موسی بیدج: شاعران جهان، در یک شاعر جمع می‌شوند

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، در کارگاه نقد شعر با مدیریت مصطفی علیپور که سه‌شنبه‌ها در حوزه هنری برگزار می شود، دکتر موسی بیدج، نویسنده، شاعر و مترجم حضور پیدا کرد و درباره اهمیت زبان عربی، ترجمه شعر از این زبان و پیوند فرهنگ و زبان فارسی و عربی سخن گفت.
دکتر بیدج با اشاره به اینکه بسیاری از بزرگان ادبیات قدیم عرب، ایرانی بوده‌اند، گفت: این دو زبان و فرهنگ پیوندهای زیادی با یکدیگر دارند اما از دو قرن پیش با صنعتی شدن جهان، هر دو به غرب گرایش پیدا کرده و خودشان را تا حدود زیادی فراموش کردند. در شرایطی که زبان اول جهان اسلام عربی و زبان دوم فارسی است، می بینیم گسستی ایجاد شده که این دو همدیگر را آن طور که شایسته است، نمی شناسند.
این مدرس دانشگاه تاکید کرد: ادبیات فارسی ما با ادبیات عربی عجین است. اگر بخواهیم شاعر امروز باشیم باید شاعران دیروز را بشناسیم و بسیاری از شعرها و متون ما به زبان عربی هستند که نمونه‌های واضح و درخشان آن ها را می توانیم در اشعاری از حافظ، سعدی، مولانا و ... ببینیم. در گذشته، استادان زبان و ادبیات فارسی به عربی هم مسلط بودند ولی رفته رفته این فضا از بین رفت و می بینیم که امروز، استادان زبان عربی و استادان زبان فارسی هرکدام تخصص های جداگانه ای در رشته خودشان دارند و این اشتراک را کمتر می شود پیدا کرد.
سردبیر فصلنامه «شیراز» که به ادبیات ایران به زبان عربی می پردازد، توضیح داد: خودم را نذر کردم که حلقه وصلی بین دو زبان و ادبیات فارسی و عربی شوم. می خواستم با جهان حرف بزنم و دیدم شاعران و نویسندگان ما با ادبیات عربی ناآشنا هستند. پس بهتر است از طریق ترجمه این کار را انجام دهم. این کاری است که در مجله شیراز صورت می گیرد؛ در این مجله به معرفی شاعران، نویسندگان و پژوهشگرانی که در خصوص ادبیات ایران و عرب کار کرده اند می پردازیم و تاکنون در زمینه شعر و داستان هم آثار نویسندگان پیش کسوت و هم آثار نویسنده جوان را معرفی کرده ایم.
وی با تشویق شاعران و نویسندگان به یادگیری زبان های دیگر گفت: لازم است که نویسنده و شاعر، به زبانی غیر از آنچه با آن پرورش پیدا کرده نیز آشنا باشد؛ چرا که ما در جزیره ای جدا از دیگران زندگی نمی کنیم بلکه لازم است در جریان اتفاقات ادبی جهان هم قرار بگیریم و دانستن زبان های دیگر است که به ما این امکان را می دهد.
این شاعر و مترجم همچنین اظهار کرد: شاعران جهان در یک شاعر جمع می شوند و به اضافه خودش می شود یک شاعر جدید، مهم آنجاست که هر شاعری خودش و سبکش را پیدا کند تا بتواند تشخص پیدا کند ولی به این معنا نیست که او در این زمینه تنهاست بلکه درست است که شعر را یک نفر تولید می کند اما قطعا یک نفر در آن نقش ندارد و پیشینه ای از ادبیات با او همراه است.
بیدج درباره اینکه گفته می شود شعر ترجمه‌پذیر نیست توضیح داد: شعرهای امروز اندیشه را در تصویر پیاده می کند و اندیشه در هر زبانی قابل انتقال است. درست است که آرایه‌ها، ایهام و بازی‌های زبانی را نمی توان ترجمه کرد و شعر ممکن است در ترجمه، آن نقطه شگفت انگیز خود را از دست بدهد، اما برای ارتباط با سایر اندیشه ها چاره ای جز ترجمه نداریم. با این حال آنچه مهم است این که کسی که شعری را ترجمه می‌کند، اگر هم شاعر نیست، بالقوه احساس شاعرانه داشته باشد و تنها به انتقال خام کلمات بسنده نکند بلکه به روح شعری اثر هم توجه داشته باشد.