چتر فناوری روی محصولات بهداشتی باز شد/ معرفی ۱۳ محصول نانوسلامت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، امروزه فناوری نانو در علوم مختلف کاربرد‌های زیادی پیدا کرده است. صنعت ساختمان، بهداشت و درمان، مواد آزمایشگاهی، خودرو، نفت، پتروشیمی، گاز، کشاورزی و ... از جمله صنایعی هستند که با نانو عجین شده‌اند. در این میان طی یکی دو دهه اخیر، محصولات و خدماتی هم به عموم مردم عرضه می شود.

یکی از حوزه‌های اصلی کاربرد فناوری نانو، حوزه سلامت و پزشکی است؛ نانوتکنولوژی در این حوزه کاربرد ویژه‌ای در دارورسانی به اندام‌های مختلف، تشخیص و درمان سرطان، ترمیم دندان، تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها و.... دارد.

امروزه متخصصان و پژوهشگران دنیا برای بهبود زخم‌ها و درمان بیماری‌ها و مراقبت از پوست و رعایت بهداشت دهان و دندان با به‌کارگیری از مواد نانوکوچک، داربست‌های نانو، الیاف نانو و مواد زیستی راهکار‌های فناورانه زیادی ارائه کرده‌اند؛ راهکار‌هایی که می‌تواند گره‌ای از مشکلات حوزه بهداشت و درمان باز کند.

از آنجایی که محصولات نانوی ایرانی در حوزه بهداشت و درمان به تولید رسیده درصدد هستیم که تعدادی از این محصولات را معرفی کنیم.

پانسمان حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی‌باکتریال، داروی تزریقی شیمی درمانی حاوی نانولیپوزوم، کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروسی بر پایه نانوذرات،ژل موضعی آمفوتریسین B حاوی نانو مواد، ژل موضعی آمفوتریسین B حاوی نانومواد، کپسول مکمل زینک حاوی نانوذرات اکسید روی، کرم ضدآفتاب حاوی نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم، فوم ضدعفونی‌کننده دست حاوی نانوذرات نقره، پارچه اسپان‌باند پوشش داده شده با نانوالیاف، بالش زیرنشیمن طبی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات، کفی طبی ارتوپدی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات ازجمله  این محصولات هستند.

پانسمان حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی‌باکتریال

در صورت بروز هرگونه آلودگی در محل زخم، عوارضی از جمله التهاب، ترشحات فراوان چرکی و از هم گسیختگی در پی دارد؛ بنابراین اهمیت یک پانسمان عاری از میکروب و آلودگی برای بهبود و ترمیم زخم و محل سوختگی بسیار مهم است.

پژوهشگران یک شرکت فعال در زمینه مراقبت از پوست برای رفع این چالش موفق به تولید پانسمان حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی‌باکتریال شده‌اند که قادر به از بین بردن طیف وسیعی از باکتری‌هاست.

نانوذرات نقره به‌علت ر‌هایش یون نقره و اتصال آن‌ها به پروتئین‌های حاوی گوگرد در سطح غشای باکتری‌ها، امکان ورود به زنجیره تنفسی باکتری و تغییر در مورفولوژی زنجیره را فراهم می‌کند و در نهایت با اثرگذاری بر فرایند مرگ سلولی منجر به مرگ میکروب‌ها می‌شود.

داروی تزریقی شیمی درمانی حاوی نانولیپوزوم

داروی «دوکسوروبیسین» معمولا در درمان طیف وسیعی از سرطان‌ها ازجمله بدخیمی‌های خونی، بسیاری از انواع کارسینوما و سارکوم‌های بافت نرم استفاده می‌شود.

فرمولاسیون این فرآورده به شکلی است که دوکسوروبیسین را به داخل حامل‌های نانولیپوزومی وارد کرده و با افزایش نفوذپذیری و پایداری، دارو را در بافت تومور آزاد می‌کند. این حامل لیپیدی با نشت کمی که دارد باعث کاهش عوارض جانبی دوکسوروبیسین می‌شود؛ به این شکل سمیت قلبی این دارو که جزء خطرناک‌ترین عوارض جانبی آن است، کاهش می‌یابد.

اکنون پژوهشگران یکی از شرکت‌های داروسازی ایران برای رفع عارضه دوکسوروبیسین موفق به تولید آن در ساختار نانولیپوزومال شده‌اند؛ قطر ذرات تقریبا ۱۰۰ نانومتری فرمولاسیون نانولیپوزومی، باعث افزایش تجمع دوکسوروبیسین در بافت تومور با مکانیسم افزایش نفوذپذیری و نگهداری می‌شود.

اجزای لیپیدی تشکیل‌دهنده فرمولاسیون نانولیپوزومی دارای درجه حرارت عبور فاز بالا هستند و این باعث انکپسولاسیون پایدار و بالای داروی دوکسوروبیسین در لیپوزوم می‌شود و از آزادسازی دارو در خون جلوگیری می‌کند.

کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروسی بر پایه نانوذرات

استخراج نوکلئیک اسید‌ها (RNA) جزء کلیدی در شناسایی و مطالعه فعالیت‌های زیستی و تشخیص بیماری‌ها است. روش‌های متعددی برای استخراج این ترکیبات وجود دارد که با توجه به هزینه تمام شده، کیفیت و سرعت استخراج، متفاوت هستند.

کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروسی بر پایه فناوری نانو، استخراج نوکلئیک اسید ویروسی (RNA) را با سرعت و کیفیت بالا انجام می‌دهد. در این کیت ابتدا بافت اطراف سلول باز شده و نوکلئیک اسید به نانو بید‌های مغناطیسی متصل می‌شود. سپس نانو بید‌ها توسط یک آهن‌ربا از باقی محلول جدا شده و توسط محلول شست و شو تمیز شده و در مرحله بعد نوکلئیک اسید خالص از نانوبید‌ها جدا می‌شود.

استفاده از نانوذرات به‌دلیل ایجاد خصوصیات منحصربه‌فرد موجب پدید آمدن نسل جدیدی از کیت‌های استخراج و شناسایی نیز شده است.

اکنون پژوهشگران یکی از شرکت‌های داروسازی ایران در این زمینه موفق به تولید کیت استخراج مغناطیسی RNA ویروسی بر پایه نانوذرات شده‌اند.

ژل موضعی آمفوتریسین B حاوی نانو مواد

سالک یک بیماری پوستی طولانی مدت است که عامل آن نوعی انگل است. یکی از موادی که می‌تواند بر آن غلبه کند، مولکولی دارویی به نام آمفوتریسین B است.

آمفوتریسین B، داروی ضد انگل و ضد قارچ موثری است که برای درمان بیماری سالک به‌کار می‌رود. به علت ایجاد سمیت کلیوی توسط این دارو فرمولاسیون‌های لیپوزومال می‌تواند برای دارورسانی هدفمند مورد استفاده قرار گیرد. ازاین‌رو پژوهشگران یکی از شرکت‌های دارویی ایران موفق به تولید ژل موضعی آمفوتریسین B فرم لیپوزومی شده‌اند که از تاثیرات مخرب این دارو بر بدن می‌کاهد و باعث افزایش نفوذ و انتقال به سطح قارچ می‌شود؛ نانولیپوزوم‌های ۱۰۰ نانومتری حاوی داروی آمفوتریسین B است که پس از مصرف موضعی میزان نفوذ دارو به اپیدرم و درم و نهایتا ماکروفاژ‌های آلوده به انگل لیشمانیا را افزایش می‌دهد.

در نتیجه دارو با غلظت بالا در مجاورت انگل آزاد می‌شود. بنابراین استفاده از لیپوزوم کارایی و اثربخشی آمفوتریسین B را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

کپسول ژلاتینی نرم نانومیسل‌های حاوی کورکومین

«کورکومین» ماده جز فعال گیاه پایا، معمولا با نام زردچوبه شناخته می‌شود. به طور کلی مهمترین اثرات بیولوژیکی زردچوبه و کورکومین اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، و پیشگیری‌کننده از سرطان است.

این ویژگی‌ها سبب شده است که این ماده در درمان بیماری‌های مختلفی همچون زخم، دیابت، آلزایمر، پارکینسون، بیماری‌های قبلی و عروقی، ریوی و آرتریت استفاده شود. این ماده همچنین مانع از تشکیل لخته خون شده، پایین آورنده کلسترول بوده و باعث بهبود عملکرد کبد و دستگاه گوارش می‌شود.

یکی از معضلات کورکومین حلالیت کم آن در محیط آبی بدن است. در حال حاضر یکی از شرکت‌های داروسازی ایران برای رفع این معضل و به منظور افزایش کارآیی کورکومین، شکل نانویی آن را تولید کرده‌اند؛ این نانومیسل‌های کروی شکل باعث افزایش حلالیت در آب کورکومین می‌شوند. این نانومیسل‌ها در محیط اسیدی معده حداقل ۶ ساعت پایدارند و از بین نمی‌روند بلکه به صورت دست نخورده به روده کوچک می‌رسند.

نانومیسل‌ها پس از رسیدن به روده کوچک، انتقال کورکومین را از لایه آب دست نخورده موجود در سطح سلول‌های اپتلیال روده‌ای که یک سد در برابر جذب ترکیبات محلول در چربی می‌باشد تسهیل کرده و باعث افزایش جذب کورکومین از راه خوراکی می‌شوند.

شربت آهن حاوی نانولیپوزومال

کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع آن در سراسر جهان است. از علل شایع فقر آهن و علت کم خونی می‌توان به مصرف ناکافی آهن به دلیل رژیم غذایی ضعیف یا رژیم‌های محدودکننده، بیماری التهابی روده، افزایش نیاز آهن در دوران بارداری و خونریزی در طی دوره‌های قاعدگی شدید یا خونریزی داخلی اشاره کرد.

کمبود آهن در کودکان می‌تواند عواقب عصبی قابل‌توجهی داشته باشد و مکمل آهن یک درمان انتخابی موثر است. با این حال، در مکمل‌های آهن تولیدی به روش‌های سنتی به دلیل تماس آهن با اسید معده موجب مشکلات گوارشی و کاهش جذب آن در بدن می‌شود.

بنابراین فرمولاسیون آهن با راندمان جذب بالا که به راحتی حمل شود به طور بالقوه می‌تواند کاربرد گسترده‌ای در نوزادان مبتلا به کمبود آهن پیدا کند. برای برطرف کردن این چالش، پژوهشگران یکی از شرکت‌های داروسازی ایران موفق به ساخت شربت آهن ۱۰ میلی‌گرم حاوی آهن لیپوزومال شده است.

سیستم‌های دارورسانی در مقیاس نانو، مانند نانولیپوزوم‌ها، می‌توانند به افزایش قابلیت جذب ترکیبات فعال در بدن و محافظت از آن‌ها در طول فرآیند گوارش کمک کنند.

کپسول مکمل زینک حاوی نانوذرات اکسید روی

عنصر روی یکی از مهمترین مواد معدنی مورد نیاز بدن است که نقش بسیار مهمی در سلامتی هر فرد دارد. کمبود روی در بدن می‌تواند عواقبی چون تأخیر رشد، ضعف سیستم ایمنی، افزایش خطر عفونت‌ها، نقص در غدد جنسی، بی‌اشتهایی، اسهال، از دست دادن وزن، تاخیر در بهبود زخم‌ها، نقص در تکامل لوله عصبی در جنین، ریزش مو و کچلی، اختلال ذهنی، ضایعات پوستی و … داشته باشد.

زینک یکی از املاح ضروری با طیف وسیعی از عملکرد‌های بیولوژیک در تغذیه انسان است از این‌رو یکی از شرکت‌های داروسازی برای رفع این مسئله موفق به تولید کپسول مکمل زینک حاوی نانوذرات اکسید روی شده‌اند که موجب جذب و کارآمدی بهتر روی می‌شود؛ ذرات اکسید روی در ابعاد نانومتری دارای خواص فیزیکی و شیمیایی متفاوتی در مقایسه با حالت غیر نانومتری هستند. از این جمله می‌توان به نسبت سطح به حجم و واکنش‌پذیری بالاتر اشاره کرد. با کوچک‌تر شدن و رسیدن ذرات اکسید روی به ابعاد نانومتری، واکنش‌پذیری شیمیایی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند به این ترتیب موجب افزایش جذب روی در بدن و بهبود سلامت و بهره‌وری می‌شود.

خمیر دندان ترمیم‌کننده و ضدحساسیت حاوی نانو مواد

حساسیت دندانی به دلایل مختلفی مانند از بین رفتن بافت لثه، پوسیدگی دندان، شکستگی یا ترک‌خوردگی دندان، تحلیل رفتن لثه، ساییدگی مینا و ریشه دندان در هنگام خوردن و آشامیدن مواد غذایی سرد، گرم، اسیدی و چسبناک و حتی تنفس هوای سرد با دهان ایجاد می‌شود.

شدت این درد ممکن است کم و زیاد باشد و گاهی نیز موقتا از بین برود، اما بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند باعث بروز انواع بیماری‌های دهان و دندان شود.

همچنین هنگامی‌که مینای دندان پوسیده شود برای همیشه از بین خواهد رفت. خمیر دندان ترمیم‌کننده می‌تواند با پر کردن پوسیدگی‌های جزئی ایجاد شده به روی مینای دندان به تقویت آن‌ها کمک کند. پژوهشگران یکی از شرکت‌های تولید‌کننده خمیردندان برای رفع این چالش خمیر دندان ترمیم‌کننده و ضدحساسیت حاوی نانومیله‌های منیزیم هیدروکسی آپاتیت کربناته‌شده تولید کرده‌اند؛ نانو هیدروکسی آپاتیت توانایی قوی برای پیوند با پروتئین‌ها و همچنین با قطعات پلاک و باکتری‌ها در خمیردندان دارد.

این توانایی به‌دلیل اندازه نانوذرات است که به‌طور قابل توجهی سطح ویژه را که پروتئین‌ها می‌توانند به آن متصل شوند، افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این، نانو هیدروکسی آپاتیت همچنین به‌عنوان پرکننده عمل می‌کند زیرا سوراخ‌ها و فرورفتگی‌های کوچک روی سطح مینا را ترمیم می‌کند، عملکردی که با اندازه کوچک ذرات تشکیل‌دهنده آن افزایش می‌یابد.

کرم ضدآفتاب حاوی نانوذرات دی‌اکسید تیتانیوم

پوست بدن انسان به‌طور طبیعی فاقد توانایی لازم جهت مقابله با اثرات سوء ناشی از پرتو‌های نور آفتاب است. قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید برای مدت طولانی معمولا آسیب‌زا بوده و منجر به خشک شدن پوست می‌شود. در حال حاضر بر این باورند که با جلوگیری از آسیب‌های ناشی از نور خورشید می‌توان از اکثر سرطان‌های پوست جلوگیری کرد.

به‌طور کلی در کرم‌های ضد آفتاب، برای جذب پرتو‌های مضر از جاذب‌های شیمیایی و فیزیکی استفاده می‌شود که جاذب‌های شیمیایی موجب بروز آلرژی در برخی افراد می‌شود.

از سوی دیگر فرآورده‌های حاوی جاذب‌های شیمیایی جهت مصرف خانم‌های باردار و کودکان توصیه نمی‌شود. پژوهشگران یکی از شرکت‌های داروسازی برای رفع این مسأله با بهره‌گیری از فناوری نانو توانسته‌اند کرم ضد آفتاب فاقد جاذب شیمیایی SPF۵۰ حاوی نانوذرات اکسید تیتانیوم تولید کنند که احتمال بروز واکنش‌های التهابی و آلرژی را به حداقل می‌رساند.

فوم ضدعفونی‌کننده دست حاوی نانو ذرات نقره

برخی از نانو ذرات به‌عنوان عوامل ضد‌میکروبی قوی، موجب از بین رفتن طیف وسیعی از میکروب‌ها می‌شوند. پژوهشگران یکی از شرکت‌های ایران برای رفع این چالش موفق به تولید فوم ضد عفونی‌کننده دست حاوی نانو ذرات نقره شده است که قادر به از بین بردن طیف وسیعی از باکتری‌های بیماری‌زا است.

نانوذرات نقره به علت ر‌هایش یون نقره و اتصال آن‌ها به پروتئین‌های حاوی گوگرد در سطح غشای باکتری‌ها، امکان ورود به زنجیره تنفسی باکتری و تغییر در مورفولوژی زنجیره را فراهم می‌کند و در نهایت با اثرگذاری بر فرایند مرگ سلولی منجر به مرگ میکروب‌ها می‌شود.

پارچه اسپان‌باند پوشش داده شده با نانوالیاف

این محصول که توسط پژوهشگران یکی از شرکت‌های فعال در زمینه تولید ماسک‌های تنفسی تولید شده است قابلیت جذب درصد بالایی از آلاینده‌ها و ذرات معلق با اندازه ۳۰۰ نانومتر را دارد؛ نانوالیاف در مقایسه با الیاف با قطر بیشتر نسبت سطح به حجم بالایی دارند.

علاوه بر این، بستر‌های تولید شده با نانوالیاف درصد تخلخل بالا اما اندازه حفرات کوچکی دارند. اندازه حفرات کوچک در عبور مولکول‌های هوا به داخل ماسک اختلالی ایجاد نمی‌کند، در عین حال از عبور ذرات گردوغبار، باکتری‌ها و ویروس‌ها تا درصد بالایی جلوگیری می‌کند.

استفاده از الیاف نانومتری با قطر کمتر از ۱۰۰ نانومتر در ماسک تنفسی موجب افزایش راندمان آن در ممانعت از عبور ذرات گرد و غبار و آلودگی می‌شود. از سوی دیگر، میزان افت فشار ماسک بر پایه نانوالیاف در مقایسه با ماسک معمولی (در راندمان فیلتراسیون برابر) کمتر خواهد بود.

کفی طبی ارتوپدی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات

امروزه به دلیل مشغله‌های کاری و بالا رفتن میانگین سنی جامعه، مشکلات ارتوپدی نیز در حال افزایش است. عدم تشکیل شدن قوس کف پا و یا به عبارتی صافی کف پا باعث فشار‌های غیرطبیعی وزن بدن به کف پا شده که عوارض ناشی از فشار باعث درد زانو، لگن و کمر می‌شود.

کفی‌های طبی مخصوص صافی کف پا با داشتن برجستگی‌های متناسب با قوس کف پا و ساختار کف پا باعث حفظ چارچوب پا می‌گردد. کفی‌ها به عنوان قسمت داخلی کفش، مستقیما با پای انسان در تماس هستند.

تعرق پا علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع و آزاردهنده باعث رشد باکتری و قارچ بین انگشتان و بیماری‌های عفونی می‌شود. پژوهشگران یکی از شرکت‌های فعال در حوزه نانو برای حل چالش‌های مطرح شده موفق به تولید کفی طبی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات شده‌اند.

بالش زیرنشیمن طبی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات

نشستن طولانی مدت از آنجایی که وزن بالاتنه روی نشیمنگاه وارد می‌شود، می‌تواند باعث درد در این ناحیه شود. علاوه‌بر این فشار وزن بالاتنه که روی مهره‌های پایین ستون فقرات قرار دارد، می‌تواند باعث آسیب به این مهره‌ها شود.

خانم‌های باردار، اشخاصی که به تازگی عمل جراحی کرده‌اند و به‌طور کلی کسانی که مدت طولانی در روز در وضعیت نشسته قرار دارند، ممکن است این درد را تجربه کرده باشند که استفاده از زیرنشیمن با خصوصیات ارگونومیک و آناتومیک، وضعیت صحیح نشستن را ایجاد می‌کند.

علاوه‌بر آن فشار را از ناحیه دنبالچه و دیسک‌های بین مهره‌ای بر می‌دارد و امکان گردش آزاد هوا و بهبود سریعتر زخم‌های احتمالی را فراهم می‌کند.

همچنین این زیرنشیمن‌ها مستقیما با بدن انسان در تماس هستند که موجب رشد باکتری و قارچ روی سطح آن می‌شود، از اینرو پژوهشگران یکی از شرکت‌های فعال در این زمینه برای حل چالش‌های مطرح شده، موفق به تولید زیرنشیمن طبی آنتی‌باکتریال حاوی نانوذرات شده‌اند.