طهرانچی: دانشگاه آزاد اسلامی با تصمیمات نوآورانه و خلاقانه برای ماندن علم و هنر در این سرزمین تلاش می‌‌کند

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در نخستین نشست هم اندیشی اعضای هیأت علمی گروه های آموزشی هنر، ارتباطات و رسانه گفت: سرمایه انسانی، دارایی اصلی دانشگاه است و اگر دانشگاه مفتخر است به خاطر وجود سرمایه انسانی و اعضای هیأت علمی است.  

وی خاطرنشان کرد: ما در دانشگاه آزاد اسلامی قدردان حضور وجود اعضای هیأت علمی هستیم و برای اینکه اعضای هیأت علمی بتوانند نقش آفرینی جدی داشته باشند سعی کردیم تحولی را در نظام آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی داشته باشیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه غرب از بعد از دوره جدیدی که سکانداری و مدیریت علم جهانی را در دست گرفت، یک تقسیم بندی را شروع کرد و برمبنای آن گذار از علوم انسانی به علوم طبیعی را پیش گرفت، اظهار کرد: در این دوره محور چرخش و محور حرکت غرب «علوم» شد. علوم طبیعی به عنوان زیرساخت حرکت علمی غرب مطرح شد و غرب مفهوم علم را روز به روز تناورتر می‌کرد.

دکتر طهرانچی ادامه داد: تا دو دهه قبل بنیاد NSF آمریکا Social science را به عنوان علم به رسمیت نمی‌شناخت. وی با بیان اینکه در این دوره کسانی که استاد شدند، افرادی بودند که از قالب خود به در آمده بودند، خاطرنشان کرد: این افراد به جای خلق اثر هنری به خلق نوشته ای که منبعث از تفکر علوم پایه ای بود، اقدام کردند. این دوره در درون خود مولود دیگری به نام فناوری و تکنولوژی داشت که این مورد نیز بی رحمانه حاکم شد و یک تبادل صورت گرفت که در خلال آن مسأله علم به مسأله تکنولوژی تبدیل شد و مسأله تکنولوژی به مسأله توسعه تبدیل شد و این مسیر شتابان رقم خورده و دارد پیش می رود.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: واقعیت این است که ما از زمان صفویه شروع کردیم با جلوه های علم غرب مواجه شدن، در دوره صفویه به جز مدرس هایی که در قالب کشیش و سفیر از اسپانیا و سایر کشورها وارد کشور می شدند و شاهزادگان صفوی را آموزش می‌دادند، اولین مواجهه ما در دوره صفویه مربوط به دوره اعزام سه نفره عباس میرزا بود. در دوران عباس میرزا یک نفر برای نقاشی اعزام می شد به غرب. یعنی در واقع افراد برای رشته های مهندسی، نظام و نقاشی اعزام می شدند، البته واقعیت این است که آنچه که در هنر ما هم به صورت سازمان یافته در دانشگاه در دوره صفویه مطرح شد ، صرفاً هنرهایی بود که درغرب به عنوان رشته به رسمیت شناخته می‌شد. یعنی به عنوان مثال ما معتقدیم معماری ایرانی در درون خود یک نوع هنر معماری دارد و اساساً بین این موضوع که معماری، مهندسی یا هنر است، مباحث زیادی وجود دارد. برای مثال در دانشگاه تهران جنبه هنری معماری قوی تر می شود در دانشگاه علم و صنعت معماری این رشته قوی تر می شود، در دانشگاه شهید بهشتی رشته معماری هم هنر و هم معماری را دارد.

دکتر طهرانچی ادامه داد: واقعیت این است که هیچکدام از معمارهای ما با معماری برآمده از گذشته ایرانی تناسبی ندارد. آنچه که به عنوان معماری به ایران ورود می کند، برگرفته از رشته معماری در غرب است. همانطور که گرافیک از غرب می‌آید، اما خط هیچگاه در ایران به عنوان یک رشته شناخته نمی‌شود.نقاشی و گرافیک به عنوان رشته شناخته می شود ولی خط نمی تواند راه به دانشگاه پیدا کند و مهجور می شود در بیرون دانشگاه. انجمن خوشنویسان و خطاطانی که در نظام خود رشد می کنند ولی نظام دانشگاه هیچوقت نمی تواند زایشی به عنوان خط را به عنوان رشته هنری در درون خود پرورش دهد.دکتر طهرانچی با بیان اینکه بر این مبنا نظام دانشگاه هیچگاه نمی‌تواند زایشی را به عنوان رشته هنری در درون خودش داشته باشد، گفت: در این زمینه مثال‌های زیادی وجود دارد، از جمله پرده خوانی. تئاتر و هنرهای نمایشی به عنوان رشته به این کشور وارد شده، اما پرده خوانی که متعلق به کشور خود ما است، هیچگاه از منظر هنری مورد توجه قرار نگرفته و به دانشگاه راه پیدا نمی‌کند.

وی با بیان اینکه هنر معماری نیز در این زمره قرار می‌گیرد، اظهار کرد: گنبد سلطانیه به عنوان یک دستاورد مهندسی وجود دارد، ولی هیچ مهندس ایرانی امروز نمی‌تواند مبتنی بر آجر دوباره یک گنبد آنچنانی ایجاد کند. در این زمینه شیخ بهایی ترکیب زیبایی از فیزیک و مهندسی ایجاد کرد. مثال‌هایی دیگری نیز از ترکیب هنر و علم در مسجد امام، منار جنبان و ... وجود دارد که به زیبایی و هنر و علم و اوج مهندسی و فیزیک را نشان می‌دهد که متأسفانه مهندسان ما امروز با آن بیگانه هستند. چون وارد کننده صنعت دانشگاه بودیم و این صنعت دانشگاه بی‌تعارف در درون خود هیچ زایندگی ندارد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه نکته مهمی که اتفاق افتاده این است که در تعریفی که نسبت به دانشگاه وجود دارد، ما دچار اختلاط معنایی شده‌ایم، اظهار کرد: ما در کشور صاحب دانش، کمال و مدرسه بودیم، اما متأسفانه از واژه یونیورسیته به عنوان دانشگاه استفاده کردیم. جامعه و دانشگاه در غرب کارکرد تعاملی بسیار سنگ ین دارد، اساساً اسمش یونیورسیته است که عربی آن جامعه می شود، یعنی گلخانه کوچک دانشمندان و جهت دهندگان ساخت جامعه غربی در دانشگاه تمرین می کند. یعنی دانشگاه، گلخانه ساخت تمدن غربی و جامعه غربی است. تحولاتی که در سیر جامعه غربی است، شما می بینید که در دانشگاه بروز و ظهور دارد.

وی با بیان اینکه حیات دانشگاه آزاد اسلامی در گرو پول نفت نیست، بلکه در قرابت با جامعه است، گفت: اقبال اجتماعی، زندگی دانشگاه آزاد اسلامی را تأمین می کند، وقتی این دانشگاه با اقبال اجتماعی مردم زندگی می کند و می بیند نسخه های وارداتی به کشور دیگر از جانب مردم مورد اقبال قرار نگرفته و این رشته ها مورد توجه مردم نیست، باید فکر جدیدی کند. مگر می شود این کشور بخواهد فیلم تاریخی و پادکست تاریخی بسازد، اما تاریخدان نداشته باشد. کل ورودی رشته تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1402، 11 نفر بوده است. باید برای این مسأله چاره ای اندیشید.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: مگر می شود هنر در این کشور زنده باشد، اما ادبیات فارسی وجود نداشته باشد، اشعار فردوسی، حافظ و سعدی را چه کسی بخواند و آن را به بچه های ما آموزش دهد. کل ورودی دانشگاه آزاد اسلامی در ادبیات فارسی 180 نفر است. این در حالی است که ورودی ادبیات انگلیسی در دانشگاه آزاد اسلامی، 10 هزار نفر است.

دکتر طهرانچی در پاسخ به این موضوع که چه اتفاقی در این زمینه افتاده است، گفت: امروز نسل جوان نگاهشان به توانایی است، نگاه نسل جوان به دانایی نیست، آنها سودمندی حاصل از توانایی را دنبال می کنند. در واقع نسل بچه های امروز توانایی محور فکر می کنند، این بچه ها مبتنی بر توانایی و مبتنی بر سودمندی رشته ها را انتخاب می کنند و دانایی محوری برای آنها ملاک نیست. در حال حاضر ورودی دانشگاه آزاد اسلامی در رشته ریاضی 48 نفر، در رشته فیزیک 54 نفر، در رشته نساجی 70 نفر است، اما در رشته طراحی و دوخت 10 هزار نفر است. این موضوع در مدارس نیز حاکم است. در مدرسه کلاً 18 درصد از بچه ها به رشته ریاضی می روند، یعنی دیگر از ذهن پیچیده خبری نیست.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه بر این مبنا اتفاقاتی در جامعه در حال رخ دادن است، گفت: دانشگاه باید نسبت به اتفاقات جامعه واکنش نشان بدهد و مسیر را به درستی طی کند. برای مثال ورودی دانشگاه آزاد اسلامی در رشته جغرافی در سالهای اول، دوم، سوم و چهارم دانشجویی در مجموع 179 نفر است و در سال 1402، 56 نفر ورودی داشته است، این در حالی است که کاربرد جغرافیا در زندگی بسیار روشن است که یکی از آنها استفاده از اپلیکشین های نشان، بلد و ... است. بنابراین ما باید در این زمینه یک ایده محوری داشته باشیم. اگر تنها بخواهیم که از نسخه های غرب استفاده کنیم، نمی توانیم به موفقیت برسیم.

دکتر طهرانچی تأکید کرد: ما در دانشگاه آزاد اسلامی با تصمیماتی که نوآوری و خلاقیت در آن نهفته است و مبتنی بر عبور از بحران است، برای ماندن علم و هنر در این سرزمین تلاش می کنیم. سرزمینی که لطافت مردم آن به این است که با زبان فارسی خاص خود صحبت کرده، با هنر خاص خود زندگی کند. مردمی که با زبان، هنر و دین خود همواره صاحب سبک و صاحب تمدن بوده و همواره موحد بوده اند. در این شرایط وقتی می بینیم که در رشته تاریخ تنها 11 نفر ورودی وجود دارد، این یعنی تاریخ منهدم می شود و آینده ای ندارد. ما باید در این زمینه اندیشه بورزیم و طرحی نو در اندازیم. باید در این زمینه بررسی کرد که جامعه به دنبال چه چیزی است و در مورد آن شناخت پیدا کرد و سهم دانشگاه را ایفا کرد. دانشگاه آزاد اسلامی همواره در زمینه هنر بسیار موفق عمل کرده که یکی از جلوه های بروز آن این است که استاد فرشچیان نام خود را بر روی یکی از دانشکده های این دانشگاه گذاشته است. این یعنی یک استاد نگارگر بی مثال این دوران می گوید دانشگاه آزاد اسلامی دارای ارزش بوده و اعضای هیأت علمی آن صاحب سبک هستند.

وی با تأکید بر اینکه دانشگاه نباید آمادگاه تربیت نیروی انسانی برای غرب باشد، اظهار کرد: هنر تعلق می آورد، هنر «اقامت» و «ماندن» می آورد. هنری که رفتن بیاورد، هنر نیست، ذات هنر باید بستگی بیاورد. علم نیز همین است، اما یک اتفاقی در حال رخ دادن است که باید به گونه ای دیگر ببینیم و طرحی نو دراندازیم.

دکتر طهرانچی در ادامه با بیان اینکه هنگامی که مغول به کشور ایران حمله کرد، مسجد گوهرشاد قرآن بایسنقری و رصدخانه مراغه از آن درآمد، گفت: درست است که مغول وقتی به کشور حمله کرد، خرابی به بار آورد، اما از دل این خرابی ها آثار فاخری همچون مسجد گوهرشاد درآمد، این یعنی اینکه ظرفیت این کشور در ادبیات و هنر به اندازه ای است که می تواند تهاجمات آن چنانی را به زانو درآورد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: استاد رفیع پور نویسنده کتاب «دریغ است که ایران ویران شود»، معتقد است تا زمانی که ایران بتواند فرهنگ و اجتماع خود را حفظ کند، هیچ حمله و هجمه ای نمی تواند این کشور را ویران کند، اما آنگاه که هنر و علم این کشور نتواند تربیت جوانانی را داشته باشد که این جوانان بتوانند با دارایی خود آشنا باشند، دیگر ایرانی نمی ماند. وی با بیان اینکه چندین هزار سال است که این کشور قوام خود را داشته است، گفت: قوام این کشور در زیبایی های هنری، ادبی و علمی بوده است.

دکتر طهرانچی با تأکید بر اینکه دانشگاه در حفظ سرزمین نقش دارد، گفت: این سؤالی است که جامعه از ما خواهد پرسید، ما باید در این زمینه جوابگو باشیم و سهم خود را پیدا کرده و در این زمینه تلاش کنیم. این موضوع بسیار حائز اهمیت است، چرا که تربیت آیندگان به دست دانشگاه است. جامعه از ما به عنوان دانشگاه توقع دارد که نقش آفرین و مؤثر باشد.

وی در ادامه با بیان اینکه یکی از کارهایی که در دوره جدید در دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد، دادن هویت یکپارچه به دانشگاه آزاد اسلامی بود، اظهار کرد: این دانشگاه تا پیش از این دارای هویت چند پارچه بود، در واقع هویت جمعی نداشت. برای نخستین بار توانستم هویت جمعی به این دانشگاه بدهیم و در رتبه علمی RUR رتبه 180 تا 190 را به طور رسمی برای دانشگاه آزاد اسلامی اخذ کنم. همچنین برنامه داریم برای رتبه علمی شانگهای نیز همین کار را انجام دهیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: همچنین در زمینه دادن هویت یکپارچه به دانشگاه آزاد اسلامی، سایت واحدهای دانشگاه به صورت یکپارچه درآمد. سایت آموزشیار و پژوهشیار نیز به صورت یکپارچه ایجاد شد. همچنین پیش دفاع یکپارچه در دانشگاه صورت گرفت و برای نخستین بار 64 گروه علمی کشوری درست شد.

دکتر طهرانچی با تأکید بر اینکه دانشگاه، آمادگاه نیست، بلکه سازمان است، تصریح کرد: دانشگاه، سازمان علم است و یکی از مشروعیت های سازمان، گروه های علمی است. به گروه های علمی نیز هیچ تفسیر جدیدی داده نشده است. این گروه های علمی در رابطه با مسائل اجتماع، نقش آفرینی می کنند. یکی از این نقش آفرینی ها در حل مسأله که به عنوان یک آسیب در کشور وجود دارد، مسأله رسانه است. رسانه یکی از بحث های جدی ما و بخشی از زندگی مردم است. هنر و رسانه یکی از موضوعات جدی کشور، دنیا و تربیت نسل فردا است، بنابراین باید به آن توجه ویژه شود.

وی با بیان اینکه جامعه جوان، دانایی محور فکر نمی کند، بلکه توانایی محور فکر می کند، گفت: الان بین توانایی و دانایی یک رابطه ترجمانی غیرخطی پیچیده وجود دارد، در واقع هر دانایی دیگر توانایی نمی دهد، نکته مهم این است که ما باید در این زمینه به اقبال اجتماعی، توجه کنیم. در واقع ما باید با اقبال اجتماعی، اسکول تشکل می دادیم. اسکول ها می خواهند توانایی محور با قدرت حل مسأله، به مسائل کشور پاسخ دهند. اگر اینها به مسائل کشور پاسخ دهند، حتماً مشتری خواهند داشت.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: غرب وقتی رشته ها را ایجاد کرد و دید که رشته نمی تواند دنیا را تغییر دهد، پس از یک مدتی موضوع بین رشته ای را مطرح کرد و پس از آن موضوع چند رشته ای و سپس فرا رشته ای را مطرح کرد و بالاخره الان دنیا به این موضوع رسیده که مسائل دنیا تک رشته ای نیست، در واقع منی که باید به جامعه پاسخ بدهم، توانایی خلق کنم و نسبت به نسل فردا مسئولم، باید ظرفی به عنوان چارسوق بگذارم تا در این چارسوق، هنر، روان شناسی، جامعه شناسی، ارتباطات قرار بگیرد. این ظرف حرکت جمعی ماست. سیمرغ ما در این چارسوق می نشیند.