«شهرت» موضوعی مغفول؛ اما پرمخاطب/ کار اصلی دانشگاه فعالیت علمی و پژوهشی است

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، شاه قاسمی در نشست تشریح برنامه‌ها و فعالیت‌های همایش ملی فرهنگ شهرت از ارسال مقاله به دبیرخانه همایش تا پایان مرداد خبر داد و گفت: تاکنون 130 چکیده مقاله از 170 نویسنده به دبیرخانه ارسال شده است که طبق برررسی‌های اولیه نیمی از آن‌ها تایید کمیته علمی را داشتند؛ البته در کنار مقالات فارسی تعدادی از افراد هم متقاضی ارسال مقاله به زبان انگلیسی بودند که با توجه به تک زبانه بودن این همایش از قبول آنها خودداری کردیم.

وی ادامه داد: انتخاب محورهای شهرت و دین، شهرت و سرمایه داری، تکنولوژی و شهرت و تکنولوژی و رسانه و ... به عنوان محورهای این همایش به دلیل فعالیت‌هایی که توسط اعضای کمیته علمی و همچنین تحقیقاتی که تاکنون در دنیا در این خصوص انجام شده بود، تعیین شد. در برخی از موضوعات مثل مطالعه کلی شهرت در ایران و یا حضور سلبریتی‌ها در بستر اینترنت آثار خوبی از حیث کیفی و کمی ارسال شدند که تقریبا در 8 محور اصلی و موضوعات جزئی تر به اندازه کافی مقاله دریافت شده است که برای آن ها پنل تشکیل دهیم؛ اما در حوزه فلسفه شهرت و یا شهرت و دین آثار کمتری دریافت شد.

وی در پاسخ به دلیل انتخاب موضوع شهرت به عنوان موضوع این همایش بیان کرد: به حوزه علوم اجتماعی در سال‌های اخیر آسیب‌های جدی وارد شده است و در این زمینه خیلی کم کار کردیم. باید بگویم که به علت خیلی از مشکلات و دغدغه مندی هایی که در جامعه وجود دارد باید به سراغ حل آن ها برویم و بررسی نشدن این موضوعات می تواند منجر به هزینه های مالی و روانی بسیاری برای کشور شود. بدون شک حل مشکلات در مراحل کوچک‌تر می تواند تبعات کمتری را برای کشور رقم خواهد زد. مسئله شهرت هم یکی از آن مسائلی است که در جامعه به شدت توسط اقشار مختلف دنبال می‌شود و به یکی از دلبستگی‌های بشر امروزی تبدیل شده است. توجه به این موضوع 10 سالی است که توسط پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی دنبال می‌شود و هسته‌های اولیه پژوهش در این حوزه را شکل دادند و الان می‌بینیم که تبدیل به اولویت اول کشور هم شده است.

شهرت یکی از آن مسائلی است که در جامعه به شدت توسط اقشار مختلف دنبال می‌شود و به یکی از دلبستگی‌های بشر امروزی تبدیل شده است

وی ادامه داد: تاکنون در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های مختلف در خصوص موضوع شهرت پیمایش‌ها و تحقیقاتی شده است اما این همایش برای اولین بار است که برگزار می‌شود و حتی در دنیا هم با وجود ژورنال‌هایی در خصوص موضوع شهرت اما برگزاری همایشی مثل آن چیزی که ما در حال برگزاری آن هستیم را تا به الآن نداشتیم. مطمئنا این استقبال 170 نفری از همایش و در صورت در اختیار گذاشتن فرصت ارائه برای نیمی از آن‌ها می‌تواند نقشه راهی را برای ما ترسیم کند که در سیاست‌گذاری ها موفق تر عمل کنیم و بدانیم که در کجا هستیم و باید چه کارهایی انجام دهیم و به کجا برسیم. به واقع اگر سیاست‌گذاری ها در این مقوله با یافته های علمی و برمبنای پژوهش انجام شود ما را با یک تصمیم گیری‌ منطقی‌تری روبرو خواهد کرد. از نظری هم این همایش و فرصت ملاقات حضوری و اعلام نظر اساتید نسبت به رویکردهای ارائه شده در آن می‌تواند پژوهشگر را نسبت به مطالب کمی و کیفی اثرش آگاه‌ترکند. حتی بازتاب رسانه ای این پژوهش‌ها هم می‌تواند فرصتی را برای دانشجویان و پژوهشگران اقصی نقاط کشور فراهم کند تا از راه دور در جریان تازه‌ترین دستاوردها قرار گیرند.

* صدا وسیما نقش پررنگی در شهرت افراد دارد

این استاد ارتباطات دانشگاه تهران به مطالبه گری مردم از صدا وسیما به عنوان نهاد پرورش دهنده سلبریتی اشاره کرد و گفت: وقتی از پدیده شهرت حرف می‌زنیم وزن سنگین آن را باید به خاطر دربرگیری طیف وسیعی از مردم به صداوسیما اختصاص دهیم حتی با وجود اینکه برخی از سلبریتی‌ها با اتکا به شبکه‌های اجتماعی به شهرت رسیدند اما باز می‌بینیم که با وجود محدودیت‌های این سازمان و مخالفت‌ها در جامعه با آن هنوز در مسیر پرورش و شهرت افراد نقش حائز اهمیتی را ایفا می‌کند. در این مسیر سلبریتی پروری توسط صدا وسیما اما می‌بینیم هنرمندان مشهوری را که بعد از کسب یک شهرت نسبی؛ سودای مهاجرت و یا حضور در عرصه‌های دیگر را برای کسب منافع شخصی دنبال می‌کنند. حتی در برخی از فیلم‌های تولید شده در این نهاد که به ترویج فرهنگ خانواده نیز می‌پردازد هم می‌بینیم این بازیگران در زندگی شخصی خودشان خیلی برای این مسائل ارزش قائل نیستند و پاردوکس‌هایی را برای مخاطب رقم زدند.

* ایران بهشت سلبریتی‌ها است

شاه قاسمی ایران را بهشت سلبریتی‌ها خواند و گفت: خیلی از جرائمی که اینفلوئنسرها مرتکب می‌شوند و خیلی از آن ها هم در اینترنت وایرال می‌شود را اگر هر کسی دیگر مرتکب شود با قاطعیت با آن برخورد می شود در حالیکه آن‌ها به صورت آزادانه و به دور از هر گونه برخوردی مشغول زندگی روزمره خودشان هستند.

شاه قاسمی در پاسخ به این سوال که رئیس جمهور آتی در حوزه علمی و پژوهشی چه گام‌هایی را باید بردارد، بیان کرد: دانشگاه‌ها از کارکرد اصلی خودشان که همان حل مشکلات است، خارج شدند. جامعه دانشگاهی تنها محلی برای خواندن کتاب و تحقیقات و انجام پایان‌نامه نیست بلکه کیفیت که لازمه کار علمی و پژوهشی است و همین کاربردی بودن آن ها از جمله مواردی است که باید به آن‌ها توجه کرد و رئيس جمهوری آتی کشورمان هم باید در اولویت کاری‌اش باشد و به همین راحتی از آن‌ها عبور نکند. باید معیارهای سختی را برای ورود به تحصیلات تکمیلی تعریف کنیم تا شاهد هرکاری به اسم علم و پژوهش نباشیم که نه تنها هیچ ره‌آوردی ندارد بلکه با هزینه و بودجه‌های زیادی هم همراه است.  

ایران جزء محدود کشورهایی است که تعداد زیادی پژوهشکده و اندیشکده دارد و تعداد دانشگاه‌های آن از کشور چین با یک میلیارد نفر هم بیشتر است

وی به نبود درک و سواد علمی در میان برخی سازمان ها و مسئولان اشاره کرد و گفت: ناکارآمدی و فساد در دستگاه‌ها، نکته بزرگی است که در کشور ما فراگیر شده است. ایران جزو محدود کشورهایی است که تعداد زیادی پژوهشکده و اندیشکده دارد و تعداد دانشگاه‌های آن از کشور چین با یک میلیارد نفر هم بیشتر است. جای تاسف دارد که بسیاری از پژوهش‎هایی که انجام شده حتی یکبار هم توسط مسئولان امر خوانده نشده است چه برسد به اینکه بخواهیم با آن مشکلی از کشور را برطرف کنیم. بارها شده پروژه‌های زیادی با بودجه‎های اندک به بنده پیشنهاد شده است تا نسبت به رفتار شناسی مردم نسبت به موضوعی خاص تحقیق انجام دهم در حالیکه انجام چنین کاری نیازمند یک کار پیمایشی گسترده است تا نسبت به رفتار مردم به یک موضوع خاص آگاهی لازم را کسب کنم. حتی خیلی از پروژه ها را به صورت داوطلبانه و بدون در اختیار گذاشتن بودجه لازم توسط سازمانی که آن موضوع به حیطه کاری آن ها مربوط است، انجام دادم اما وقتی که خواستم به صورت رایگان و برای انتشار در اختیار آن ها بگذارم از انجام آن خودداری کردند و انگار برای آن ها ضرورتی نداشته است. بطوریکه در تحقیقی که در خصوص نظر جامعه آمریکا نسبت به ایران و به صورت پیمایش آنلاین و مصاحبه با 1752 امریکایی انجام شد نزدیک به 200 هزار کلمه جمع آوری کردم که به دو زبان انگلیسی و فراسی هم نوشته شده اما حتی وقتی خواستم که به صورت رایگان این پژوهش را در اختیار دفتر دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه قرار  دهم حتی به صورت رایگان هم به آن تمایلی نشان ندادند.

* سلبریتی‌ها در ایران حاشیه امن دارند

در ادامه مجید سلیمانی ساسانی دبیر اجرایی این همایش به مطالعات شاه قاسمی در حوزه شهرت و تلاش‌های وی در شکل‌گیری این رویداد اشاره کرد و گفت: در این خصوص زحمت‌های پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در ۶ سال گذشته و تالیف و ترجمه ۲۵ عنوان کتاب و چند پژوهش کمی و کیفی در حوزه شهرت هم بر غنای کار ما افزود. این مطالعات و حمایت‌ها باعث شد تا در سال گذشته به سراغ برگزاری این همایش برویم. انتشار این فراخوان و به دنبال آن استقبال بالغ بر ۱۷۰ نویسنده فعال در حوزه فرهنگ شهرت نیز دستاورد بزرگی را در حوزه علوم اجتماعی و ارتباطات برای ما رقم زد.

وی ادامه داد: شهرت در این سال‌ها و با شدت گرفتن میزان استقبال از شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک پدیده عمومی در میان مردم مورد توجه قرار گرفته است. حتی شبکه‌ای مثل اینستاگرام نیز بر پایه شهرت شکل گرفته است و اگر همین سلبریتی‌های بزرگ از آن خروج کنند شکست و صدمه سنگینی به آن خواهد زد.

وی در خصوص برگزاری این همایش گفت: مطمئنا برگزاری این همایش می‌تواند پژوهشگران جوان تری را به این حوزه معرفی کند و در این سال‌ها هم اهتمام جدی را در دانشگاه‌هایی که رشته‌های علوم اجتماعی و یا ارتباطات اجتماعی دارند، قرار دادیم تا این علاقه مندی را در میان اساتید و دانشجویان نسبت به موضوع شهرت رقم بزنیم.

سلیمانی ساسانی خاطرنشان کرد: بررسی ۵ دانشگاه تهران، علامه طباطبایی، دانشگاه باقر العلوم، امام صادق (ع) و صدا وسیما از حیث پایان‌نامه‌هایی که با موضوع شهرت دفاع شده است به ما این نوید را می‌دهد که این موضوع در جامعه دانشگاهی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.

* شهرت موضوعی مغفول مانده اما پرمخاطب در دانشگاه است

وی با اشاره به اینکه پرداختن به موضوع شهرت در کشورمان خیلی دیر اتفاق افتاده است بیان کرد: با این وضعیت، اما می‌بینیم که تعداد زیاد مقالات، تحقیقات و سخنرانی‌ها در این خصوص باعث شده تا اندکی این خلا را جبران کند. در این همایش هم سعی شده تاکنون چند پیش نشست با معرفی و نقد کتاب داشتیم که در یکی از آنها، آثار دکتر شاه قاسمی مورد نقد قرار گرفت. پیش نشست دیگری با عنوان سواد رسانه‌ای و فرهنگ شهرت در دانشگاه علامه برگزار شد که در آن دانشجویان و اساتید برجسته‌ای حضور داشتند. به‌طوری‌که این حجم از استقبال باعث شد تا سلسله نشست‌های دیگری را در دانشگاه‌های مختلفی برنامه ریزی کنیم تا با ارائه محتوای نظری مناسب به جامعه دانشگاهی با دقت بیشتری به مسئله شهرت بپردازند.

دبیر اجرایی همایش ملی فرهنگ شهرت در خصوص اینکه چقدر به نقش رسانه‌های سنتی و شبکه‌های اجتماعی در همراهی با این همایش توجه شده است، گفت: بعد از وقایع و اتفاقات سیاسی سال ۱۴۰۱ در کشور، مسئله فرهنگ شهرت در حوزه سیاستگذاری رسانه‎‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرد. در این دو سال مشاهده کردید که سیاست‌گذاران رسانه به شدت به این حوزه علاقه‌مندی نشان دادند و مرتب در حال حمایت از نشست‌هایی در این خصوص هستند. به عنوان برگزارکننده این همایش سعی کردیم تا میان سیاست‌گذ‌اران و مدیران رسانه‌ای یک همکاری ویژه‌ای صورت گیرد. سازمان صدا وسیما به عنوان یک نهاد سلبریتی محور که همیشه در حال معرفی افراد جدید به جامعه هست سعی کرده تا نقش پر رنگ‌تری را در خصوص این رویداد و رویداد‌های چنینی داشته باشد.

وی میان دو موضوع شهرت با سلبریتی تمایز قائل شد و در این زمینه خاطر نشان کرد: در واقع از مفهوم سلبریتی در جایی استفاده می‌کنیم که افراد در جایگاهی غیر از تخصص خود ورود کنند به عنوان مثال فوتبالیست معروفی که در مورد سیاست اظهار نظر می‌کند یا بازیگری که به معرفی دارویی خاص پرداخته است همه به واسطه شهرت خود در جای دیگری از آن استفاده ابزاری می‌کنند و این همان موضوعی است که ما در مورد فرهنگ شهرت و آسیب‌های آن در این رویداد به آن اشاره داریم.

وی ادامه داد: پدیده استقبال از سلبریتی در کشور و هنجار شکنی و رفتار‌های خلاف فرهنگ اسلامی آنها به وفور در این سال‌ها دیده شده است، اما نکته‌ای که بیشتر به چشم می‌آید اغماض حکومت در برخورد با آنها است و این که در یک حاشیه امنی مشغول رفتار‌های زننده خود هستند. نکته دیگر رها بودن و نداشتن ساز وکار مناسب برای شهرت و سلبریتی‌ها در کشورمان است. این بی‌سازمانی باعث شده تا هر از چندگاهی افرادی با رفتار‌هایی در سطح پایین و فاقد یک ارزش خاص نام خودشان را بر سر زبان‌ها بیاندازند. البته این موضوع در حوزه موسیقی کشورمان متفاوت‌تر است و تشکیلات منظم و با برنامه این حوزه که  توسط نهاد‌های واسط بسیار حرفه‌ای بوجود آمده است باعث شده تا همه چیزی در سیر منظم خود قرار داشته باشد و امیدواریم که برای سلبریتی‌ها سایر حوزه‌ها هم چنین چیزی را مشاهده کنیم.  

استاد ارتباطات دانشگاه تهران، اساس کار پلتفرم‌های اجتماعی را بر روی کلان دیتاهایش متمرکز دانست و در این خصوص عنوان کرد: صاحبان این پلتفرم‌ها در دنیای کنونی به علت در اختیار داشتن اطلاعات از نفوذ و قدرت زیادی برخوردارند و در سیاستگذاری و نحوه انتشار اطلاعات و حتی وارونه جلوه دادن آنها می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند.