عملیاتی که اولین فتح بزرگ جبهه‌های جنگ شد/ گسترش یگان‌های زرهی سپاه با غنائم فتح‌المبین

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، عملیات فتح‌المبین در دومین روز از فروردین ماه ۱۳۶۱ آغاز شد. تنها یک روز از تحویل سال ۱۳۶۱ می‌گذشت و در حالی که بسیاری از مردم کشورمان پای سفره هفت سین نشسته بودند، رزمندگان در جبهه خوزستان به استقبال عملیاتی می‌رفتند که با تقدیم صد‌ها شهید، منجر به آزادسازی بخش قابل توجهی از جبهه استراتژیک شمال خوزستان شد.

در گذر از تاریخ جنگ

عملیات فتح‌المبین در شرایطی آغاز شد که تا آن لحظه از دفاع مقدس، هنوز جبهه‌ها شاهد فتح قابل توجهی نبود. برای درک بهتر اهمیت این عملیات در آن مقطع زمانی، باید نگاهی به تاریخچه جنگ بیندازیم.  

از زمان شروع جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ تا اواخر خرداد ۱۳۶۰ که بنی صدر بر سرکار بود، جبهه ایران هیچ پیروزی خاصی کسب نکرده بود. تا این زمان حدود ۱۴ هزار کیلومتر مربع از خاک کشورمان توسط عراق به اشغال درآمده بود و صرفا در برخی از جبهه ها، مناطق و شهرهایی، چون سوسنگرد دست به دست می‌شدند.

در ۹ ماه اول جنگ که بنی صدر فرمانده کل قوا بود، او چهار عملیات بزرگ را طرح ریزی و اجرا کرد که همگی با عدم الفتح رو به رو شدند. خصوصا در عملیات نصر که دی ماه ۱۳۵۹ انجام گرفت، نیروی زرهی ارتش به قدری آسیب دید که پس از این عملیات، استفاده از نیروی زرهی در عملیات بزرگ کنار گذاشته شد.

با عزل و فرار بنی صدر در اواخر خردادماه ۱۳۶۰، اتحاد بین سپاه و ارتش منجر به قدرت گیری جبهه ایران شد. در نتیجه عملیات ثامن الائمه (ع) یا همان شکست حصر آبادان در مهرماه ۱۳۶۰ انجام گرفت و یک پیروزی مهم نصیب جبهه ایران کرد. اما هنوز بخش اعظم مناطق اشغال شده کشورمان زیر یوغ سربازان دشمن بود.

سلسله عملیات کربلا

از اینجا به بعد شهید صیاد شیرزای به همراه دیگر فرماندهان میدانی جنگ، سلسله عملیات کربلا را طرح ریزی کردند. اولین قدم در این سلسله عملیات، طریق القدس یا همان کربلای ۱ بود که با هدف آزادسازی شهر استراتژیک بستان در مرکز خوزستان انجام گرفت. اگر بستان و متعاقبا تنگه چزابه آزاد می‌شدند، ارتباط بین نیرو‌های دشمن در جبهه شمال و جنوب خوزستان قطع می‌شد.

عملیات طریق‌القدس (کربلای ۱) در آذرماه ۱۳۶۰ انجام گرفت. وسعت منطقه عملیاتی چندان زیاد نبود، اما در منطقه‌ای استراتژیک بود که برای دو طرف درگیری به لحاظ نظامی اهمیت داشت. طریق القدس با موفقیت انجام شد، اما تعداد شهدای ایرانی در برابر تلفات دشمن سه برابر بیشتر بود! این میزان از شهدا تا آن لحظه جنگ کم نظیر بود؛ لذا برخی از فرماندهان گردان‌ها پس از این عملیات، از سمت خود استعفا دادند چرا که عنوان می‌کردند نمی‌توانند بار سنگین مسئولیت شهادت این تعداد از نیرو‌های شان را تحمل کنند.

تا این لحظه از جنگ، علی رغم شکست حصر آبادان و همین طور آزادسازی شهر بستان، دستگاه تبلیغاتی دشمن سعی می‌کرد این طور القا کند که تلفات زیادی را به ایران وارد کرده و از طرف دیگر، عمده متصرفاتش در خاک ایران را حفظ کرده است. همچنین دشمن توانسته بود نقاط مهم در خوزستان را برای خود حفظ کند؛ چنانچه عراق از منطقه عملیاتی شمال خوزستان و خصوصا با استفاده از سایت‌های موشکی که از قبل انقلاب در این منطقه وجود داشت، شهر‌های مهمی، چون دزفول، شوش، اندیمشک و... را مورد هدف قرار می‌داد و تلفات روزانه از غیرنظامیان می‌گرفت.

در چنین شرایطی نیاز بود تا ایران یک پیروزی بزرگ در جبهه‌های جنگ به دست آورد تا جای هرگونه بهانه گیری را از دستگاه تبلیغاتی دشمن بگیرد و البته منطقه وسیعی از خاک خودی را آزاد کند. این عملیات بزرگ "فتح المبین" بود که در دوم فروردین ماه ۱۳۶۱ آغاز شد.

سریع، موفق و قاطع

فتح‌المبین یک عملیات بزرگ، پیروزمند و بسیار قاطع بود که در میان دیگر عملیات بزرگ و موفق جنگ ویژگی‌های خاصی داشت. این عملیات در مدت زمان کمی انجام گرفت و با کمترین تلفات (به نسبت عملیات بزرگ دیگر) بیشترین موفقیت‌ها را نصیب جبهه کشورمان کرد. رزمندگان در عملیات فتح البیمن، طی هفت الی هشت روز توانستند ۲۵۰۰ کیلومتر مربع از شمال خوزستان و جنوب ایلام را از اشغال دشمن آزاد کنند و بیش از ۲۵ هزار نفر از نیرو‌های دشمن را کشته یا زخمی کنند.

اگر توجه داشته باشیم که در عملیات طریق القدس، میزان شهدای ما سه برابر تلفات دشمن بود، در عملیات فتح المبین ۶۲۰۰ نفر از رزمندگان به شهادت رسیدند و در مقابل ۲۵ هزار نفر تلفات به دشمن وارد شد. از سوی دیگر فتح المبین از حیث به اسارت درآوردن نیرو‌های دشمن یک رکورد به حساب می‌آمد. در فتح المبین ۱۵ هزار نفر از نیرو‌های دشمن به اسارت درآمدند که تا آن لحظه از جنگ بی نظیر بود. از این حیث صرفا عملیات الی بیت المقدس (آزادسازی خرمشهر) بیشتر از عملیات فتح المبین اسیر دارد که طی آن ۱۹ هزار نفر از نیرو‌های دشمن اسیر شدند.

گسترش یگان‌های زرهی سپاه

در یک نگاه کلی، فتح المین را باید اولین فتح بزرگ رزمنده‌ها تا آن زمان از جنگ بدانیم که ضربه نظامی و حیثیتی سختی به پیکره ارتش بعث عراق وارد کرد. با غنائم این عملیات، یگان‌های تازه تاسیس زرهی و توپخانه‌ای سپاه گسترش بسیاری پیدا کردند. چرا که ۲۷۰ دستگاه تانک، ۱۵۰ نفربر و ۱۲۵ قبضه توپ دشمن صرفا در همین عملیات به دست نیرو‌های خودی افتاد.

عملیات فتح‌المبین در دهم فروردین سال ۱۳۶۱ به اتمام رسید و با نتایج درخشانی که داشت، مثل یک عیدی تقدیم ملت ایران شد. این پیروزی به قدری برای کشور بزرگ و شیرین بود که حضرت امام در پیام خود به مناسبت پیروزی در فتح المبین، با جملات خاصی از آن یاد کردند.

ایشان فرمودند: "پیام آرامش بخش و افتخارآمیزتان پیرو پیروزی‌های بزرگ سلحشوران ظفرمند‏‎ ‎‏عملیات فتح المبین واصل و موجب سرافرازی گردید. گرچه این شجاعت‌ها و فداکاری‌ها و‏‎ ‎‏پیروزی‌های عظیم کم سابقه یا بی سابقه در بُعد نظامی و میدان نبرد از طرف نیرو‌های مسلح‏‎ ‎‏عظیم القدر جمهوری اسلامی، آنچنان افتخارآفرین و اعجاب آمیز است که با مقیاسهای‏‎ ‎‏عادی و معیار‌های نظامی  و جنگی نتوان ارزش پرعظمت و غرورآفرین آن را با الفاظ‏‎ ‎‏محدود و عبارات معدود توصیف نمود و شجاعت و حملۀ برق آسای سلحشوران ایران‏‎ ‎‏بزرگ را به ذهن آورد، و با قلم و بیان اظهار کرد. گر چه این شکل پیروزی‌ها و سلحشوریها‏‎ ‎‏در باب خود بی نظیر یا کم نظیر است... "