افزایش تلفات زائران کشور‌های مختلف در حج امسال؛ وضعیت ایران متفاوت است

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، مصر، تونس، اندونزی، هند، پاکستان، مالزی، اردن، ایران، سنگال، تونس، سودان، عراق و امریکا مرگ شماری از زائران خود را در حج امسال تایید کرده اند.

خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات عرب گزارش داد که ۶۵۸ مصری در جریان حج امسال جان باخته‌اند. اندونزی نیز اعلام کرد که بیش از ۲۰۰ نفر از اتباع این کشور جان خود را در موسم حج امسال از دست داده اند و هند نیز از مرگ ۹۸ تن از زائران خود خبر داد.

مرکز پزشکی حج و زیارت جمهوری اسلامی ایران نیز روز گذشته از جان باختن 17 زائر ایرانی در موسم حج امسال خبر داد که از این تعداد، 16 نفر در مکه و یک نفر در مدینه شامل 14 مرد و سه زن بین 51 تا 87 سال جان خود را از دست داده اند.

شمار زائران ایرانی حج تمتع در سال جاری 87 هزار و 650 نفر اعلام شده است و شمار تلفات ایران نسبت به سال های گذشته، تاکنون کمتر بوده است.

خبرگزاری رویترز هم از مرگ 49 تن از حجاج تونسی در مراسم حج امسال خبر داد و گفت که «قیس سعید»، رئیس جمهور تونس پس از انتقادات گسترده ناشی از جان باختن ده‌ها تن از حجاج تونسی در مراسم حج امسال به دلیل گرمای شدید هوا در عربستان سعودی، ابراهیم غیبی، وزیر امور حج و زیارت این کشور را برکنار کرده است.

وال استریت ژورنال گزارش داده که ایالات متحده نیز اعلام کرده تعدادی از آمریکایی‌ها در حج امسال جان باخته‌اند.

در همین حال، گفته می شود گروهی از حجاج در سال جاری مفقود شده اند و  دوستان و اقوام در حال جستجوی آن‌ها در بیمارستان‌ها هستند.

برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که امکانات فراهم شده توسط مقامات عربستان برای خنک کردن زائران کافی نبوده و بسیاری از زائران کشورهای مختلف به ویژه زائرانی که بدون اخذ مجوزهای قانونی به حج رفته بودند، به دلیل گرمازدگی در دمای بالای ۴۸ درجه سانتیگراد جان خود را از دست داده اند.

دولت عربستان سعودی تاکنون هیچ گزارش رسمی در باره میزان فوتی‌های حج امسال را منتشر نکرده است.

عربستان سعودی می‌گوید حدود ۱.۸ میلیون نفر در مراسم حج ۲۰۲۴ شرکت کرده‌اند.

خبرگزاری فرانسه گزارش داد: بیش از نیمی از کسانی که جان خود را از دست دادند، زائران ثبت نام نشده یا غیرقانونی بودند و از طریق کانال‌های غیررسمی به حج رفته بودند. به همین دلیل به امکانات خنک کننده مانند چادرها و اتوبوس‌های تهویه مطبوع دسترسی نداشتند.

در همین حال، روز جمعه اردن اعلام کرد که مسئولان چندین آژانس مسافرتی را که سفر غیررسمی زائران مسلمان به مکه را تسهیل می‌کردند، بازداشت کرده است. مصر نیز در حال انجام تحقیقات مشابهی است.

عربستان سعودی در سال‌های اخیر تدابیر امنیتی را در مراسم حج افزایش داده اما همچنان به دلیل نبود شرایط مناسب به ویژه برای زائران ثبت نام نشده، با انتقاداتی مواجه است.

گرمای شدید هوا

گمان می‌رود که موج گرمای بی‌سابقه در عربستان سعودی عامل اصلی مرگ و میر بالا باشد. علیرغم هشدارهای وزارت بهداشت عربستان برای پرهیز از قرار گرفتن در معرض گرما و از دست دادن آب بدن، بسیاری از زائران قربانی استرس گرمایی و گرمازدگی شدند.

«عایشه ادریس» زائر نیجریه‌ای در گفت‌وگو با شبکه خبری بی بی سی جهانی می‌گوید: «فقط به رحمت خدا زنده ماندم، زیرا هوا فوق العاده گرم بود. مجبور بودم از چتر استفاده کنم و مدام خودم را با آب زمزم خیس کنم».

یکی دیگر از زائران بنام نعیم نیز گفت: «ارتباط با مادرم ناگهان قطع شد. ما روزها را به جستجو گذراندیم، اما متوجه شدیم که او در جریان حج از دنیا رفته است».

زائران به دلیل گرمای بی سابقه، فعالیت بدنی شدید و فضاهای باز و وسیع با خطراتی مواجه هستند و بسیاری از حجاج نیز سن و سال بالایی دارند و درگیری بیماری‌هایی هستند.

با این حال، مرگ و میر ناشی از گرما در مراسم حج، پدیده جدیدی نیست و به چند دهه گذشته نیز باز می‌گردد.

کارل-فریدریش شلوسنرـ  تحلیلگر آب و هوایی به خبرگزاری رویترز گفته است: «حج برای بیش از یک هزار سال در آب و هوای گرم برگزار شده، اما بحران آب و هوا این شرایط را تشدید می‌کند».

تحقیقات او نشان می‌دهد که با افزایش ۱.۵ درجه سانتی‌گراد دمای جهانی بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن، خطر گرمازدگی در حج می‌تواند تا پنج برابر افزایش یابد.

ازدحام بیش از حد و مسائل بهداشتی

بر اساس چندین روایت، سوء مدیریت مقامات سعودی نیز شرایط را وخیم‌تر کرده و منجر به بحران در بسیاری از مناطق تعیین شده برای زائران شده است. برخی زائران اعلام کرده‌اند که محل اقامت و تأسیسات به خوبی مدیریت نمی شد و چادرهای شلوغ فاقد امکانات سرمایشی و بهداشتی کافی بودند.

آمنه ۳۸ ساله اهل اسلام آباد می‌گوید: «در گرمای مکه در چادرهای ما کولر نبود و کولرهایی که نصب شده بودند بیشتر اوقات آب نداشتند».

زائران غیرقانونی

برای انجام حج، زائر باید برای ویزای ویژه حج اقدام کند، اما برخی از افراد تلاش می‌کنند تا علی‌رغم تلاش مقامات سعودی، بدون داشتن اسناد و مدارک لازم به حج بروند.

زائران غیرقانونی اغلب از مواجهه با ماموران اجتناب می‌کنند، حتی زمانی که به کمک نیاز دارند. اعتقاد بر این است که موضوع «حج غیررسمی» در افزایش مرگ و میر نقش دارد و مقامات آنها را عامل ازدحام بیش از حد در برخی چادرها می‌دانند.

رئیس کمیسیون ملی حج و عمره اندونزی  در باره مرگ و میر بالای حجاج این کشور گفت: «ما گمان می‌کنیم کسانی که از ویزای غیر حج استفاده می‌کنند، به مناطق حج نفوذ کرده‌اند».

این در حالی است که «سعد القرشی» مشاور کمیته ملی حج و عمره عربستان  گفته بود هر کسی که ویزای حج نداشته باشد تحمل نمی‌شود و باید به کشورش بازگردد.

به گفته وی ، زائران غیرقانونی با استفاده از کارت‌های نسک شناسایی می‌شوند که در اختیار زائران رسمی قرار می‌گیرد و حاوی بارکد برای ورود به اماکن مقدس است.

جان باختن در حج

وقتی حاجی در حال ادای حج جان خود را از دست بدهد، مرگ او به هیئت حج کشور ذیربط اعلام می‌شود. آنها از مچ بند یا شناسه‌های گردن برای تأیید هویت استفاده می‌کنند. بعد از آن گواهی پزشک می‌گیرند و عربستان گواهی فوت صادر می‌کند.

بر این اساس، نماز میت در مساجد مهمی مانند مسجد الحرام در مکه یا مسجد النبی (ص) در مدینه برگزار می‌شود. جسد شسته شده، کفن شده و به سردخانه‌هایی که توسط دولت سعودی ایجاد شده است، منتقل می‌شود و تمام هزینه‌ها بر عهده عربستان است.

به گزارش خبرگزاری‌های خارجی، مراسم تدفین‌ها ساده، بدون سنگ قبر و گاهی با اجساد متعدد در یک مکان است. کتاب گورستان، فهرستی از افرادی که در کجا دفن شده‌اند را نشان می‌دهد، بنابراین خانواده‌ها می‌توانند در صورت تمایل از قبور دیدن کنند.