کاهش ۵ درصدی تولیدات علمی ایران/ عربستان در حال پیشی‌گرفتن از ترکیه است+ فیلم
خبرگزاری علم و فناوری آنا_ نادیا عابد؛ پژوهش به عنوان موتور محرکه توسعه هر جامعه‌ای امری لازم شناخته می‌شود؛ طبق گزارش‌های منتشر شده از جهان برخی از کشور‌ها به این موضوع توجه جدی دارند، اما بعضی‌های دیگر در حاشیه مسائل نیم نگاهی به آن می‌اندازند و آنطور که باید و شاید برای پیشبردش تلاشی نمی‌کنند.
به همین منظور؛ صمد نژادابراهیمی مدیرکل سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با حضور در خبرگزاری آنا درباره اهمیت پژوهش و جایگاه ایران در رتبه بندی‌های بین المللی توضیحاتی را ارائه کرد که مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
آنا: ایران در مقایسه با سایر کشور‌های جهان در کجا ایستاده است؟ آینده جایگاه پژوهش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نژادابراهیمی: پژوهش زیربنای توسعه به شمار می‌آید و هیچ کشوری را در تاریخ پیدا نمی‌کنید که بدون پژوهش توسعه پیدا کرده باشد. حجم و کیفیت پژوهش‌ها با توسعه یافتگی کشور‌ها رابطه مستقیمی دارد و تحقیقات در حوزه‌های مختلف باعث آماده شدن زیربنای توسعه در کشور‌های پیشرفته می‌شود؛ با وجود اینکه ایران ۴۰ سال اخیر در تحریم‌ها به سر برده و به خصوص در ۱۰ سال گذشته در تحریم‌های شدیدی قرار گرفته است؛ اما نه تنها زیرساخت‌ها از بین نرفته بلکه بهبود یافته و همچنان حرفی برای گفتن در جامعه علمی دنیا دارد. تربیت نیرو‌های متخصص و سرمایه گذاری در «پژوهش» باعث قرار گرفتن کشور در مسیر توسعه یافتگی شده است؛ برای مثال با وجود تحریم‌ها شاهد به دلیل وجود متخصصان زبده در حوزه‌های حمل و نقل شاهد زمین گیر شدن در رفت و آمد‌های هوایی به کمک هواپیما نشدیم چه بسا نوآوری‌های بسیاری در این حوزه داشتیم.
رتبه فناوری ایران سال گذشته ۵۲ بود، اما در سال جاری به جایگاه ۶۳ سقوط کرده است که بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ کشور ارزیابی صورت می‌گیرد
یکی از پارامتر‌های مهم در تأمین مالی پژوهشی تولید ناخالص داخلی آن کشور و سهم پژوهش از این رقم است. میزان تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴۰۰ میلیارد دلار است و سهم پژوهش از این رقم حدود هشت دهم درصد است. کشور‌های همتراز ایران چند برابر ما در این زمینه سرمایه گذاری دارند، نسبت به سرمایه گذاری صورت می‌گیرد. با وجود همه کمبود‌ها سرمایه گذاری در زمینه پژوهش در کشور بازدهی خیلی بهتری را به واسطه وجود نیروی انسانی آموزش دیده متخصص و از خودگذشته ایجاد کرده‌ایم. میزان حقوق و امکانات در اختیار پژوهشگران کافی نیست و همیشه وزرای عتف و بهداشت و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به کمبود‌ها و فرسوده بودن زیرساخت‌های پژوهشی انتقاد داشته‌اند؛ اما با این حساب نسبت به کشور‌های همسایه رشد قابل توجهی داشته‌ایم.
تسویه حساب بودجه ۱۰۰ میلیون یورویی برای تجهیز زیرساخت‌ها از صندوق توسعه ملی
زیرساخت‌های پژوهشی دنیا به صورت گسترده و برنامه ریزی شده در حال ارتقاست، اما مشکلات موجود به واسطه تحریم‌ها در ایران این امر را کمتر ممکن ساخته است ولی در یک تا دو سال گذشته با تلاش وزیر علوم و معاون پژوهشی وزارت بودجه ۱۰۰ میلیون یورو معادل ۳ هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای تجهیز و نوسازی زیرساخت‌های پژوهشی به دانشگاه‌ها بر اساس شاخص‌ها و اولویت‌های تعداد اعضای هیئت علمی، دانشجو، قرارداد‌های ارتباط با صنعت، جایگاه دانشگاه در رتبه بندی‌ها و ... اختصاص یافت و تا ۲۸ اسفند به صورت کامل به حساب تمام دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها بر اساس عدالت توزیعی واریز شد.
دانشگاه‌ها در هزینه‌کرد این مبلغ مستقل هستند، اما توصیه شده که همفکری و هم افزایی منطقی برای جلوگیری از خرید تجهیزات تکراری جهت بهره برداری بهتر و بیشتر صورت بگیرد.
آنا: ایران در رتبه بندی‌های بین المللی با کشور‌های ترکیه و عربستان تا چه میزان فاصله دارد؟
نژادابراهیمی: در ابتدای دولت سیزدهم ۴۵ دانشگاه در رتبه بندی تایمز حضور داشتند که در سال گذشته به ۶۵ دانشگاه ارتقا یافت و هم اکنون به ۷۳ دانشگاه رسیده است که رشد حدود ۵۰ درصدی را در تعداد نشان می‌دهد.
هزینه پردازش مقالاتی که منتشر می‌شوند باید پرداخت شوند که در ابتدا ۳۰۰ تا ۵۰۰ دلار بود و هم اکنون به صورت میانگین ۳ هزار دلار بوده و در برخی از نشریات به ۸ هزار تا ۹ هزار دلار رسیده است
رقابت علمی ایران با کشور‌های همسایه از نظر کیفی نیازمند سرمایه گذاری‌های بیشتر است، وقتی دانشگاهی در کشور‌های منطقه چند برابر آموزش عالی ایران بودجه دریافت می‌کند، مطمئناً جایگاه بهتری را در بلندمدت به خود اختصاص می‌دهند.
سقوط ۱۱ پله‌ای ایران در حوزه فناوری جهانی
رتبه فناوری ایران سال گذشته ۵۲ بود، اما در سال جاری به جایگاه ۶۳ سقوط کرده است که بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ کشور ارزیابی صورت می‌گیرد، البته در رتبه بندی‌های علمی عدد بالاست و تا ۲۴۳ می‌رسد. ممکن است سؤال باشد که وقتی ۱۹۸ کشور داریم چرا ۲۴۳ کشور می‌گویید؟ برخی از کشور‌ها که خودمختار و جزیره‌ای هستند؛ از آنجایی که افیلیشن مقاله (هویت دهنده به مقاله پژوهشگر) دریافت می‌کنند؛ بنابراین تا ۲۴۳ کشور هم وجود دارد.
آنا: تولیدات علمی ایران در شاخص رتبه بندی‌های مختلف جهانی چه وضعیتی دارد؟
نژادابراهیمی: ترکیه جمعیت بیشتری نسبت به ایران دارد، اما از نظر تعداد مقالات جایگاه مطلوب‌تر به ما بازمی گردد. در بیشتر حوزه‌ها از قبیل فنی و علوم پایه و کشاورزی تا حدود ۶ درصد کاهش مقاله داشتیم، اما در مقابل در بعضی بخش‌های علوم انسانی و چند رشته‌ای‌ها و تجارت شاهد افزایش مقالات بوده‌ایم؛ این موضوع نشان می‌دهد که اگر منفی علامت خطر است، اما حوزه‌های علوم انسانی در حال رشد و پختگی تدریجی برای اظهار نظر در سطح بین المللی هستند.
سهم یک و نیم درصدی ایران از تولیدات بین المللی
سهم ایران از تولیدات بین المللی حدود یک و نیم درصد در هر هزار نفر است که سرانه مطلوب و قابل قبولی را نشان می‌دهد؛ سهم مقالات علمی ثبت شده به نسبت جمعیت ایران در پایگاه اسکوپوس سال گذشته ۷۷ هزار بوده و در سال جاری به ۷۴ هزار مقاله رسیده است. آمریکا با ۲۵۰ میلیون جمعیت حدود ۸۰۰ هزار مقاله تولید می‌کند که شاخص بهتری را در این میان دارد؛ چرا که امکانات بسیار خوبی در دسترس این کشور قرار گرفته است.
ترکیه در علوم پایه از ایران پیشی گرفت
در ۵ سال گذشته میزان تولیدات علمی ایران با رشد ۴۰ درصدی همراه شده است، اما هم اکنون این روند در حال کاهش است و حدود ۵ درصد در یک سال گذشته سیر نزولی را طی کرده است. روسیه به علت وقوع جنگ و تحریم‌ها در حال تجربه کاهشی شدن میزان تولیدات علمی خود است و ترکیه در حوزه‌های علوم پایه به خصوص یک سال گذشته در حال پیشی گرفتن از ایران است و در قالب طرح‌های پژوهشی مشترک همکاری می‌کند و تحت بورس‌های توبیتک از ظرفیت استادان و پژوهشگران بین المللی استفاده می‌کند و رشد ترکیه نسبت به عربستان واقعی‌تر است.
سهم ایران از تولیدات بین المللی حدود یک و نیم درصد در هر هزار نفر است که سرانه مطلوب و قابل قبولی را نشان می‌دهد؛ سهم مقالات علمی ثبت شده به نسبت جمعیت ایران در پایگاه اسکوپوس سال گذشته ۷۷ هزار بوده و در سال جاری به ۷۴ هزار مقاله رسیده است
عربستان هم در حوزه‌های علوم پایه و فنی با جذب پژوهشگران تراز اول دنیا و استفاده از ظرفیت آنها در دانشگاه‌های خود در حال رشد نسبت به ایران است. استادانی که بدون کسب اجازه از دانشگاه‌های خود با عربستان همکاری کنند در کشور‌های خود در حال بازپرسی و تعلیق هستند، حتی ۲ نفر هم اخراج شده‌اند. رشد عربستان نسبت به ترکیه غیر واقعی‌تر است، اما در آینده احتمالاً بهبود می‌یابد و باید جذابیت لازم برای حضور استادان اروپایی در کشور‌های عربستان وجود داشته باشد که این جذابیت ممکن است تجهیزات یا ... را شامل شود.
سرمایه گذاری قابل توجه چین نسبت به اندازه کل GDP ایران در علم و فناوری
وضعیت GDP کشور چین بالغ بر ۱۷ هزار میلیارد است که سهم پژوهش و فناوری از این رقم بسیار قابل توجه چند ده میلیادری است، اما در ایران سهم پژوهش از GDP در حدود ۳ میلیارد دلار است؛ یعنی چین نسبت به اندازه کل GDP ایران در علم و فناوری سرمایه گذاری می‌کند. GDP ترکیه ۹۰۶ میلیارد دلار و سهم پژوهش فناوری از این حوزه حدود ۱۲ میلیارد دلار است.
آنا: برخی از دانشگاه‌ها مدعی هستند با وجود پول امکان انجام طرح پژوهشی وجود ندارد؛ چقدر این قضیه صحت دارد؟
نژادابراهیمی: این تئوری را رد می‌کنم، اگر امکانات وجود داشته باشد، حتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی هم که تا حدودی بی انگیزه شده‌اند با ذوق و شوق در نوشتن مقالات علمی، طرح‌های پژوهشی اثر گذار و تولید فناوری فعالیت خواهند کرد، دلیل کمبود پنت‌های بین المللی به این هزینه‌های چند هزار دلاری در ثبت پتنت است؛ چرا که شرکت‌ها و ارگان‌ها در این زمینه حمایت‌هایی ندارند، دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی در این راستا نمی‌توانند کاری انجام دهند، اما بخش فناوری پروژه‌های صنعتی بزرگ در راستای ثبت پتنت اقدام می‌کنند. انجام ثبت پتنت برای رسیدن به محصولی است که باید در بازار تجاری آن کشور ورود پیدا کند.
آنا: وزارت علوم در دولت سیزدهم چه نوع آیین نامه‌هایی را برای پسادکتری به تصویب رسانده است؟
نژادابراهیمی: آیین نامه جامع پسادکتری با پیش بینی ۴ نوع پسادکتری به تصویب شورای عالی عتف رسیده است، در گذشته یک آیین نامه کلی داشتیم، اما هم اکنون هر کدام به رسمیت شناخته می‌شوند و بنیادی در حوزه‌های علوم پایه، انسانی و مهندسی هستند و پژوهشگران جهت فعالیت در مرز‌های دانش می‌توانند از این تحقیقات استفاده کنند. ۳ نوع پسادکتری با محوریت کاربردی (پروژه‌های صنعتی)، فناوری (شرکت‌های دانش‌بنیان) و صنعتی (شرکت‌های بزرگ) به آیین نامه قبلی اضافه شده است و دانشجویانی که فعالیت پژوهشی خود را در این ۳ محور بگذرانند به آنها امریه سربازی تعلق می‌گیرد.
افزایش جذب امریه پسادکتری در سال جاری
حدود ۵۰۰ سهمیه در سال به افرادی اختصاص می‌یابد که می‌توانند سربازی خود را به عنوان پسادکتری در شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های صنعتی با انجام تحقیقات پژوهشی بگذرانند تا هم ۲ سال از ظرفیت پژوهشی فارغ التحصیلان به نحو احسن مورد استفاده قرار گیرد که با تحقق این کار فعالیت صنعتی با کمک دانش پژوهشگران توسعه بیشتری پیدا می‌کند.
سال اول حدود ۳۰۰ نفر به عنوان پژوهشگر پسادکتری جذب شده‌اند که امسال با قوت بیشتری پیش می‌رود و از آنجایی که صندوق شورای عالی عتف تشکیل شده است، می‌تواند در تأمین مالی نسبت به محدودیت‌های گذشته بهتر عمل کند. محققان پسا دکتری موتور محرکه کشور‌های پیشرفته برای حرکت در مرز‌های دانش و حل مسائل هستند؛ چرا که دغدغه تولید مقاله در این میان خیلی مطرح نمی‌شود، بلکه شناسایی مسائل و ارائه راه حل و حل نیاز لازم است.
آنا: چقدر از ظرفیت دانشگاه‌ها برای تحقق قانون «جهش دانش‌بنیان» استفاده می‌شود؟
نژادابراهیمی: شیوه نامه اجرایی استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها در قانون «جهش دانش‌بنیان» پاییز ۱۴۰۲ تصویب شد و اکنون پژوهشگران با ورود به سایت اعتبار ۱۴ در قالب تفاهم نامه‌های همکاری با شرکت‌ها می‌توانند به رفع چالش‌های موجود در همان شرکت‌ها یا صنایع اقدام کنند و مورد حمایت مالی قرار بگیرند.
طرحی که کمک کننده افزایش اعتبارات پژوهشی دانشگاه‌هاست
همیشه صنعتگران نگران انعقاد قرارداد‌هایی بودند که به نتیجه نرسد، اما با سازوکار‌های انجام شده در ابتدا روی کلیات تفاهم نامه در بازه ۲ ماهه بررسی‌های کارشناسانه صورت می‌گیرد و پس از اینکه مصوبات در کمیته مشخصی تأیید شد اعتبارات مالی اختصاص می‌یابد. این پروژه به نوعی جدید است و شرکت‌ها و دانشگاهیان می‌توانند از آن استفاده کنند و با همکاری که با معاونت علمی داشته‌ایم، این روند رو به رشد است و امیدوار هستیم تحقق آن تا پایان سال بتواند چند هزار میلیارد به تأمین مالی پژوهشی دانشگاه‌ها کمک کند. این طرح پژوهشی برای شناسایی نیاز‌ها و مسائل شرکت‌ها تعریف شده و می‌تواند در گسترش تحقیق سطوح آزمایشگاهی، اولیه و صنعتی کمک کننده باشد، البته اولی بودن و نداشتن نمونه محصول مشابه از ویژگی‌های این طرح به شمار می‌آید.
آنا: پژوهشگران ایرانی پراستناد در دنیا چه تعداد هستند؟
نژادابراهیمی: تعداد پژوهشگران ایرانی پراستناد رو به رشد بوده و نشان دهنده افزایش کیفیت و ارجاع به مقالات است. مثلاً، در یک بازه ۱۰ ساله تعداد مقالات شمرده می‌شوند و اگر از یک درصد آن حوزه بالاتر باشد جزء دانشمند یک درصد شناخته خواهند شد، سال گذشته ۸۹۰ پژوهشگر یک درصد داشتیم که اکنون این رقم به ۹۳۸ استاد رسیده است.
بانک اطلاعاتی و نوع محاسبه دانشمندان ایرانی دو درصد برتر دنیا کمی متفاوت‌تر و بر اساس اسکوپوس صورت می‌گیرد که سال گذشته ۱۹۰۰ نفر بودیم و امسال به ۲۱۳۸ با رشد ۲۴۰ نفری ارتقا یافته‌ایم که نشان می‌دهد پژوهشگران ایرانی به سمتی حرکت می‌کنند که حرفی برای گفتن داشته بانشد. برای یک پژوهشگر بدترین حالت این است که مقاله‌ای بنویسد، اما کسی به آن رجوع نکند، ارجاع خوردن هم نشانه این است که حداقل در مسیر جهانی حرکت می‌کنیم و جزئی از اکوسیستم به حساب می‌آییم.
در حوزه‌های علوم انسانی اول باید در زمین‌های بزرگتر بازی کنیم و سپس اظهار نظر کنیم تا به آن ارجاع داده شود؛ هم اکنون تعداد پژوهشگران یک درصد ISI یا دو درصد اسکوپوس در علوم انسانی بسیار ارزشمند است و در دو دهه گذشته اجازه نوشتن مقاله از سوی استادان این حوزه داده نمی‌شد، اما هم اکنون به خود باوری رسیده‌اند و می‌دانند که چگونه صحبت کنند.
علوم انسانی‌ها و علوم اجتماعی‌ها؛ شاه کلید توسعه پژوهش در ایران دنیا
حوزه‌های علوم پایه و مهندسی در مقاله نویسی جایگاه مطلوبی دارند، اما تئوری جهت دهی مدیریت افکار در آنها وجود ندارد و در این زمینه گره حل مشکل به دست متخصصان رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی و روانشناسی باز می‌شود؛ چراکه استادان این حوزه در مقاله نویسی مدیریت فناوری و تکنولوژی بیشترین نقش را در توسعه کشور خواهند داشت.
آنا: چاپ مقالات پژوهشی در نشریات بین المللی چه زمانی پولی می‌شود؟
نژادابراهیمی: در گذشته فقط اشتراک فروخته می‌شد، یعنی چاپی بود و باید مجله خریداری می‌شد و هزینه نشر از فروش مجله جبران می‌شد، اما بعد‌ها مجلات اینترنتی شد و باید بانک‌های اطلاعاتی آنها را خریداری می‌کردند که هزینه‌ها از این طریق جبران می‌شدند ولی در این میان به نتیجه زمان بر بودن بازگشت سرمایه برای ناشران پی بردند و سپس تصمیم گرفتند تا در ابتدای کار نقدی حساب کنند، یعنی هزینه پردازش مقالاتی که منتشر می‌شوند باید پرداخت شوند که در ابتدا ۳۰۰ تا ۵۰۰ دلار بود و هم اکنون به صورت میانگین ۳ هزار دلار بوده و در برخی از نشریات به ۸ هزار تا ۹ هزار دلار رسیده است. قرار بود تا امسال هزینه پردازش مقالات در مجلات بین المللی به صورت کامل پولی شود، اما شیوع کرونا این امر را به تأخیر انداخت.
آنا: وزارت علوم تصمیمی برای اولویت بندی یا دسته بندی موضوعی نمایه سازی مجلات بین المللی دارد؟
نژادابراهیمی: وزارت علوم نباید این کار را انجام دهد؛ چرا که پژوهشگران مستقل هستند، فقط می‌توانیم سیاستگذاری کلی داشته باشیم و بدون اجبار دانشگاه‌ها و دانشجویان را به سمت مأموریت گرایی و مهارت محوری تشویق کنیم.
نمایه سازی نشریات از این جهت مهم است که اگر روی مسائل کشور خودمان پژوهشی صورت بگیرد و سپس بخواهد تبدیل به مقاله شود نشریات بین المللی به علت قدیمی بودن محتوا یا تخصصی بودن چالش‌ها علاقه زیادی نشان نمی‌دهند، پس نقش مجلات ملی در این زمینه مهم و پررنگ‌تر می‌شود و باید نمایه بین المللی داشته باشد که در این مواقع پژوهشگران روی موضوعات مربوط به کشور تحقیق می‌کنند و می‌توانند تجربیات کسب کرده خود را در قالب مقاله چاپ کنند که در اینصورت نشریات علمی که نمایه علمی شده تأثیر گذار است.
فقط ۱۵ درصد از نشریات علمی ایران نمایه بین المللی دارند
۲۵۰۰ نشریه علمی مربوط به وزارت خانه‌های علوم و بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی، انجمن‌ها و مؤسسات خصوصی در کشور مستقر است که از این میان تنها ۳۷۰ تا ۳۸۰ نشریه توانسته‌اند نمایه اسکوپوس کسب کنند که سهم وزارت علوم حدود ۱۶۸ نشریه است و باید این عدد بیشتر شود، یعنی ۱۵ درصد از نشریات ایرانی نمایه بین المللی گرفته‌اند و ۸۵ درصد باقی مانده است که اگر این عدد را به ۵۰ درصد برسانیم زمین بازی مناسب خواهیم داشت و اگر در آینده به هر دلیلی تحریم شویم نشریات باکیفیت خواهیم داشت.
در ایران علوم پایه را مادر علوم فنی مهندسی و پزشکی می‌دانند، اما بیشترین تمرکز و سرمایه گذاری کشور‌های پیشرفته روی حوزه‌های علوم انسانی، مدیریت، مدیریت تکنولوژی و مدیریت فناوری است
استاندارد نشر نشریات ایران ارتقا یافته است، برای تحقق این سیاست اقدامی که انجام شد این بود که وقتی روی موضوعی کار می‌شود در ابتدا باید هویت نمایه تخصصی خودمان را کسب کنیم. ۲ پایگاه مهم اسکوپوس و وب آو ساینس را داریم که وقتی می‌خواهیم مطلبی بین جامعه علمی ارزش گذاری و دیده شود باید در ابتدا در این پایگاه حضور داشته باشد؛ همچنین باید گقت که در این دو مقالات با کیفیت بالاتر چاپ می‌شوند و مقالات بی کیفیت را دیگر به چاپ نمی‌رسانیم. حدود ۵۰ میلیارد تومان به نشریات دانشگاهی در دولت سیزدهم کمک مالی شده است و نشریه‌ای که در دانشگاه یا انجمنی چاپ شود و نمایه اسکوپوس را اخذ کند اگر فارسی باشد ۵۰۰ میلیون تومان و اگر انگلیسی باشد ۳۰۰ میلیون تومان حمایت مالی می‌شود، حمایت‌ها به دلیل ارتقای زیرساختی است؛ چرا که در ایران هزینه نشریات یک تا یک و نیم میلیون تومان به صورت رسمی است.
اختصاص Q۱ به ۳۷ نشریه ایرانی طی یک سال
از ۳۸۰ نشریه ایرانی گه در اختیار داریم سال گذشته ۲۸۰ نشریه Q۱ بودند، اما امسال به ۳۲۲ رسید و جهش بزرگی را نشان داد، هر سال ۵ عدد به آن اضافه می‌شد که در سال جاری ۳۷ نشریه به Q ارتقا یافتند، اما توجهی به آن نشد.
طرح‌های پژوهشی مشمول بیمه می‌شوند
نژادابراهیمی: این موضوع ایده مبتکرانه وزیر علوم است که در حال پیگیری آن هستیم؛ هیچ کجای دنیا طرح‌های پژوهشی بیمه نمی‌شوند؛ چرا که نتیجه آن مشخص نیست و بدون پژوهش نباید کاری را انجام داد، هم اکنون مکانسیمی در حال بررسی بین وزارت علوم با پژوهشکده بیمه در حال اجراست تا راهکار قانونی و عملیاتی برای تحقق آن به وجود آید.
آنا: پژوهش در حوزه‌های علوم انسانی بین المللی چقدر اهمیت دارد؟
نژادابراهیمی: در ایران علوم پایه را مادر علوم فنی مهندسی و پزشکی می‌دانند، اما بیشترین تمرکز و سرمایه گذاری کشور‌های پیشرفته روی حوزه‌های علوم انسانی، مدیریت، مدیریت تکنولوژی و مدیریت فناوری است که ایران در زمینه رشد خوبی داشته و در آینده بهتر هم می‌شود. پیشبرد پژوهش در ایران نیازمند سرمایه گذاری بخش خصوصی است که هم اکنون کمتر به آن توجه می‌شود.
آنا: ۳ نوع فرصت مطالعاتی جامعه و صنعت، درون کشوری و بین المللی در وزارت علوم در حال اجراست؛ درباره حزئیات طرح صحبت کنید.
نژادابراهیمی: فرصت‌های مطالعاتی جامعه و صنعت به اینصورت است تا استادان برای تبدیل وضعیت و ارتقای رتبه خود در بازه زمانی ۶ ماهه در صنعت مشغول به فعالیت تحقیقاتی علمی شوند.
فرصت مطالعاتی درون کشوری یا داخلی هم به اینصورت است که استادان یا دانشجویان از شهری به شهر دیگر برای تحقیقات علمی جا به جا شوند.
از ۳۸۰ نشریه ایرانی گه در اختیار داریم سال گذشته ۲۸۰ نشریه Q۱ بودند، اما امسال به ۳۲۲ رسید و جهش بزرگی را نشان داد، هر سال ۵ عدد به آن اضافه می‌شد که در سال جاری ۳۷ نشریه به Q ارتقا یافتند
فرصت مطالعاتی بین المللی هم از قدیم وجود داشته و به علت پرداختی‌ها و تفاوت ریال و دلار کاهش یافته است و دانشجویان دکتری می‌توانند برای پژوهش به کشور‌های مختلف مراجعه کنند و پس از بازگشت به ایران از تجارب خود جهت شکوفایی ایرانی آبادتر استفاده کنند.
آنا: طرح‌های پژوهشی در ایران با مشکلات زیادی مواجهه شده است و پژوهشگران در این زمینه نمی‌توانند به راحتی فعالیت کنند؛ اما شما به عنوان یکی از مسئولان وزارت علوم مهم‌ترین چالش در این حوزه را چه می‌دانید؟
نژادابراهیمی: تأمین مالی مهم‌ترین معضل به ثمر نشاندن طرح‌های پژوهشی است، در گذشته وزارت علوم صندوقی نداشت و ۲ موسسه مستقل داشتیم که یکی نیماد مختص وزارت بهداشت و دیگری بنیاد علمی ایران نام داشت؛ اما وزارت علوم با راه اندازی صندوق شورای عالی عتف این امور را تسهیل بخشید؛ چرا که اگر هر ساله بودجه مصرف نشود به خزانه باز می‌گردد، اما بودجه‌های پژوهشی سازمان‌های اجرایی باید به صندوق واریز و تحت نظر شرکت‌ها توزیع شوند و پروژه را بگذرانند.
انتهای پیام/