موفقیت «وزیر خارجه شهید» در دیپلماسی با رویکرد «سیاست خارجی متوازن»

گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا، حنیف غفاری؛ سفر سامح شکری وزیر امور خارجه مصر به تهران جهت شرکت در مراسم بزرگداشت شهدای فقید قوه مجریه، نقطه آشکارساز دیپلماسی موفقیت آمیز منطقه‌ای دولت سیزدهم و روند رو به جلوی احیای روابط تهران-قاهره به عنوان دو بازیگر مهم در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست. احیای دیپلماسی منطقه‌ای، آن هم از موضع قدرت و عزت یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های دولت سیزدهم در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شود.

در همین راستا  شهید امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه فقید کشورمان را می‌توان سکاندار متعهد  دستگاه دیپلماسی کشورمان در طول سه سال اخیر قلمداد کرد. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آنها عبورکرد.

نخست اینکه امیرعبداللهیان به اصالت دیپلماسی منطقه‌ای در برابر دیپلماسی فرامنطقه‌ای اعتقاد راسخ داشت. این دیپلمات شهید و متعهد، به مانند رئیس جمهور شهید کشورمان بر این باور بود که قدرت منطقه ای، تضمین کننده قدرت فرامنطقه‌ای و متعاقبا، در دیگر ابعاد روابط خارجی نیز فرصت ساز و تهدیدزدا خواهد بود.

بی دلیل نبود که از همان روز‌های نخست حضور شهید امیرعبداللهیان در مسند وزارت امور خارجه دولت سیزدهم، این ریل گذاری با سرعت  و دقتی مضاعف پیش رفت. عادی سازی روابط ایران با کشور‌هایی مانند مصر، عربستان سعودی، بحرین، اردن و ...، آن هم از منظر قدرت و بر اساس نفع متقابل، تبدیل به یک فرمول راهبردی -تاکتیکی در این برهه زمانی حساس و مهم گردید.  

نکته دوم اینکه شهید امیرعبداللهیان، در روند احیای روابط دیپلماتیک با کشور مصر، تمرکز زیادی بر تحقق اصل همکاری و هم افزایی در حوزه روابط بین الملل داشت. به عبارت بهتر، وزیر امور خارجه کشورمان احیای روابط با کشور‌های منطقه را یک اقدام صوری یا شکلی نمی‌دانست و برای آن اهمیت ماهوی قائل بود. در این رویکرد، اشتراک منافع (ولو به صورت حداقلی) تبدیل به دستمایه‌ای جهت ایجاد و بسط همکاری‌های متقابل خواهد شد.

امیرعبداللهیان از یک سو وزن ژئو پلی تیک و قدرت استراتژیک مصر را در عرصه دیپلماسی منطقه‌ای با رویکردی واقع بینانه محاسبه کرد و متقابلا، توانست در اقناع همتای مصری خود در پذیرش قدرت ذاتی و اکتسابی ایران در منطقه، موفق و موثر عمل کند. نتیجه این رفت و برگشت، احیای نسبی روابط تهران-قاهره و حرکت این دو بازیگر مهم منطقه‌ای برای عادی سازی نهایی و رسمی روابط است.  

نکته سوم، مربوط به درک رئیس  فقید دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان از مفهوم سیاست خارجی متوازن  است. اساسا قرائتی که دولت سیزدهم از مفهوم «سیاست خارجی متوازن» دارد بر این مبنا است که در ابتدا وزن هر بازیگر در نظام بین الملل به درستی سنجیده شود و سپس نسبت آن بازیگر با منافع ملی ما مشخص و بر اساس این دو مولفه رابطه ما با آن بازیگر تنظیم می‌گردد.

این یک نقشه راه و چارچوب عملیاتی مهم در عرصه دیپلماسی کشورمان محسوب می‌شود که باید آن را به مثابه میراثی ارزشمند در دولت‌های آتی نیز حفظ کرد.

شهید امیرعبداللهیان را از این حیث می‌توان دیپلماتی متعهد و خلاق در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قلمداد کرد که توانست بسیاری از مخاطرات بالقوه و بالقعل منطقه‌ای را در سایه خلق و تثبیت روابط متقابل با بازیگرانی مانند مصر، عربستان سعودی و ... خنثی و حتی در مواردی آنها را تبدیل به فرصت نماید.

یاد این شهید والامقام گرامی باد.