۶ خرداد در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۶ خرداد برابر ۲۶ می را ورق می‌زنیم.

***

آسکانیو سوبرِرِو

۲۶ می ۱۸۸۸ میلادی برابر با ۶ خرداد ۱۲۶۷ میلادی، آسکانیو سوبرِرِو، شیمی‌دان ایتالیایی کاشف نیتروگلیسیرین درگذشت. سوبرِرِو با افزودن آهسته گلیسیرین به مخلوط اسید نیتریک و اسید سولفوریک ترکیب انفجاری نیتروگلیسیرین را در سال ۱۸۴۷کشف کرد. وقتی او قدرت انفجار حتی یک قطره از این ماده را در لوله آزمایش کشف کرد، نام ترکیب جدید را پیروگلیسیرین گذاشت. سوبررو از پتانسیل مخرب کشفش وحشت‌زده شد و ازاین‌رو، هیچ تلاشی برای توسعه‌اش انجام نداد، هرچند این کشف به‌عنوان نیتروگلیسیرین یا روغن انفجار شناخته شد. تااینکه دو دهه بعد، آلفرد نوبل نیتروگلیسیرین را با خاک دیاتومه ترکیب کرد و درحالی‌که این محصول برای انفجار سنگ به‌همان اندازه کار با نیتروگلیسیرین مفید بود اما ایمن‌تر شده بود. نوبل به‌عنوان مخترع و سازنده دینامیت ثروت زیادی به‌دست آورد.

دوربین میکروفیلم

۲۶ می ۱۹۳۱ میلادی برابر با ۶ خرداد ۱۳۱۰ خورشیدی، جرج ال. مک‌کارتی، بانکدار نیویورکی، حق اختراع دوربین میکروفیلم را در آمریکا ثبت کرد. او اولین استفاده عملی از میکروفیلم تجاری را در دهه ۱۹۲۰ توسعه داد و در سال ۱۹۲۵ حق اختراع برای دستگاه چکگراف خودش را ثبت کرد. این دستگاه برای جلوگیری از کلاهبرداری طراحی شده بود تا به‌صورت فیلم دائمی از تمام سوابق بانکی کپی بگیرد. آن دستگاه از فیلم سینمایی و تسمه نقاله برای عکاسی از چک‌ها قبل از بازگرداندن آنها به مشتریان بانک استفاده می‌کرد. سال ۱۹۲۸ ایستمن کداک اختراع مک‌کارتی را خرید و او به‌عنوان رئیس بخش رکوداک (ثبت مدارک) کداک شروع به بازاریابی کرد. رکورداک در سال ۱۹۳۵ با دوربین میکروفیلم کامل ۳۵ میلی‌متری گسترش یافت و شروع به فیلمبرداری و انتشار روزنامه نیویورک تایمز در قالب میکروفیلم کرد. میکروفیلم تا پیش‌از رونق بایگانی‌های رایانه‌ای و اینترنتی، مهم‌ترین ابزار در بایگانی اسناد کتابخانه‌ای، اسناد محرمانه و روزنامه‌ها به‌شمار می‌رفت.

اولین حق ثبت‌ اختراع برای یک نرم‌افزار خالص

۲۶ می ۱۹۸۱ میلادی برابر با ۶ خرداد ۱۳۶۰ خورشیدی، ساتیا پال آسیجا، مهندس هندی‌تبار آمریکایی برای اولین‌بار در ایالات متحده حق ثبت اختراع نرم‌افزار رایانه‌ای را برای برنامه‌ای باعنوان جواب سریع (Swift-Answer) دریافت کرد. Swift-Answer درواقع علاوه‌بر معنادار بودن خود کلمات، سرواژه عبارت بلند Special Word Indexed Full Text Alpha Numeric Storage with Easy Retrieval (ذخیره‌سازی الفبای عددی متن کامل فهرست‌بندی شده ویژه کلمه با بازیابی آسان) بود و به کاربران امکان می‌داد که از رایانه اطلاعات را به‌روشی مشابه روش انسان بخواهند. این برنامه به سوالات کاربرانی که هیچ مهارتی در برنامه‌نویسی رایانه‌ای نداشتند و باوجود خطاهایی که پرسش‌کننده می‌توانست در نحو، نقطه‌گذاری، املا و دستور زبان داشته باشد با محتمل‌ترین پاسخ جواب می‌داد. آسیجا در سال ۱۹۸۶ کتابی درباره تجربه خودش باعنوان «چگونه از برنامه‌های رایانه‌ای محافظت کنیم - تاریخچه موردی از اولین حق ثبت اختراع نرم‌افزار خالص» منتشر کرد.

سالی راید

۲۶ می ۱۹۵۱ میلادی برابر با ۶ خرداد ۱۳۳۰ خورشیدی، سالی کریستن راید، فیزیک‌دان و اولین فضانورد زن آمریکایی به‌دنیا آمد. سال ۱۹۸۳ راید اولین سفر فضایی‌اش را در سن ۳۲ سالگی به‌عنوان اولین فضانورد زن آمریکایی و جوان‌ترین فضانورد آمریکایی با شاتل فضایی چلنجر انجام داد و به‌این‌ترتیب، پس‌از والنتینا ترشکووا و اسوتلانا ساویتسکایا هر دو از شوروی، به سومین فضانورد زن جهان تبدیل شد. او بار دیگر در سال ۱۹۸۴ با شاتل چلنجر به فضا رفت. علاوه‌بر او یک فضانورد زن دیگر به‌نام کاترین دی سولیوان و ۵ فضانورد مرد در این ماموریت حضور داشتند.