ضرورت تقویت زیست‌بوم فریلنسری/فضای علمی برای اقتصاد گیگی فراهم است
خبرگزاری علم و فناوری آنا- گروه علم و فناوری؛ فریلنسر (Freelancer) یا «آزادکار» یکی از بهترین راه‌هایی است که افراد می‌توانند از مهارت‌های مختلفشان برای کسب درآمد استفاده کنند و همزمان برای چند کارفرما کار انجام دهند. زمان کاری این افراد دست خودشان است و هر زمان که تمایل داشته باشند می‌توانند کار کنند. اکنون این دانش در ایران همراه با چالش‌های مختلفی همراه است که رفع آن نیاز به نقشه راه و تدابیری روشن از سوی مسئولان دارد.
مجمع جهانی اقتصاد از ۲۰۱۶ فعالیتی را در مورد مشاغل آینده شروع کرده است و از ۲۰۱۸ نیز هر سال با ارائه گزارشی اعلام می‌کند دنیا و مشاغل در حال تغییر و تحول هستند و اگر دولت‌ها و مسئولان قصد دارند پابرجا بمانند باید به کمک شرکت‌های خصوصی بروند، زیرا شرکت‌های خصوصی به تنهایی نمی‌توانند نیروی کار را بازآموزی کنند.
شرکت‌هایی که در حوزه آموزش آزادکاری فعال هستند زحمت زیادی متحمل می‌شوند، اما لازم است دولت‌ها، بودجه‌های دولتی به این امر اختصاص دهند و با حمایت از این شرکت‌ها، دانش را در کشورشان ترویج دهند. در همین راستا به تازگی رویدادی توسط دانشگاه علم و فرهنگ و با همکاری ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری برای ترویج فرهنگ فریلنسری و بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی این حوزه، برگزار شد.
در راستای اهمیت موضوع فریلنسری، میزگردی با حضور سهیل دادخواه، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و فرهنگ و سرپرست بنیاد توسعه کسب و کار این دانشگاه، علی سیاه‌کلاه، بنیانگذار یک موسسه کسب و کار، بهنام امین آزاد مدیرعامل و هم‌بنیان گذار پلتفرم کارلنسر، سید علیرضا فاطمی، فریلنسر در خبرگزاری آنا برپا شد. در این میزگرد به اهمیت فریلنسری و استفاده از توانایی های دانشجویان، بیزنس در سطح بین‌المللی، مشکلات و چالش‌های دانشجویان برای کار و عدم ورود آنان به بازار کار مطرح شد.
مشروح این میزگرد تخصصی در خبرگزاری آنا به شرح زیر است؛
*آقای دکتر دادخواه؛ شما به‌عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه بفرمایید چه عواملی باعث شد تا به موضوع فریلنسری در بین دانشجویان تاکید شود که اکنون به برگزاری یک همایش و رویدادی منجر شده است؟
دادخواه: یکی از وظایف بنیاد توسعه کسب و کار دانشگاه علم و فرهنگ توسعه کارآفرینی دانشجویی است. این بنیاد در این راستا خدماتی به دانشجویان دانشگاه و بقیه دانشجویان و جامعه ارائه کرده است. مدت‌هاست دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها دغدغه اشتغال دارند. هرچند کمبود برخی از شغل‌ها و درآمد‌های مسئله جدی است، اما متاسفانه مسئله مهاجرت هم مزید بر علت آن شده است. بنیاد کسب و کار دانشگاه علم و فرهنگ روی این قضیه بسیار کار می‌کند. بنده هم از حدود سال ۹۹ به صورت جدی وارد این فضا شده‌ام. بررسی‌ها نشان داده‌اند که تقریبا راه مشخصی پیش روی دانشجویان و فارغ التحصیلان نگذاشته‌ایم. البته ما هم به عنوان معلم و مدرس در این زمینه مقصر هستیم.
در بررسی‌هایمان به مسئله آزادکاری یا فریلنسری رسیدیم. همچنین دریافتیم در حال حاضر بسیاری از دانشجویان و فارغ التحصیلان در فضایی که افراد دغدغه و نگرانی کار دارند، درآمد خیلی خوبی کسب می‌کنند. آنها از میزان درآمدشان راضی‌اند و قصدی برای مهاجرت ندارند، زیرا دلاری کسب درآمد کرده و ریالی خرج می‌کنند. حتی به صورت ریالی هم درآمدشان بالاست و همزمان می‌توانند چند پروژه را بدست بگیرند. زمانی که مبانی علمی این مسئله را در سطح بین‌المللی بررسی کردیم، دریافتیم فضا برای فعالیت این افراد گستردهتر است؛ این مسئله وارد بحث اقتصاد گیگ می‌شود.
*چه عاملی باعث شد که این خلا را بیابید؟
دادخواه: در این زمینه متوجه شدیم، هرچند اساتید خوب و کارشناسان مجربی در این حوزه وجود دارد، اما به دلیل هزینه‌های زیاد و عدم وجود حامی لازم، اکوسیستم یا زیست‌بوم ناقصی در این زمینه در کشور وجود دارد. این افراد دست تنها قادر به انجام کاری نیستند و صدای آنها نیز به جایی نمی‌رسد. در این راستا متوجه شدیم می‌توانیم با استفاده از ظرفیت‌های مجموعه جهاد دانشگاهی و دانشگاه علم و فرهنگ گپ بین دوستان را پر کنیم. شاید تعداد فعالان این حوزه در سال ۹۹ کم بود، اما اکنون تعداد این افراد بیشتر شده است.
خوشبختانه در حال حاضر با تلاش بخش خصوصی طی چند سال اخیر از نظر مدرس، منتور و منابع علمی معضلی نداریم. رودمپ و نقشه راهی در این زمینه وجود دارد. تنها باید این افراد را به یکدیگر متصل کنیم. در یک بخش از این زنجیره یا اکوسیستم، موسسات آموزشی قرار دارند که فریلنسر (آزادکار) تربیت می‌کنند. در بخش دیگر پلتفرم‌ها (افراد رابط بین کارفرما و فریلنسرها) قرار دارند. جایگاه این پلتفرم‌ها در دنیا بسیار پر رنگ است. اکنون تعداد زیادی فریلنسر زیرمجموعه این پلتفرم‌ها هستند.
*برنامه هایی برای انسجام موضوع آزادکاری در دانشگاه دارید؟ یا پیش از اینها برنامه هایی داشته اید؟
دادخواه: در بخش دیگر این زنجیره کارفرمایان و نهایتا سیاستگذاران قرار دارند؛ افرادی که از طریق سیاست‌گذاری به تسهیل فرایند‌ها کمک می‌کنند. اکنون ما برای هر چهار بخش برنامه داریم. در وهله نخست برای شروع کارمان زیر ساختی به اسم مدرسه فریلنسری ایجاد کرده‌ایم. کار این مدرسه توسعه زیست بوم فریلنسری کشور (نه آموزش) است. با ایجاد این زیرساخت قصد داریم مشکلات پلتفرم‌ها را متوجه شویم و پی ببریم از طریق مجاری رسمی و دولتی چگونه می‌توانیم مشکلات آنها را برطرف کنیم. به عنوان مثال اگر کارفرمایان را توجیه کنیم که کار‌های ترویجی اقناعی در این زمینه انجام دهند، قطعا کارفرمایان پروژه‌های بیشتری را به پلتفرم‌ها ارجاع خواهند داد.
*چه مشکلاتی دیده شده که این موضوع مهم تلقی می شود؟
دادخواه: باید مشکلات پلتفرم‌ها برطرف شود. اکنون کسی از مشکلات منتورها، شرکت‌ها و موسسات آموزشی خبر ندارد. آنها به تنهایی نمی‌توانند هزینه‌های تبلیغات، اطلاع رسانی و ترویجی را تقبل کنند. مجمع جهانی اقتصاد از سال ۲۰۱۶ فعالیتی را در مورد مشاغل آینده شروع کرده است و از سال ۲۰۱۸ نیز هر سال با ارایه گزارشی اعلام می‌کند دنیا و مشاغل در حال تغییر و تحول هستند و اگر دولت‌ها و مسئولان قصد دارند پابرجا بمانند باید به کمک شرکت‌های خصوصی بروند، زیرا شرکت‌های خصوصی به تنهایی نمی‌توانند نیروی کار را بازآموزی کنند.
شرکت‌هایی که در حوزه آموزش آزادکاری فعالند زحمت زیادی متحمل می‌شوند، اما لازم است دولت‌ها، بودجه‌های دولتی به این امر اختصاص دهند و با حمایت از این شرکت‌ها، دانش را در کشورشان ترویج دهند. از سوی دیگر باید دغدغه‌های این بخش را شناسایی و با مسئولان در میان گذاشت تا مسئله فریلنسری در کشور شکل بگیرد.
یکی از نکاتی که شناسایی کردیم، فضای کاری اشتراکی ویژه فریلنسرهاست. اکنون فضای کار اشتراکی زیاد داریم، اما این فضا‌ها المان‌ها و شاخص‌های خاصی دارند که باید با کمک مجموعه‌های دیگر خدمات خاصی در آنها شکل بگیرد. مجموعه مدرسه فریلنسری در دانشگاه علم و فرهنگ را به این دلیل ایجاد کردیم تا بتوانیم این زیست بوم را توسعه دهیم. قرار شد مسائل این زیست بوم با حمایت ویژه ستاد توسعه اقتصاد دیجیتال معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری پیش برود.
*اخیرا هم رویدادی در اینباره برگزار شده است.
دادخواه: خروجی ۵ تا ۶ ماه همکاری ما با معاونت علمی منجر به این شد که ۸ خرداد امسال همایشی برای بحث آموزشی ترویجی برای این قشر از مخاطبان برگزار شود. برنامه‌هایی نیز برای کارفرماها، بخش دولتی و سیاستگذاران در نظر گرفته‌ایم. با اجرای این برنامه‌های ویژه قصد داریم همه اجزا را تحت تاثیر قرار دهیم. این همایش بیشتر رویکرد آموزشی ترویجی دارد.
اکنون دنیا به سمت فریلنسری پیش می‌رود و نسل Z در دنیا بیش از هفتاد درصد تمایل به فریلنسری دارند از اینرو اگر کارفرمایان قصد ادامه حیات دارند باید به سمت فریلنسری پیش بروند. باید از کارآفرینی به سمت کارآفرینی منفرد سوق پیدا کنند. آنها در این فضا می‌توانند در اقتصاد گیگ موفق شوند.
سیاه‌کلاه: وقتی در زمینه اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی صحبت از درآمد ارزی به میان می‌آید، ذهنها به سمت خرید ارز دیجیتال یا ورود به فارکس سوق پیدا می‌کند. این چنین دیدگاههایی ارزآوری ندارند. برخی ما را در این نوع دسته‌بندی مشاهده می‌کنند. در صورتی که بحث فریلنسری مقولهای جداست. درآمد‌های دلاری اکنون جایگاه خوبی ندارند. در نوسانهای بازار امکان از بین رفتن سرمایه وجود دارد، اما در بحث فریلنسری افراد ابتدا آموزش میبینند. پس از کسب مهارت به ارزآوری می‌رسند و نیازی به سرمایهگذاری ندارند. افراد باید تنها زمان صرف کنند و مهارت یاد بگیرند. قطعا اگر حمایتهای حوزه فریلنسری زیاد شود هم برای افراد جامعه و هم برای دولت و حکومت همه برد به همراه دارد.
*افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند را چطور شناسایی کرده‌اید؟ این افراد بر اساس چه شاخص‌هایی ارزیابی شده‌اند و برای سخنرانی مورد تایید قرار گرفته‌اند؟
دادخواه: ما برای این منظور جلسات متعددی در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری داشتیم؛ فراخوان‌هایی نیز پیرامون این مسئله ارائه کردیم و از همه پلتفرم‌های مطرح ایران دعوت به عمل آوردیم. برخی از پلتفرم‌هایی که مسئولیت اجتماعی برای آنها مهم بوده یا دغدغه‌ای در این زمینه داشتند، بدون داشتن هیچ عایدی مادی فقط به خاطر رفع دغدغه‌هایی این حوزه به عنوان سخنران در این همایش دعوت.
*رویه‌ای که در دانشگاه در پیش گرفته چقدر می‌تواند انقلابی در توسعه اقتصاد دیجیتال ایجاد کند و سایر حوزه‌های مربوط به فناوری را درگیر کند. چشم انداز ۵ تا ۱۰ ساله این حوزه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سیاه‌کلاه: در بسیاری از موارد نسبت به کشور‌های پیشرو جایگاهی عقب‌تر هستیم. به عنوان مثال پلتفرم‌های فریلنسری دنیا از ایران جلوترند. بسیاری از مباحث نیاز به فرهنگ‌سازی دارد. باید بدانیم فریلنسر کیست و سازوکار‌ش با کارمند فرق دارد. طبق آماری که وجود دارد نصف جمعیت نیروی کار دنیا در حال فریلنسری شدن هستند بنابراین اگر توجه جدی به این مسئله نداشته باشیم، نسبت به کشور‌های درجه یک پیرامون مباحث تکنولوژی و کاری عقب میوفتیم.
در کشور‌هایی مانند آمریکا شمالی، آمریکا، کانادا افراد فقط برای کسب درآمد فریلنسر نمی‌شوند به دلیل اینکه درآمد کارمندی کم است و برای کسب درآمد بیشتر به سمت فریلنسری نمی‌روند. آنها به این سمت سوق پیدا می‌کنند، زیرا فریلنسری هم به نفع کارفرما وهم به نفع کسی است که کار می‌کند.
اگر تمرکز بیشتری به حوزه صادرات خدمات داشته باشیم، امیدی برای نیروی کار به وجود می‌آید که بتوانند درآمد خوبی کسب کنند و پی ببرند که تنها راه کسب درآمد در شرایط کنونی مهاجرت نیست. طی بررسی‌های ما مشخص شده دلیل اصلی مهاجرت افراد، کسب درآمد و رفاه بیشتر است.
*چه اقدامی برای توسعه فریلنسری در کشور لازم است؟
ما باید از لحاظ آموزشی و برای تدوین پلتفرم میان ایران و خارج بستری را فراهم کنیم تا افراد با انجام پروژه‌های خارجی کسب درآمد داشته باشند. هرچند اکنون بخش خصوصی تلاش‌های زیادی در این زمینه انجام می‌دهد، اما فعالان این حوزه با برخی محدودیت‌ها از جمله انتقال وجه مواجه هستند
سیاه‌کلاه: ما باید از لحاظ آموزشی و برای تدوین پلتفرم میان ایران و خارج بستری را فراهم کنیم تا افراد با انجام پروژه‌های خارجی کسب درآمد داشته باشند. هرچند اکنون بخش خصوصی تلاش‌های زیادی در این زمینه انجام می‌دهد، اما فعالان این حوزه با برخی محدودیت‌ها از جمله انتقال وجه مواجه هستند.
اگر بستر‌های لازم فراهم شود، امیدی در دل جوانان و کسانی که قصد مهاجرت دارند، به وجود می‌آید. به عنوان مثال یک مهندس خوب کشور چرا باید به کشور دیگری مهاجرت کند؟ چرا نباید او را در کشور نگه داریم تا همین جا صادرات خدمات انجام دهد و برای کشور ارزآوری به همراه داشته باشد. مسئله‌ای که به رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند و بر آن تاثیر می‌گذارد.
اغلب این افراد متخصص در ایران پروژه‌ای به دست می‌گیرند، اما مبلغ درآمد آنها با اجاره، حقوق، بیمه و مالیات همخوانی ندارد. طی چند سال اخیر تمرکز بیشتر ما روی بحث صادرات خدمات مهندسی، برنامه نویسی و طراحی است تا افراد بتوانند در داخل ایران تیم بسازند و از خارج از کشور نیز پروژه بگیرند و درآمدی کسب کنند.
این افراد اگر بخواهند خدماتی صادر کنند فقط نیاز به یک سری مهارت همانند ارتباط برقرار کردن، مسلط بودن به زبان انگلیسی، نقد ساختن درآمد و ... دارند. اگر این بستر در کشور فراهم شود، چشم انداز روشنی در انتظار فریلنسری خواهد بود.
فریلنسری فقط این نیست که افراد به جای کارمندی در خانه کسب درآمد کنند.
در این مسیر ابتدا باید فریلنسری را برمبنای جهانی مشاهده کنیم. میزان درآمد را برحسب یورو و دلار بسنجیم. از صفر تا ۲۰۰ یورو در رتبه نخست (نزدیک ۱۲ میلیون تومان) است. در این گام یک فریلنسر باید در وهله نخست مهارتی یاد بگیرد. در کنار آن ارتباط سازی و مشتری یابی کند. اشتباه اکثر فریلنسرها این است که مهارتی کسب کنند تا سر کار بروند. در صورتی که اینگونه نیست. اگر گرافیستی تنها یک سال سابقه کار داشته باشد، اما مهارت ارتباط گیری را بداند، برای دریافت پروژه بسیار جلوتر از گرافیست با سابقه است.
*فریلنسری چه ابعادی دارد؟
سیاه‌کلاه: در حال حاضر فریلنسری دو بعد مهارت انجام پروژه و مهمتر از آن مهارت جذب پروژه و مشتری یابی و تعامل با کارفرما و نگه داشتن یک مشتری را دارد. در مرتبه ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ یورو نیز توصیه می‌شود فریلنسرها با مدل دوگانه کار کنند یعنی هم داخل ایران پروژه بگیرند و هم به بازار جهانی و واردات صادرات خدمات روی بیاورند. اغلب فریلنسرها به اشتباه تصور می‌کنند صادرات خدمات تنها ویژه افراد حرفه‌ای است. در صورتی که چنین تفکری اشتباه محض است.
قطعا آموزش‌های آکادمیک فریلنسری می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند. افراد هم برای درآمدزایی امیدوار خواهند شد
این آموزش‌ها در دوران دبیرستان به دانش آموزان آموزش داده شود، اما متاسفانه افراد مجبورند در دوران دانشگاه این خلاء را پر کنند. قطعا آموزش‌های آکادمیک فریلنسری می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند. افراد هم برای درآمدزایی امیدوار خواهند شد.
سیاه‌کلاه: مهم است بدانیم که دانشجویان پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه چه اقدامی انجام دهند. دانشجویان قطعا می‌توانند در این مسیر رشد کنند به شرط اینکه دچار کمال گرایی نشوند و از کار‌های کوچک شروع کنند. یکسری خدمات زودبازده وجود دارد که دانشجویان می‌توانند آنها را سریع یاد بگیرند و در مدت زمان کوتاهی به درآمدزایی برسند. دانشجویان باید با فراگیری آموزش‌ها و با کسب تجربه در مسیر توانمندی و ارائه خدمات بهتر گام بردارند. اکثر افراد دنبال این هستند که یک فناوری، نوآوری یا خدمات خیلی عالی به بازار عرضه کنند. این افراد دچار کمال‌گرایی هستند. اگر چنین نوآوری خاصی را دارند که بی نظیر و عالی است، اما نباید روی این مسئله تمرکز کنند. اغلب افراد پلتفرم‌ها را پاکستانیها، هندیها و بنگلادشی‌ها تشکیل می‌دهند.
یک فرد هندی یا پاکستانی در کشور خودش میانگین از فروش محصولش ۴۰۰ الی ۵۰۰ دلار درآمد کسب می‌کند، اما وارد بازار جهانی می‌شود که به رتبه ۱۰۰۰ الی ۲۰۰۰ دلار فروش برسد. چرا ما هم نباید سهمی از بازار داشته باشیم؟ لازم نیست ما با آنها رقابت کنیم بلکه سهمی از بازار را هم داشته باشیم کافی است. اگر دانشجویان پس از فارغ التحصیلی کاری که هزار دلار یا یورو درآمد داشته باشد، انگیزه زیادی برای ماندن در ایران پیدا می‌کنند. حتی می‌توانند اشتغال‌زایی هم داشته باشند.
تحقق این مهم نیاز به چکش کاریهای فرهنگی و آموزش دارد. اکنون این مسیر در کشور ایجاد شده است. هرچقدر این مسیر رشد پیدا کند، اتفاق‌های بهتری در کشور رخ خواهد داد.
* فکر می‌کنید طی یک سال آینده کدام دانشگاه‌ها به این حوزه فریلنسری ورود پیدا کنند؟ شما به کدام حوزه‌های دیگر می‌توانید ورود پیدا کنید؟ برنامه‌ریزی دانشگاه علم و فرهنگ در این زمینه چیست؟
دادخواه: سال ۹۲ زمانی که این کار را شروع کردیم، دانش این بحث محدود بود و تنها چند فرد و موسسه کار می‌کردند. آن زمان ذهنیت‌مان این بود که سمت تولید محتوا برویم و دانش را بومی سازی کنیم. آن زمان ظرفیت‌ها محدود بود. در مجموعه جهاد دانشگاهی تنها ۱۶۰ مرکز در کل کشور وجود داشت. با کمبود منتور مواجه بودیم، اما خوشبختانه اکنون محدودیت نداریم و تعداد افراد توانمند این حوزه زیاد شده‌اند. اکنون با ظرفیت بخش خصوصی و امکانات جهاد دانشگاهی می‌توانیم این دانش را در کشور به سرعت انتشار دهیم. دوم، هر دانشگاه و مسئولی که علاقمند به این حوزه باشد ما می‌توانیم فضای دانشگاه را در اختیارشان قرار دهیم.
در این نوبت دانشگاه علم و فرهنگ پیش قدم شده است دفعه بعد دانشگاه شریف و سایر دانشگاه‌ها می‌توانند پیش قدم شوند. در حال حاضر بسیاری از دانشجویان به این حوزه علاقمند هستند. اگر دسترسی بیشتر به آنها دهیم به کمک دانشگاه‌ها می‌توانیم این دانش را سریع‌تر ترویج بدهیم. همچنین باید مسائل حقوقی و پلتفرمی‌شان را نیز برطرف کنیم.
* اکنون برای رفع این چالش‌ها باید با کدام ارگان‌ها ارتباط برقرار کرد و دانشگاه چقدر توان رفع این چالش‌ها را دارد؟
دادخواه: سال ۱۴۰۱ آیین نامه حمایت از آزادکاران مصوب شده است. در این آیین‌نامه نقش هریک از وزارتخانه‌های ارتباطات، وزارت کار، معاونت علمی، فناوری و اقتصاددانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی مشخص شده، اما هنوز پرداخته نشده است. می‌توانیم جلساتی پیرامون این مسئله داشته باشیم و آن را احیا کنیم تا هریک از ارگان‌ها متناسب با ماموریت خودشان پای کار بیایند.
اگر هرکدام از وزارتخانه ها و مجموعه ها خواستار این مسئله باشند ما در مجموعه جهاددانشگاهی و دانشگاه علم و فرهنگ به کمک آنها می‌رویم. به طور مثال وزارت دارایی و وزارت کار بودجه‌های خوبی برای اشتغال دارند. این وزارتخانه‌ها برای توسعه بودجه و دغدغه دارند.
اگر آنها را به این سمت سوق دهیم، می‌توانیم برای هر استان سهمیه و تعرفه‌ای در نظر بگیریم. همکاران وزارت کار می‌توانند در بحث‌های ترویجی و وزارت ارتباطات در بحث اینترنت کمک کنند.
همانگونه که اکنون مراکز مشاغل خانگی توسط در کل کشور احداث می شود، می‌توانیم مراکز فضا‌های کار اشتراکی فریلنسری را نیز دایر کنیم. اگر وزارت ارتباطات متناسب با این آیین‌نامه اینترنت را تامین کند، معاونت علمی نیزحمایت تسهیلاتی ارائه دهد و وزارت کار نیز به این افراد وام دهد، کم کم قطعات پازل در کنار هم چیده می‌شوند.
*درمسیر فریلنسری نیاز به پلتفرم خاصی است؟
امین آزاد: دانشجویان می‌توانند با حضور در نمایشگاههای خارجی و مذاکره با شرکت‌های مختلف، پروژه های چند صد دلاری منعقد کنند. روش ما برقراری ارتباط جهانی است. شاید ده سال دیگر این پلتفرم‌ها جزو پلتفرم‌های درجه یک دنیا نباشند. بحث ما بیشتر مربوط به ساز و کار این پلتفرم هاست. اگر فردی تئوری را فرا بگیرد، در هر پلتفرم و ساز و کاری می‌تواند آن را پیاده سازد و به خروجی مطلوبی دست پیدا کند.
* پلتفرم‌ها زمان شروع کار با چه چالش‌هایی مواجه هستند؟ باید چه مسیر‌هایی را طی کنند؟ فکر می‌کنید با راه‌اندازی چنین کاری چه چالش‌هایی برطرف شود؟
امین آزاد: در کشور دو مشکل برای شروع کار وجود دارد. یک دانشجو در دانشگاه ممتاز کشور آموزش می‌بیند، اما چقدر این آموزش‌ها به بازار کار نزدیک است. ۹۹ درصد اساتید آنها در بازار کار رقابت نمیکنند و تنها در بحث تحصیلی و یادگیری عمیق فعالیت دارند.
یک دانشجو پس از چهار الی هشت سال درس خواندن، یک واحد کارآموزی به صورت صوری میگذراند که هیچ کنترلی از سوی دانشگاه روی آن نیست. هیچ راهنمایی ندارد و نمیداند باید چه کاری انجام دهد. مثلا رشته فردی کامپیوتر است. او نمیداند باید با چه شرکت‌هایی کار کند. یکی از روشها این است که اگر در شهری زندگی می‌کند، دنبال شرکت‌های بزرگی در محله و شهر خودش باشد و با اتصال به این شرکت‌ها به موفقیت و تجربه برسد، اما امروزه در دنیا راههای دیگری نیز وجود دارد. یک راه این است که با پلتفرم‌های فریلنسینگ به کل شرکت‌های سراسر دنیا متصل شوند و مشتری پیدا کنند. در دنیا پلتفرم‌های فریلنسینگ صرفا یک واسطی نیستند که مسیر را تسهیل کنند بلکه بازار را بزرگ و دسترسی را زیاد می‌کنند.
مشکل دیگر مربوط به شرکتهاست. اغلب شرکت‌ها به دلیل برندینگ و تبلیغات و کیفیتی که دارند، خدمات سطح بالا ارائه می‌دهند بنابراین به شرکتی که طراحی لوگو انجام می‌دهد نمیتوانیم بگوییم لوگویی بی کیفیت و با قیمت کم بزند، اما پلتفرم‌های فریلنسینگ نیرو‌های سطح بندی دارند و نسبت به هزینه و کیفیت کار فرد مناسب را پیدا می‌کند.
مهمترین چالش این است که متخصصان یا دانشجویان آموزش داده نمی‌شود که چطور وارد بازار کار شوند. دانشجو تمایل دارد حرف کسی که تجربه بازار کار را دارد بشنود. اکنون چنین خلائی در کشور وجود دارد. دانشجویان پی خواهند برد که برای کسب و کار و درآمدزایی لزوما نیازی به داشتن ارتباط خاص ندارند. می‌توانند در این مسیر جدید به موفقیت برسند.
*چطور این مسیر را پیدا کردید؟ زمانی که این مسیر را یافتید نگرانی این را نداشتید که چند سال کار کنید و بعد از آن به درآمد و سرمایه برسید؟ چطور این راه در ذهن شما شکل گرفت؟
امین آزاد: الگوی ما پلتفرم‌های مشابه خارجی بود. دلیل اصلی اینکه توانستیم در این مسیر موفق شویم این بود که یک سری موانع از پیش شکسته شده بود. توانسته بودیم از نمونههای مشابه خارجی الگو بگیریم و در کشور بومی سازی و اجرا کنیم.
یکی از دغدغه‌های اصلی این موضوع، مسئله مالی است.
فاطمی: فریلنسری مستقل و نیازمند یکپارچگی است. هر کسی به تنهایی می‌تواند از امروز شروع به انجام فعالیت کند و اسم خود را فریلنسر بگذارد. در کشور ما با این پتانسیل و استعداد منبع معتبری از نظر آموزشی و هدایت دانشجویان به پلفترم‌های تایید شده ایرانی وجود نداشت که همه بتوانیم به آن رجوع کنیم، اما شروع این حرکت تاثیرگذار است. قطعا در ابتدای مسیر باگ‌های زیادی وجود خواهد داشت، اما باید مورد حمایت قرار گیرد تا این جریان در کشور شکل بگیرد.
همیشه این ذهنیت در جامعه وجود داشت که موفقیت هر فردی در درس خواندن است. به عنوان مثال رشته مهندسی در گذشته از اعتبار اجتماعی و درآمد مالی خوبی برخوردار بود. تعداد مهندسان انگشت شمار بود، اما اکنون با آن آرمان‌ها فاصله زیادی پیدا کرده است. جمعیت مهندسان کشور افزایش پیدا کرده و مهندسان زیادی در صف طویل نظام مهندسی قرار گرفته‌اند. قرار نیست همه یک مسیر را طی کنند، برخی از متخصصان این حوزه می‌توانند مهارت‌های فریلنسری یاد بگیرند. شاید نیاز باشد این آموزش‌ها یک پله قبلتر در مدارس یا دانشگاه فراگرفته شود.
اکنون حلقه گمشده فروش مهارت و تخصص است که دانشجویان باید آن را فرا بگیرند. این طور نیست که فقط در حوزه معماری یا فناوری اطلاعات کار نباشد، در هر رشته این مسئله وجود دارد. اگر این افراد آموزش‌های تخصصی یاد بگیرند، طی ۵ تا ۱۰ سال آینده ضمن رفع نیاز‌های کارفرماها، شرکت‌های کوچک و بزرگ، می‌توانند با پلتفرم‌های داخلی یا به طور مستقیم با افرادی که در این حوزه فعالیت دارند، همکاری داشته باشند. حتی می‌توانند انتخاب کنند که فروش خدماتشان در بازار‌های بین المللی و وب سایت‌های فریلنسینگ چگونه باشد. آنها می‌توانند به طور مستقیم از طریق شبکه‌های اجتماعی مانند لینکدین با کسانی که خارج از ایران هستند ارتباط بگیرند و خدماتی ارائه دهند. بدین گونه ارزآوری صورت میگیرد و دیگر نگرانی بابت بالا رفتن قیمت ارز ندارند.
کار فریلنسینگ سخت است. این گونه نیست که وقتی کسی کاری را آغار کرد، همه مشکلاتش برطرف شود. بسیاری از افرادی که اکنون فریلنسر شده‌اند اصلا قرار نبود فریلنسر شوند. آنها قصد داشتند در جایی استخدام شوند و با درآمدی که دارند، چرخ زندگیشان را بچرخانند.
برای فریلنسینگ شدن نیازی نیست کارمندان کارشان را رها کنند. فریلنسری شدن در تضاد با کارمندی نیست.
* شما از کسانی که سابقه کاری خوب داشتند، اما به اندازه شما پیشرفت نداشتند در این حوزه استفاده می‌کنید؟
فاطمی: متاسفانه کسانی که پاگیر رشته‌ای می‌شوند و مدت زمانی به یک شکل زندگی می‌کنند به‌سختی می‌توانند از کارشان رهایی پیدا کنند. اغلب مشتاق انجام این کار هستند و پرس و جو می‌کنند، اما ترجیح می‌دهند به کار خودشان بپردازند و در کنار کارشان پروژه‌ای را انجام دهند. اغلب تغییر مسیر برای این افراد سخت است. هرچند تغییر سخت است، اما نباید اجتناب کنیم و باید به آن سمت برویم.
امین آزاد: یکی از مشکلات دیگر مربوط به کسب درآمد‌های دلاری است. من که خودم در این حوزه فعال هستم نمی‌توانم تشخیص دهم که چند درصد این کسب‌وکار‌ها کلاهبرداری و چند درصد واقعی و عملی است، اما در جبهه مقابل، چون جنگی نمی‌شود آنها برنده می‌شوند.
انتهای پیام/