حبس نکنید، ادب کنید/ جامعه نیازمند مشارکت در رفع معضلات اجتماعی

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، ونوس بهنود_قوه قضائیه در اقدامی‌ قابل توجه طی سال‌های اخیر موضوع احکام جایگزین حبس را مطرح کرده است تا از خود متخلفان برای حل معضلی که آن را به وجود آورده یا مشارکت داشته‌اند استفاده کند.

مرتکب جرم مجرم است اما نوع برخورد جامعه با مجرمین می‌تواند فرهنگ‌ساز بوده و مانع از تکرار جرم شود. گاهی یک حبس طولانی مدت نیز نمی‌تواند فرد متخلف را تأدیب کرده و یا تاثیری مثبت در پیرامون او داشته باشد. به همین دلیل است که قوه قضائیه رویکرد پرورشی و تربیتی خود را در برخورد با مجرمین تقویت کرده و امروز برای جرایم سبک با شروط و ویژگی‌هایی احکام جایگزین حبس صادر می‌شود. در واقع نیرویی که می‌تواند به حل معضلی کمک کند به جای منفعل نگه داشته شدن در پشت میله‌های زندان، جهت رفع خطایی که مرتکب شده مشارکت داده می‌شود.

رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا با اشاره به صدور 31 حکم سبز در سال گذشته در این استان تصریح کرد: یکی از نوآوری‌هایقانون مجازات اسلامی ‌پیش‌بینی مجازات‌هایجایگزین حبس هست که با رعایت الزامات قانونینسبت به برخی افراد و پاره‌ای از محکومیت‌ها اعمال می‌شود.

ناصر عتباتی با تاکید به اینکه چندین هدف در اینموضوع دنبال می‌شود، اضافه کرد: کاهش جمعیتکیفری، اکتفا به حداقل‌ها در استفاده از مجازات حبس و فرهنگ‌سازی و ایجاد حساسیت در جامعه نسبت به پاره‌ای مسائل اجتماعی مورد توجه است.

آنچه عتباتی به آن تاکید دارد نحوه اجرا است بطوریکه جامعه نباید این تصور را داشته باشد که هر تخلفی ممکن است به صدور احکام جایگزین حبس منجر شود.

وی با ذکر مثالی ادامه داد: اینکه فردی برای اولینبار مرتکب جرم سبک وکم اهمیت شده باشد، شاکیرضایت داده باشد وجبران خسارت از ناحیه متهم انجام شده باشد، منطقاً بازداشت چنین فردیصحیح نیست و اینجا از جایگزین‌های حبس استفاده می‌شود.

کارشناس امور قضائی متذکر شد: عدم استفاده از مجازات حبس برای هر جرمی ‌و هرمتهمی ‌خاصه افراد فاقد سابقه کیفری یا جوانان وجهه خوب و مثبتیدارد و نوعی فرهنگ‌سازی در جامعه است که قوه قضائیه با موضوعات مختلف برخورد‌های متنوع دارد.

درد جامعه موضوعی که متخلف باید رفع کند

بر اساس ماده‌های ۱۰ و ۱۱ قانون شکار و صید،شکارچیانی که بدون مجوز و پروانه شکار اقدام به این کار کرده باشند متخلف به حساب می‌آیند و مرتکبان جرایم عمدی که مجازات آنها حداکثر ۹۱ روز تا ۶ ماه باشد می‌توانند مشمول مجازاتهای جایگزینحبس شوند.

احکام سبز یکی از قابل توجه‌ترین احکام جایگزین حبس در سال‌های اخیر بوده که در حوزه محیط زیست و در بسیاری از استان‌ها به اجرا در آمده است. در واقع متخلف به طبیعتی که آن را تخریب کرده بازگردانده می‌شود تا نسبت به رفع آسیب اقدام کند.

اما به تعبیر رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی، تنها محیط زیست مورد توجه قوه قضائیه نبوده و حوزه‌های بهداشت و درمان، آموزش و موضوعات اجتماعی دیگری نیز در صدور این احکام مورد توجه قرار گرفته است.

عتباتی تصریح کرد: در سال ۱۴۰۲ احکام جایگزینحبس متعدد ارائه خدمات عمومی‌ در حوزه‌های مختلف صادر شده است و همه این احکام تحت نظارت قضات اجرای احکام و کارشناسان نهادهای پذیرنده خدمات عمومی ‌اجرا می‌شود.

وی با ذکر مثالی بیان داشت: دو پزشک متخصص به علت ارتکاب جرم محکوم به حبس شدند ولی با استفاده از مجازات جایگزین حبس به ارائه خدمات پزشکیتخصصی به تعداد هزار نفر از افراد تحت پوشش بهزیستی محکوم شدند که اجرای حکم تحت نظارت بهزیستی استان انجام شد.

وی افزود: در خصوص احکام سبز نیز با همکاری قضات استان آذربایجان غربی، احکام متناسب متنوعی صادر شده که از آن جمله می‌توان به تهیه علوفه برایحیات وحش، تهیه بسته‌های آموزشی زیست محیطیو آبیاری درختان پارک ملی دریاچه ارومیه اشاره کرد.

صدور احکام جایگزین حبس موضوعی مورد استقبال جامعه است از آن رو که جنبه تربیتی و فرهنگ سازی آن برای کل جامعه به مراتب پررنگ‌تر از جنبه تأدیبی برای صرفاً یک مجرم است.