۲۵ فروردین در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۵ فروردین برابر ۱۳ آوریل را ورق می‌زنیم.

***

پرویز اذکایی

۲۵ فروردین ۱۴۰۲ خورشیدی، پرویز اذکایی، پژوهشگر تاریخ، جغرافیا، زبان و فرهنگ همدان درگذشت. سال ۱۳۵۴، اذکایی با ماموریت تحصیلی به دانشگاه منچستر انگلستان رفت و در بخش مطالعات شرقی آنجا به‌عنوان «طلبه تحقیق» و با رساله ««جغرافیای تاریخی همدان» دوره دکتری را گذراند. بعد از بهمن ۱۳۵۷ به‌ترتیب عضو هیئت علمی دائره‌المعارف تشیع، دائره‌المعارف اسلامی (دانشنامۀ جهان اسلام) و دائره‌المعارف بزرگ اسلامی بود. او را می‌توان بزرگ‌ترین بیرونی‌شناس ایران دانست که همچنین کتاب حکیم رازی را درباره زکریای رازی، استاد ابوریحان بیرونی نگاشته است. از او بیش‌از ۵۰۰ عنوان اثر ازجمله ۴۰ عنوان کتاب و ۷۰ عنوان رساله علمی با موضوعات تاریخی، کتابشناسی، رجال، انساب، فلسفه و نجوم، تاریخ علم در ایران و تعدادی آثار ترجمه‌ای باقی مانده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به زندگی‌نامه بیرونی، ابوریحان بیرونی، کارنامه بیرونی، حکیم رازی و طب روحانی رازی اشاره کرد.

محمدجواد مشکور

۲۵ فروردین ۱۳۷۴، محمدجواد مشکور، استاد دانشگاه، مورخ تاریخ ایران باستان، ادیب و زبان‌شناس ایرانی درگذشت. او در تاریخ ایران به‌ویژه تاریخ ایران باستان، متون ادبی، دستور فارسی، زبان‌های سامی، مذاهب اسلامی، علم کلام و ملل و نحل مطالعه و پژوهش می‌کرد و به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و عربی مسلط بود در حوزه‌های زبان و ادبیات، تاریخ و جغرافیا، دین، علوم اجتماعی و فلسفه آثار متعددی منتشر کرد. سال ۱۳۳۲ از سوی دانشسرای عالی برای تحصیل در دوره دکتری در رشته تاریخ اسلام و خاورمیانه به دانشگاه سوربن در پاریس رفت و پس‌از پایان تحصیلات در سال ۱۳۳۶ به ایران بازگشت. پایان‌نامه دکتری مشکور با موضوع ترجمه و تحلیل کتاب فرق‌الشیعه نوبختی به زبان فرانسوی در آشناکردن بیشتر اسلام‌شناسان اروپایی با عقاید و مقالات فرقه‌های شیعه تأثیرگذار بود. پژوهش‌های میدانی او درباره آثار تاریخی آذربایجان در سال ۱۳۳۰ به کشف سنگ‌نبشته‌ای به زبان اورارتویی به خط میخی، در کوهی به‌نام زاغی در نزدیکی روستای سِقین‌دل از توابع شهرستان ورزقان آذربایجان‌ شرقی منجر شد.

میکروسکوپ

 ۱۳ آوریل ۱۶۲۵ میلادی برابر با ۲۵ فروردین ۱۰۰۴ خورشیدی، واژه میکروسکوپ به‌عنوان اصطلاحی پیشنهادی در نامه‌ای که یوهانس فابر از بامبرگ، آلمان، به فدریکو چِزی، دوک آکواسپاراتا و بنیانگذار آکادمی لینچی در ایتالیا (آکادمی سیاهگوش‌ها) نوشت ابداع شد. این آکادمی، احتمالاً اولین انجمن علمی جهان، سیاهگوش را به‌عنوان نام خودش برگزید زیرا این حیوان برای بینایی استثنایی‌اش شهرت دارد. فابر، پزشک پاپ، گیاه‌شناس و مجموعه‌دار آثار هنری آلمانی، اصالتاً اهل بامبرگ در بایرن بود که از ۱۵۹۸ در رم زندگی می‌کرد. او متصدی باغ گیاه‌شناسی واتیکان، عضو و دبیر آکادمی لینچی و مخترع اصطلاح میکروسکوپ بود.

الوود هاینس

۱۳ آوریل ۱۹۲۵ میلادی برابر با ۲۵ فروردین ۱۳۰۴، الوود هاینس، مخترع آمریکایی که یکی از اولین خودروهای موفق بنزینی را ساخت درگذشت. سال ۱۸۸۶، زمانی که گاز طبیعی در زادگاهش پورتلند، ایندیانا کشف شد، هاینس شرکتی را برای امکان استفاده از گاز در شهر تشکیل داد. او روشی ابداع کرد تا گاز را قبل از پمپاژشدن ازطریق خطوط، پسابش کند. همچنین ترموستات بخار کوچکی را اختراع کرد که برای گاز طبیعی استفاده می‌شد. سال ۱۸۹۳، هاینس یک موتور بنزینی خرید و یک «کالسکه بدون اسب» طراحی کرد. وقتی او به‌دنیا آلیاژی بود که بتواند یک الکترود شمع بادوام بسازد، آلیاژ پایه کبالت استلایت را اختراع کرد که امروزه هم کاربرد دارد و سخت‌تر از فولاد و مقاوم در برابر خوردگی است. این فلز اکنون نقش مهمی در ساخت مواد هوانوردی مناسب برای اکتشافات فضای بیرون جو زمین ایفا می‌کند.