جایگاه جهانی تولیدات علمی ایران و کشور‌های اسلامی در فناوری سبز

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: با توجه به نیاز‌های ملی و منطقه‌ای به موضوعات علمی و فناوری در حوزه‌های سازگار با محیط زیست، موسسات پژوهشی و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان می‌توانند در راستای جهش تولید فناورانه برنامه ریزی نمایند.

فاضل‌زاده افزود: رشد روزافزون تولیدات صنعتی و عدم توجه به مسائل زیست محیطی، به یکی از معضلات عمده کشور‌های جهان تبدیل شده و این عامل سبب شده است که صنعت هم تحت تاثیر قرار گیرد. کشور‌های در حال توسعه برای حمایت از اهداف توسعه پایدار خود نیاز به دسترسی به فناوری­های سبز مقرون به صرفه و کارآمد دارند. فناوری ­های سبز به فناوری‌هایی اطلاق می‌شود که تهدیدات سلامت انسانی و محیطی را به حداقل برسانند که به نوبه خود موجب کاهش اثرات زیست محیطی حاصل از فعالیت مجموعه ­های فناوری کمک نماید.

گذار به اقتصاد سبز نیز نیازمند تلاش جهان برای دگرگونی بخش‌های اقتصاد است. بخش تولید که در حال هدایت جریان فناوری سبز است، به نوبه خود می‌تواند به اشتغال پایدار و رشد اقتصادی کمک کند.

رئیس مؤسسه ISC همکاری بین‌المللی و سیاست‌های دولتی مناسب را در این راه ضروری دانست و گفت: در بسیاری از کشور‌های پیشرفته جهان برای استقبال از این فناوری­های بسیار مهم، سند‌های مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند. در ارزیابی و تحلیل وضعیت پژوهش و فناوری ایران، با وجود ظرفیت‌های اساسی در آموزش، پژوهش و فناوری کشور، باید برنامه ریزی در بخش فناوری­‌های سبز مورد توجه قرار گیرد؛ لذا بررسی و تحلیل جایگاه فناوری ­های سبز کشور‌های پیشرو جهانی و اسلامی در بازه زمانی ۲۰ ساله می­تواند نقش موثری در سیاست­گذاری و بهبود وضعیت فناوری‌های سبز و تاثیر آن در جامعه داشته باشد.

موسسه آنکتاد ((UNCTAD وابسته به سازمان ملل فناوری‌های سبز را به فنّاوری­‌های پنل ­های خورشیدی (سامانه‌ای که انرژی نور خورشید را دریافت و به انرژی الکتریسیته تبدیل می‌کند)، برق خورشیدی متمرکز (سامانه‌ای که انرژی خورشیدی را به صورت متمرکز به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند)، زیست توده و سوخت زیستی (نوعی منبع انرژی تجدیدپذیر که در مقایسه با سوخت‌های فسیلی آلودگی کمتری برای محیط زیست ایجاد می‌کند)، انرژی باد، هیدروژن سبز (هیدروژن تجدیدپذیر با هدف تسریع کربن زدایی) و وسایل نقلیه الکتریکی تقسیم بندی نموده است.

بر این اساس جدول شماره ۱، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشور‌های پیشرو جهانی در فناوری‌های سبز را براساس مدارک علمی نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می‌دهد.

جدول شماره ۲، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشور‌های پیشرو اسلامی در فناوری‌های سبز را بر اساس مدارک علمی نمایه شده درپایگاه وب آو ساینس (Web of Science) نشان می‌دهد.

جدول شماره ۳، تولیدات علمی و رتبه جهانی فناوری‌های سبز جمهوری اسلامی ایران را بر اساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) در بازه زمانی ۲۰۲۲-۲۰۰۳ نشان می‌دهد.

بر اساس جدول شماره ۳، در بازه زمانی بیست ساله بیشترین تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های سبز، مربوط به وسایل نقلیه الکتریکی با ۱۳۳۷ مدرک و انرژی باد با ۱۰۰۵ مدرک می‌باشد. همچنین، جمهوری اسلامی ایران در بیست سال اخیر، از لحاظ تعداد مدارک علمی در حوزه مربوط به انرژی باد رتبه ۹ را به خود اختصاص داده است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد تعداد تولیدات علمی این کشور در زمینه انرژی باد در پنج سال اخیر بهبود داشته و از ۷۳ مدرک در سال ۲۰۱۸ به ۱۱۹ مدرک در سال ۲۰۲۲ و تعداد تولیدات علمی در حوزه وسایل نقلیه الکتریکی از ۱۱۱ مدرک در سال ۲۰۱۸ به ۲۲۰ مدرک در سال ۲۰۲۲ رسیده است. کمترین تعداد تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در بازه زمانی بیست ساله در فناوری‌های سبز، مربوط به هیدروژن سبز با ۲۰ مدرک می‌باشد.

جدول شماره ۴، رتبه دانشگاه‌های کشور در فناوری‌های سبز را نشان می‌دهد. براساس جدول شماره ۴، بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی بیست ساله در بخش پنل­‌های خورشیدی، مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تربیت مدرس بوده است. در برق خورشیدی متمرکز، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تخصصی فناوری ­های نوین آمل؛ در سوخت زیستی، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه صنعتی اصفهان؛ در انرژی باد، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه یزد؛ در هیدروژن سبز، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه یاسوج و دانشگاه تبریز؛ در وسایل نقلیه الکتریکی، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است.