معرفی چند دستاورد پزشکی/ فناوری‌های سلامت‌محور چه چالش‌هایی دارند؟
خبرگزاری علم و فناوری آنا- گروه علم و فناوری؛ شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف توانسته‌اند طی سال‌های اخیر در بازار ایران و خارج خودنمایی کنند به‌طوری‌که بازار داخلی را تسخیر و گریزی هم به بازارهای خارجی داشته باشند.
اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در هر دسته از فناوری چشمگیر شده و به حدی رسیده‌اند که هر کدام می‌توانند مسیر طلایی خود را طوری طی کنند که چالشی نداشته باشند؛ اما برخی چالش‌ها هستند که به نوعی گیر و گور قانونی محسوب می‌شود و جز با ورود یک ارگان حل نمی‌شود.
در این گزارش سعی داریم تعدادی از محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه سلامت را معرفی و چالش‌های آنان را نشر دهیم.
تولید رزین‌هایی برای خالص سازی داروهای نوترکیب
پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری آذربایجان شرقی موفق به طراحی و ساخت رزین‌های کروماتوگرافی تخلیص‌کننده داروهای نوترکیب شده‌اند؛ طرحی که اسفند سال گذشته، جایزه سوم حوزه زیست فناوری نخستین جشنواره رویداد نکست را کسب کرد.
علی فرهادی، مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان در این‌باره به خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا گفت: تولیدکننده انواع رزین‌های کروماتوگرافی هستیم که برای اولین بار واحد تولیدمان را در خاورمیانه احداث کرده‌ایم. این محصول تخصصی در خالص‌سازی داروهای نوترکیب کاربرد دارد و در صنایعی که داروهای بیولوژیک و ضد سرطان تولید می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی گفت: این صنایع برای خالص‌سازی داروهایشان نیاز به رزین‌های کروماتوگرافی دارند. خوشبختانه اکنون توانسته‌ایم دانش فنی آن را بومی‌سازی و خط تولید آن را احداث کنیم و در حجم صنعتی نیازهای داروهای شرکت‌های تولیدکننده داروهای ضد سرطان یا واکسن‌های نوترکیب را برطرف سازیم.
وی افزود: تمام این اقلام پیش از این وارداتی بودند اما ما بیش از ۸۰ درصد آن را بومی‌سازی و تولید کرده و وارد چرخه دارویی کشور کرده‌ایم. این محصولات از لحاظ کیفیت با نمونه مشابه خارجی برابری می‌کنند؛ زیرا تمام مشخصات فنی آن مطابق با نمونه اقلام خارجی است. اکنون در دنیا تولید این محصول فقط در انحصار چند شرکت آمریکایی است که توانسته‌ایم این انحصار را بشکنیم. از نظر قیمتی نیز بهای آن ۵۰ درصد نمونه مشابه خارجی است و با یک چهارم زمان دسترسی محصول خارجی، در اختیار مراکز درمانی و بیمارستان‌ها قرار می‌گیرد.
شرکت‌های دارویی به اقلام ساخت ایران اعتمادی ندارند
وی به مشکلات اجرای این طرح اشاره کرد و گفت: تأمین مواد اولیه از خارج از کشور، یکی از مشکلاتی است که برای اجرای این طرح با آن مواجه هستیم؛ یک سری اقلام وارداتی‌اند و معمولاً برای اختصاص ارز به آن‌ها با چالش روبرو می‌شویم. همچنین برخی شرکت‌های دارویی نیز اعتماد کافی نسبت به محصول ما ندارند و همچنان نسبت به خرید این محصول مقاومت دارند و اقلام موردنیازشان را از کشورهای خارجی تأمین می‌کنند. در صورتی که تولید این محصول هم به نفع ما و هم به نفع آنهاست.
وی عنوان کرد: خرید کالاهای خارجی باعث می‌شود شرکت‌های دارویی سه برابر زمان بیشتری تلف کنند و هزینه زیادی ارز از کشور خارج شوند زیرا باید اقلام موردنیازشان با چند دور رفع تحریم به دست‌شان می‌رسد. این مسأله می‌تواند خط تولیدشان را با مشکل مواجه کند اما اگر این شرکت‌ها به مجموعه دانش‌بنیان ما اعتماد کنند و حمایت لازم را داشته باشند، اقلام موردنیازشان به راحتی تأمین می‌شود.
وی با اشاره به مشکلات دیگر این طرح اظهار کرد: معمولاً تسهیلات موردنیاز اجرای این طرح نیز با تأخیر به دست‌مان می‌رسد. این مسئله باعث می‌شود ما زمان بیشتری را از دست بدهیم. اگر قرار است در این زمینه به خودکفایی برسیم، با تأخیر ارائه تسهیلات، زمان آن عقب می‌افتد.
تولید دو ماده مؤثره دارویی
فناوران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز برای اولین بار توانسته‌اند ماده مؤثره و محصول نهایی داروی دوتارم (گادوترات مگلومین) را با برندی ایرانی تولید کنند؛ دوتارم، ماده حاجب در تصویربرداری مغناطیسی(MRI) کاربرد دارد.
کامران دشتی، داروساز و عضو هسته اصلی و فناور این شرکت دانش‌بنیان در این‌باره به آنا گفت: شرکت در زمینه تولید داورهای حاجب فعالیت دارد. برای نخستین بار در ایران توانسته‌ایم هم ماده مؤثره و هم محصول نهایی داروی گادوترات مگلومین با برند ایرانی تولید کنیم؛ اکنون تولید ماده مؤثره این دارو تنها در انحصار چند کشور مطرح دنیاست که ما توانسته‌ایم با روش‌های نوین دنیا به فناوری ساخت آن دست پیدا کنیم.
وی افزود: این دارو به‌صورت تزریق وریدی برای تصویربرداری مغناطیسی(MRI) کاربرد دارد. از نظر کیفیت تمام تأییدیه‌های FDA آمریکا و اروپا را دارد. از نظربالینی نیز بیش از ۳۰ هزار دارو به بیماران تزریق شده و تاکنون عوارضی به همراه نداشته است. قیمت آن نیز ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از محصول خارجی است و شامل بیمه می‌شود.
حمایت از تولید داخل نباید فقط در گفتار باشد
دشتی یادآورشد: اغلب بیماران به دلیل اعمال تحریم‌ها در تهیه این دارو با مشکل مواجه بودند؛ زیرا در داروخانه‌ها این اقلام وجود نداشت. همچنین برای تأمین این دارو با مشکل ارزی مواجه بودیم. تمام این عوامل باعث شدند تا شرکت ما به فکر تأمین پایدار این دارو باشد.
شرکت ما یک مقدار در زمینه رگولاتوری مشکل دارد. با توجه به تحریم‌های ظالمانه‌ای که اعمال شده باید حمایت‌های بیشتر از محصولات داخلی شود تا هرچه سریعتر این اقلام در تیراژ بالاتر تولید و مشکلات جامعه برطرف شود
وی اظهارکرد: برای اجرای این طرح نیاز به حمایت دولت داریم. حمایت از تولید داخل نباید تنها در گفتار باشد. هرچند در بسیاری از مواقع حمایت‌هایی نیز در این زمینه شده‌ایم اما اغلب برای برندهای خارجی، ارز دولتی می‌دهند و ما برای تهیه اقلام موردنیازمان باید ارز آزاد پرداخت کنیم. همچنین میزان سهمیه سازمان‌مان نیز کمتر شده است. شرکت ما یک مقدار در زمینه رگولاتوری مشکل دارد. با توجه به تحریم‌های ظالمانه‌ای که اعمال شده باید حمایت‌های بیشتر از محصولات داخلی شود تا هرچه سریعتر این اقلام در تیراژ بالاتر تولید و مشکلات جامعه برطرف شود.
سیستم یکبار مصرف فشار منفی برای بهبود زخم
فناوران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز موفق به طراحی و ساخت سیستم یکبار مصرف فشار منفی ۸ میلی‌متر جیوه به روی سطح زخم شده‌اند؛ این سیستم برای ترمیم زخم همه برش‌های جراحی بسته از جمله‌ترمیم زخم برش‌های جراحی‌های قلبی و عروقی، شکمی، زنان و زایمان و ارتوپدی کاربرد دارد.
فاطمه مختاری جعفری، مدیر اجرایی این شرکت دانش‌بنیان در این خصوص به آنا گفت: شرکت ما سالهاست که در زمینه تولید دستگاه‌های اورژانسی ونتیلاتور فعالیت دارد. در طرح رویانو معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز سیستم یکبار مصرف فشار منفی ۸ میلی‌متر جیوه به روی سطح زخم تولید کرده‌ایم؛ پیش از این برای وکیوم تراپی دستگاه بزرگی در کنار تخت بیمار قرار می‌دادند. اکنون این دستگاه با وزن خیلی سبک و سایز کوچک در جیب بیمار باشد و خیلی راحت و سریع طی مدت هفت روز محل زخم بیماران را مداوا کند.
وی افزود: از این دستگاه میتوان برای مداوای هر نوع زخمی استفاده کرد؛ اما برای بیماران مبتلا به سرطان پستان( که قصد دارند به سرعت محل زخم‌شان در مدت زمان کوتاه بازسازی شود)، بیمارانی که نباید عفونت وارد زخم‌شان شود یا محل زخم‌شان نباید باز بماند، کاربرد بیشتری دارد.
مختاری بیان کرد: در این روش، پانسمان به روی زخم و دستگاه در جیب بیمار قرار می‌گیرد. سپس فشار منفی ۸۰ میلی‌متر جیوه به روی زخم اعمال می‌شود. این امر باعث خون‌رسانی به بیمار سریعتر انجام شود. سلول‌های بنیادی سریعتر به محل زخم مهاجرت و رشد کنند و زخم سریعتر مداوا شود.
مختاری خاطرنشان کرد: نتایج آزمایش‌های گوناگون نشان داده‌اند که عملکرد این دستگاه مشابه نمونه‌های مشابه خارجی است. همچنین اکنون نمونه‌های خارجی به قیمت ۳۶۰ یورو در بازار فروخته می‌شوند. قصد داریم این محصول را کمتر از نصف قیمت نمونه‌های اروپایی و آمریکایی به بازار عرضه کنیم. اکنون این طرح مراحل اخذ مجوز خود را سپری می‌کند.
توسعه صادرات به شرط حمایت‌های دولت
این محقق یادآورشد: قرار بود این طرح در رویانو مورد حمایت قرار بگیرد؛ اما هنوز ۹ ماه از این رویداد می‌گذرد اما تاکنون مورد هیچ حمایت مالی قرار نگرفته‌ایم. قطعاً اگر مورد حمایت دولت قرار بگیریم، می‌توانیم این محصول را به خصوص در منطقه خاورمیانه صادر کنیم؛ زیرا کاملاً قابل رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی است.
پرینتر سه بعدی تجهیزات پزشکی
پژوهشگران یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان زیرمجموعه صندوق تجهیزات پزشکی نیز موفق به طراحی و ساخت پرینت سه بعدی تجهیزات پزشکی کرده‌اند.
سعید وفایی، مدیر اجرایی طرح در این‌باره گفت: معمولاً ساخت سریع تجهیزات پزشکی یکی از دغدغه‌های تولیدکنندگان است؛ زیرا دستگاه لازم را ندارند. اگر هم دستگاه داشته باشند نیاز به اپراتور، تحقیق و توسعه و طراحی دارند. ما قصد داریم واحد تحقیق و توسعه را به عنوان یک واحد بیرون بیاوریم و تبدیل به شرکتی کنیم که بتواند خودش کار تحقیق و توسعه را انجام دهد.
وی افزود: هر شرکتی می‌تواند برای تولید محصولاتش واحد تحقیق و توسعه داشته باشد؛ اما قطعاً این کار زمان بر و هزینه بر است. آن‌ها می‌توانند به جای اینکه ۴۰ درصد بودجه شرکت‌شان را صرف تحقیق و توسعه کنند، این کار را برون سپاری کنند. تولید، طراحی و... را به ما بسپارند. این شرکت‌ها به جای اینکه ۴۰۰ میلیون تومان خرج کنند تا قالب تزریق پلاستیکی‌شان را بسازند و در نهایت به مشکل بربخورند، می‌توانند از ابتدا ۲۰۰ - ۳۰۰ هزار تومان خرج کنند و محصول‌شان را در کوتاه‌ترین زمان و با قیمت کمتر نهایی کنند.
وی خاطرنشان کرد: این شرکت در زمینه دندانپزشکی، روان درمانی، اختلالات اتیسم، ارتوپدی، ساخت دستگاه‌های پزشکی ورود پیدا کرده است و نمونه‌سازی قطعات دستگاه‌های پزشکی برعهده شرکت ما قرار دارد.
تحریم‌ها تأمین مواد اولیه را سخت کرده است
وفایی یادآورشد: اکنون یکی از دغدغه‌های اصلی ما تأمین مواد اولیه است. مواد اولیه موجود در ایران عمدتاً وارداتی هستند و تهیه آن‌ها به علت اعمال تحریم‌ها سخت و دشوار است. برای تأمین برخی از مواد که تنها نیاز به صرف ۴۰ دلار است، باید ۷۰ هزار دلار پرداخت کنیم.
وی بیان کرد: اگر دستگاهی در ایران ساخته نمی‌شود و نمی‌توانیم از دستگاه خارجی استفاده کنیم، باید نمونه‌هایی دستگاه‌های مشابه را بسازیم که دقت بالا داشته باشند. گاهی واردات برخی از دستگاه‌های موردنیاز به صادرات و رشد یک محصول کمک می‌کند. قطعاً اگر ما مشکلاتی برای واردات نداشته باشیم، قادر خواهیم بود محصولاتی بخریم که منجر به رشد صادراتمان شود. اکنون محصولات این مجموعه به عراق و استرالیا صادرشده است اما اگر بخواهیم دستگاه‌های بروزتری استفاده کنیم_که قاعدتاً در ایران نیست یا اکنون در مرحله دانش‌بنیانی است و نمی‌توان به آن دستگاه اعتماد کرد_ باید یک سری محدودیت‌ها برطرف شود و ما بتوانیم مواد اولیه را تأمین کنیم.
تولید محصولات ایمپلنتی فک و صورت
مینا شفیعی مدیر تحقیق و توسعه یک شرکت دانش‌بنیان مستقر در شهرک‌های صنعتی استان فارس بابیان اینکه این شرکت در حوزه‌های مختلف فک و صورت، ساخت انواع ایمپلنت‌ها، کاشتنی‌ها در بدن، ستون فقرات و طب ورزشی و ... فعالیت می‌کند، گفت: در این مسیر با چالش‌هایی مواجه هستیم.
شفیعی بابیان اینکه هر محصولی که در این شرکت تولید می‌شود نمونه مشابه داخلی ندارد، گفت: اکنون در سایت اداره کل تجهیزات ۴۰ پروانه فعال داریم که هرکدام شامل مدل‌های مختلفی هستند؛ به تفکیک مدل، بیش از ۱۱۰۰ قلم IRC در سامانه اداره تجهیزات از این شرکت ثبت‌شده و از تنوع کالایی حدود ۴۰ پروانه فعال داریم.
شفیعی ادامه داد: این محصولات به‌صورت میلیون دلاری به کشور وارد می‌شوند که ما در این شرکت موفق به بومی‌سازی این محصولات شدیم.
مشکل اخذ مجوز از وزارت بهداشت
مدیر این شرکت دانش‌بنیان با اشاره به مشکلات این شرکت گفت: موضوع دریافت مجوز یکی از چالش‌های اساسی در ایران است. توانستیم طی ۲ سال محصولی را به نتیجه برسانیم اما دو سال است روند اخذ مجوز آن متوقف‌شده است. این موضوع مجوز، یک چالش بسیار بزرگ نه‌تنها برای این شرکت، بلکه برای همه تولیدکنندگان است. اداره کل تجهیزات پزشکی اعلام کرده که این محصول جدید است و شما برای نخستین بار است که در ایران آن را تولید می‌کنید و پروسه‌ها و دستورالعمل‌های مجوز دهی آن زمان‌بر خواهد بود! همین امر باعث شده است که ما ۲ است که در تعریف یک شاخه کالای مانده‌ایم.
وی گفت: محصولات بایومتریال و محصولاتی که با منشأ حیوانی هستند سالانه چند میلیون دلار برای واردات آن هزینه می‌شود، اما وقتی یک ایرانی موفق به تولید آن می‌شود، مورد حمایت قرار نمی‌گیرد.
مدیر این شرکت دانش‌بنیان خاطرنشان کرد: آمار وزارت بهداشت در ۲ سال پیش، ۳.۵ میلیارد دلار حجم بازار تجهیزات پزشکی ایران است که همان موقع اعلام کردند که ۱.۲ میلیارد دلار شامل تولید داخل است و مابقی همه وارداتی است. ما نیز شاید به ۵ درصد از این بازار پاسخ‌دهی داشتیم. در قسمت بازسازی فک و صورت، یکسری پلاک‌ها تولید کردیم که دریافت مجوز آن‌ها نیز ۲ سال به درازا کشید.
خرید دانشگاه علوم پزشکی از شرکت بدون اخذ مجوز
شفیعی گفت: کار به‌جایی رسید که دانشگاه علوم پزشکی به ما نامه‌نگاری کرد که به خاطر صف طولانی بیماران، حتی اگر موفق به دریافت مجوز نشدید ما حاضر به خریداری آن از شما هستیم. ما در این شرکت دانش‌بنیان موفق به تولید این محصول راهبردی شدیم که قیمت تمام‌شده آن یک‌دهم نمونه خارجی شد.
در پایان...
میتوان چنین برداشت کرد هر شرکت دانش‌بنیانی که برای اولین بار محصولی را بومی‌سازی کرده است در مسیر تولید با چالش‌هایی مواجه شود. چالش‌های جدیدی از جنس داخلی سازی که همواره در داخل کشورهم حل می‌شود. البته که سالهاست تولید در هر حوزه‌ای چالش‌های تکراری همچون تأمین مواد اولیه به دلیل تحریم‌ها، عدم اجرای حمایت‌های ذکرشده از سوی مسئولان، عدم اعتماد تولیدکننده به دولت و ...وجود دارد.
لذا انتظار می‌رود که مسئولان مربوط به حوزه سلامت همچون وزارت بهداشت، اداره کل تجهیزات پزشکی، سازمان غذا و دارو و ... به‌غیراز معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری گوش‌به‌زنگ باشند تا بلافاصله مشکلات دانش‌بنیان‌ها را حل‌وفصل کنند. به این واسطه میتوان زودتر از زمان موعد محصولات فناورانه پزشکی را در بازار داخل و خارج دید.
انتهای پیام/