تبیین راهکار‌های توسعه گردشگری خلاق در خدمات گردشگری
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، گردشگری یکی از صنایع در‌حال رشد در جهان است. در کشور‌های در‌حال توسعه که گردشگری طبیعت و فرهنگ شکل غالب گردشگری است، توسعۀ گردشگری باعث رشد زیر‌ساخت‌های حمل‌و‌نقل و صنعت مهمان نوازی می‌شود.
از‌نظر اقتصادی گردشگری پایدار به‌مثابۀ فعالیتی تعریف شده است که محیط فیزیکی و بافت اجتماعی جامعۀ میزبان را از‌بین نمی‌برد. این رویکرد به‌طور تقریبی، در تمام عناصر اقتصاد ملی آشکار می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم فرآیند‌های برآورده‌کردن نیاز‌های گردشگران را به کار می‌گیرد.
همچنین، خلاقیت به عنوان یک استراتژی برای توسعۀ مهارت‌های فردی تبدیل شده است که بسیاری از شهر‌ها و مقاصد جهان آن را به کار گرفته‌اند و یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت شهر‌های در‌حال رقابت است.
خلاقیت و گردشگری بر یکدیگر اثر می‌گذارند و در‌صورت مدیریت صحیح می‌توانند هم‌افزایی داشته باشند. از این رو نوآوری و خلاقیت اساس یک کسب وکار موفق است. بهترین فرصت کسب وکار شامل کسانی خواهد بود که می‌توانند ایده‌های جدید و بهتر را در کسب وکار ارائه دهند. در‌میان صنایع خدماتی، صنعت گردشگری یکی از بخش‌های پیشتاز و در‌حال رشد در‌سطح بین‌المللی است.
جاذبه‌های گردشگری به‌تن‌هایی موجبات سفر را فراهم نمی‌کنند، بلکه باید امکانات و شرایط برای جابه‌جایی، اقامت و پذیرایی گردشگران نیز فراهم باشد. به همین جهت، توجه به نیاز‌های گردشگران و پاسخگویی به آنان در بخش خدمات، یکی از اساسی‌ترین و مهم‌ترین وظایف و یا هدف‌های هر مقصد گردشگری است.
مسعود تقوایی استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان، همراه دو تن از همکاران خود، پژوهشی را با هدف تبیین راهکار‌های توسعۀ گردشگری خلاق در خدمات گردشگری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان) انجام داده‌اند.
هدف اصلی این پژوهش بررسی مؤلفه‌های تأثیرگذار در توسعۀ گردشگری خلاق با تأکید بر بخش خدمات در شهر اصفهان است. به همین منظور، شاخص‌های مرتبط در این زمینه در پنج بُعد (زیست‌محیطی، اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی، مدیریتی-سیاسی) دسته‌بندی شده است.
پژوهشگران این پژوهش برای تعیین سلسله‌مراتب مناطق شهر اصفهان از‌نظر بهره‌مندی از امکانات و خدمات گردشگری از تکنیک پرومته فازی استفاده کرده‌اند.
در این پژوهش گزینه‌های بررسی‌شده شامل مناطق پانزده‌گانه و معیار‌ها نیز ۷۰ شاخص است؛ بنابراین برای تعیین وزن اهمیت شاخص‌ها و رتبه‌بندی گزینه‌ها از طیف و مقیاس هفت‌تایی اعداد فازی ذوزنقه‌ای استفاده شده است. شاخص‌ها و زیرشاخص‌های مطالعه‌شده در ساختار درختی ذیل که برای استفاده از روش پرومته فازی تدوین شده است، بدین شرح معرفی می‌شود: در بُعد زیست‌محیطی ۱۳ شاخص، بُعد اجتماعی-فرهنگی ۱۵ شاخص، بُعد اقتصادی ۱۵ شاخص، بعُد کالبدی ۱۴ شاخص و بُعد مدیریتی-سیاسی ۱۳ شاخص بررسی شده است؛ بنابراین برای نمایش بهتر شاخص‌ها، زیرشاخص‌ها و گزینه‌ها ارائه شده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که خلاقیت یکی از راه‌های رهایی از بن‌بست‌های موجود و باز‌نمودن در‌های جدیدی بر‌روی جامعه است و جامعه‌ای که خلاقیت کافی نداشته باشد، فاقد حیات است. خلاقیت را می‌توان در جنبه‌های مختلف جامعه مانند گردشگری خلاق، ارائۀ خدمات خلاق و ... به کار برد. ارائۀ خدمات گردشگری خلاقانه باعث می‌شود تا افراد به مسافرت و بازدید از این مکان‌ها بیشتر ترغیب شوند و تمایل بیشتری برای گذران اوقات خود در مکان‌های تفریحی داشته باشند. خدمات گردشگری می‌تواند به‌عنوان محرک موتور اقتصادی جامعه باشد.
به زعم این پژوهش با ارائۀ مطلوب‌تر این خدمات رضایت بیشتر افراد جلب می‌شود. همچنین، با ایجاد خاطرۀ خوش، گردشگران برای داشتن سفر‌های بیشتر به این مکان‌ها ترغیب می‌شوند. در مقالۀ حاضر کوشش شد تا با استفاده از تکنیک پرومته فازی قابلیت‌ها، توانمندی‌ها، کاستی‌ها و کمبود‌های شهر اصفهان در ارائۀ خدمات گردشگری شناسایی و تحلیل شود.
باتوجه به نتایج به‌دست‌آمده از این تحلیل‌ها پیشنهاد‌هایی با زمان‌بندی مناسب برای بهره‌برداری از این قابلیت‌ها، توانمندی‌ها و محدود‌کردن کاستی‌ها و کمبود‌ها ارائه شده است.
همچنین نتایج به‌دست‌آمده از تکنیک پرومته فازی نشان می‌دهد که منطقۀ ۱۴ شهر اصفهان به‌دلیل بهره‌مند‌نبودن از عواملی همانندتکنولوژی‌های جدید و کم‌اثر، احساس مسئولیت به محیط‌زیست، مسائل ایمنی و امنیتی، عرضۀ خدمات و محصولات بازیافت‌کردنی، شرایط طبیعی مطلوب، افزایش اعتبار با عرضۀ محصولات اصیل، برندی متمایز و مشهور، حمایت و اعطای تسهیلات به شرکت‌ها و متولیان، پتانسیل فراوان سرمایه گذاری خدمات، زیرساخت‌ها و تسهیلات لازم برای افراد با ناتوانی جسمی، سبب شده است که این منطقه از‌نظر نداشتن خدمات خلاقانه رتبۀ اول را داشته باشد که نشان‌دهندۀ این مسئله است که منطقۀ ۱۴ درمقایسه با عوامل نام برده‌شده در موضع ضعف قرار دارد؛ بنابراین برای توانمندسازی شهر اصفهان باید به رفع موانع و کاستی‌های موجود بر سر راه توسعۀ گردشگری خلاق با ارائۀ خدمات گردشگری به‌صورت خلاقانه پرداخته شود. همچنین، برای توسعۀ عادلانه‌تر مناطق شهر اصفهان باید مناطق ۱۴، ۱۵، ۱۱، ۱۳، ۱۲، ۱۰، ۹ و ۷ که درمقایسه با دیگر مناطق در موضع ضعیف‌تری قرار گرفته‌اند، برای ارائۀ خدمات گردشگری به‌صورت خلاقانه در اولویت برنامه‌ریزی قرار گیرند.
در‌ادامه، باتوجه به نتایج به‌دست‌آمده از تجزیه‌و‌تحلیل پژوهش پیشنهاد‌هایی در پراکنش زمانی (کوتاه‌مدت، میان‌مدت، بلند‌مدت) و مکانی (منطقه‌های شهر اصفهان، حومه و بیرون شهر) در جدول زیر ارائه شده است.
قابل ذکر است، از این یافته‌ها، یک مقاله علمی پژوهشی تهیه شده که در نشریه «برنامه ریزی فضایی» منتشر شده است. این نشریه دارای دوره انتشار فصلی بوده و متعلق به دانشگاه اصفهان است.
انتهای پیام/