وجود بیش از حد مجاز مواد شیمیایی ابدی در منابع جهانی آب

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از سای تک دیلی،  مواد پِر و پُلی فلوروآلکیل که معمولا به عنوان PFAS شناخته می‌شوند، مجموعه‌ای از بیش از ۱۴ هزار ماده شیمیایی مصنوعی هستند. از دهه ۱۹۵۰، این مواد شیمیایی به دلیل توانایی قابل توجه شان در دفع گرما، آب، چربی و لکه‌ها مورد توجه قرار گرفته اند. از این مواد اغلب در اقلام روزمره مانند ظروف نچسب، پوشاک، محصولات زیبایی، آفت‌کش‌ها و ظروف غذا و کاربرد‌های صنعتی تخصصی ازجمله فوم آتش نشانی استفاده می‌شود.

اما با وجود توانایی گسترده آنها، این مواد شیمیایی یک جنبه تاریک دارند: آنها به عنوان «مواد شیمیایی ابدی» شناخته می‌شوند، زیرا زمانی که در محیط یا در بدن قرار می‌گیرند تجزیه نمی‌شوند.

پژوهشگران دانشگاه نیوساوت ولز استرالیا در یک مطالعه بین المللی، سطوح آلودگی PFAS را در آب‌های سطحی و زیرزمینی در سراسر جهان ارزیابی کردند. این بررسی نشان داد میزان وجود ایمن PFAS در بیشتر منبع جهانی آب، از حد مجاز فراتر رفته است.

«دنیس اوکارول» «Denis O’Carroll» سرپرست این پژوهش گفت: بسیاری از آب منابع (آب خام و تصفیه نشده) ما بالاتر از محدودیت‌های نظارتی PFAS هستند.

وی افزود: قبلا می‌دانستیم PFAS در محیط زیست فراگیر است، اما وقتی متوجه شدیم بخش بزرگی از آب منابع، میزانی بیش از حد توصیه شده برای آب آشامیدنی دارای این ماده شیمیایی است، شگفت زده شدیم. این میزان بالای ۵ درصد و در برخی موارد به ۵۰ درصد هم می‌رسد.

تیم تحقیقاتی اندازه گیری‌های PFAS را از منابعی در سراسر جهان، از جمله گزارش‌های دولتی، پایگاه‌های اطلاعاتی، و مقالات علمی بازبینی شده جمع آوری کرد. در مجموع، آنها بیش از ۴۵۰۰۰ نقطه داده را جمع آوری کردند که تقریبا طی ۲۰ سال ثبت شده بود. این اولین مطالعه‌ای است که بار زیست محیطی PFAS را در مقیاس جهانی اندازه گیری می‌کند.

این پژوهشگران اظهار داشت اگرچه در برخی از تصفیه خانه‌ها برای آب شرب، میزان مجاز PFAS را در نظر می‌گیرند، اما تصفیه خانه‌هایی هم هستند که طیف این ماده را در آب آشامیدنی اندازه گیری نمی‌کنند.

وی تاکید کرد: آب آشامیدنی تا حد زیادی بی خطر است و من در نوشیدن آن تردیدی ندارم. همچنین پیشنهاد نمی‌کنم که آب بطری بهتر باشد، زیرا به این معنی نیست که آنها کاری متفاوت از آنچه از شیر بیرون می‌آید انجام داده اند. اما قطعا فکر می‌کنم که نظارت بر سطوح PFAS و در دسترس قرار دادن داده‌ها به راحتی ارزشمند است.

خطرات بالقوه مواد شیمیایی PFAS برای سلامتی به خوبی شناخته نشده است و در مورد آن توافق جهانی وجود ندارد. بر اساس اعلام هیات بهداشت متخصص دولت استرالیا، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد PFAS از نظر بالینی آسیب قابل توجهی به سلامت انسان وارد می‌کند.

اما متخصصان در اروپا و آمریکا نشان داده اند PFAS با پیامد‌های سلامتی نامطلوب مانند وزن کم هنگام تولد، افزایش کلسترول، کاهش عملکرد کلیه، بیماری تیروئید، تغییر سطح هورمون‌های جنسی، کاهش پاسخ به واکسن و سرطان‌های کبد، کلیه و بیضه مرتبط است.

سال ۲۰۲۳، سازمان بهداشت جهانی، PFOA (نوعی PFAS) را سرطان زای رده یک برای انسان اعلام کرد. اکثر در بسیاری از نقاط جهان احتمالا سطوح پایینی از PFAS در بدن خود دارند.

در حالی که PFAS با بسیاری از این پیامد‌های بهداشتی مرتبط است، لزوما نشان داده نشده است که عامل بروز این مشکلات باشد، اما با توجه به خطرات بالقوه و ماهیت «ابدی» این مواد شیمیایی، بسیاری از نهاد‌های نظارتی به عنوان یک اقدام احتیاطی استفاده از PFAS را سختگیرانه کرده و محدودیت‌های آب آشامیدنی سالم را معرفی کرده اند.

این مطالعه نشان می‌دهد که آلودگی واقعی PFAS در منابع آب جهانی می‌تواند بیش از حد تصور باشد. این تا حدی به این دلیل است که ما فقط تعداد محدودی از ۱۴ هزار PFAS موجود را نظارت و تنظیم می‌کنیم و همچنین سطوح PFAS در محصولات مصرفی بالاتر از حد انتظار است.
پروفسور اوکارول می‌گوید: مقدار واقعی ناشناخته‌ای از PFAS وجود دارد که ما آن را در محیط اندازه گیری نمی‌کنیم. محصولات تجاری مانند پوشاک و بسته بندی مواد غذایی دارای PFAS هستند که بسیار بیشتری از تصور ماست؛ و این یعنی ما احتمالا بار زیست محیطی ناشی از PFAS را دست کم می‌گیریم.

وی و گروهش اکنون در تلاش هستند تا تحقیقات خود را با کمّی کردن این سطوح PFAS از محصولات تجاری در محیط توسعه دهند. آنها همچنین در حال توسعه فناوری‌هایی هستند که می‌توانند PFAS را در سیستم‌های آب آشامیدنی از بین ببرد و به دنبال توسعه مدل‌های پیش بینی هستند که مقصد PFAS را در محیط نشان دهد.

پروفسور اوکارول افزود: بخشی از این پژوهش این است دریابیم چگونه PFAS با بخش‌های مختلف محیط و بدن ما مثلا پروتئین‌ها ارتباط برقرار می‌کند. این مطالعات طی دو سال آینده، انجام و قرار است تا سال ۲۰۲۶ تکمیل شود.

وی تاکید کرد: ما بسیاری از مواد شیمیایی را بدون ارزیابی کامل از اثرات بالقوه سلامتی آنها تولید و توزیع می‌کنیم. باید در استفاده از برخی از این مواد شیمیایی عاقلانه رفتار کنیم. فقط به دلیل که در دسترس هستند، به این معنی نیست که باید از آنها استفاده کنیم؛ که امروز در Nature Geoscience منتشر شد.