هر چه بیشتر گردشگری ادبی به عنوان یکی از شاخه های جذاب در گردشگری و توسعه پایدار ایران گام بردارد.

سرانجام، از نتایج پژوهش حاضر می‌توان چنین مطرح کرد که در‌حال حاضر گردشگری ادبی با تمرکز بر سایت‌های مشاهیر، نمادها و ادبیات، مکان‌های ادبی و ... از شاخه‌های مهم گردشگری در ایران است که برای رقابت، کسب و منفعت اقتصادی، ایجاد اشتغال و حفظ و به تبع آن هویت فرهنگی بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ بنابراین در چنین عرصه‌ای مقصدی برنده است که از پیش با شناسایی و تحلیل دقیق وضعیت موجود خود در راستای تحقق هر‌چه بیشتر گردشگری ادبی که به‌عنوان یکی از شاخه‌های جذاب در گردشگری و توسعۀ پایدار ایران مطرح است، گام بردارد.