اعمال مستحبی عید نوروز چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، در کتاب مفاتیح الجنان که طی دهه‌های گذشته یکی از بزرگ‌ترین کتاب‌های مورد رجوع عموم برای انجام مستحبات مذهبی بوده به نماز عید نوروز اشاره شده که نمازی است توأم با قرائت سوره حمد و سوره‌های قدر، کافرون، توحید، فلق و ناس و بسیار شبیه به نمازی است که ضمن آداب و اعمال روز جمعه و روز عید غدیر خم وارد شده است.

مفاتیح‌الجنان همچنین روایتی از «معلی بن خنیس» را درباره نوروز ذکر کرده است که اعمال این روز و دعای مربوط به آن را همراه دارد. بی آنکه اشاره‌ای به فضیلت این روز کرده باشد. ولی بحارالانوار مجلسی روایات معلی بن خنیس را به تفصیل آورده است.

«معلی بن خنیس» از نوروز را این گونه تجلیل کرده است: نوروز روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت، روزی است که جبرئیل بر نبی علیه السلام نازل شد، روزی است که رسول اکرم صلی الله علیه وآله، علی علیه السلام را بر دوش کشید تا بت‌های قریش را از بالای کعبه می‌کند، روزی است که نبی علیه‌السلام به وادی جن رفت و از ایشان بیعت گرفت، روزی است که برای علی علیه السلام از مردم بیعت گرفت (غدیر خم) روزی است که قائم آل محمد ظهور خواهد کرد و روزی است که امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف بر دجال پیروز خواهد شد.

در منابع اسلامی روایات زیادی درباره ایام نوروز آمده است. امام صادق (ع) در باب اهمیت نوروز در اسلام می‌فرمایند: نوروز، روزی است که خداوند از بندگانش پیمان‌هایی گرفت که تنها خدای یکتا را بپرستند و برای او همتا قرار ندهندو ایمان به رسولان و حجت‌های خدا و امامان (ع) بیاورند. این روز، روزی است که طوفان حضرت نوح (ع) فرونشست و کشتی آن حضرت بر کوه «جودی» قرار گرفت. نوروز روزی است که رسول خدا (ص) بت‌های کافران قریش را در مکّه شکست و پیش از آن حضرت ابراهیم (ع) نیز، در این روز بت‌های کافران را درهم شکست.

در این روز، رسول خدا صلی الله علیه وآله به اصحاب خود امر کرد که با علی (ع) به عنوان امیرمؤمنان بیعت کنند (عید غدیر). نوروز، روزی است که قائم آل محمّد (عج) ظاهر خواهد شد. هیچ روز، نوروز نیست مگر آن که ما در آن روز انتظار فرج می‌کشیم، زیرا از روز‌های ما و شیعیان ما است. آن روز را، مردم عجم حفظ کردند و حرمت آن را نگه داشتند، ولی شما مردم عرب آن را ضایع ساختید.

نماز عید نوروز

نماز عید نوروز شبیه به نماز روز جمعه و روز عید غدیر خم است. قرائت سوره حمد و سوره‌های قدر، کافرون، توحید، فلق و ناس در نماز عید نوروز توصیه شده است و خواندن این سوره‌ها سبب دفع انواع شرور و بدی‌ها خواهد شد. (مفاتیح الجنان، اعمال مناسبت‌ها، نوروز)

در این راستا حدیثی از امام صادق است که می‌فرمایند:، چون نوروز شود، غسل کن و پاکیزه‌ترین جامه‌های خود را بپوش و به بهترین بوی‌های خوش خود را معطر گردان. پس، چون از نماز‌های پیشین و پسین و نافله‌های آن فارغ شدی، چهار رکعت نماز بگذار یعنی هر دو رکعت به یک سلام و در رکعت اول بعد از حمد ده مرتبه سوره قدر (انا انزلناه) و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره کافرون و در رکعت سوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره ناس و فلق را بخوان و بعد از نماز به سجده شکر برو و این دعا را بخوان:

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَ عَلَی جَمِیعِ أَنْبِیَائِکَ وَ رُسُلِکَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِکَ وَ بَارِکْ عَلَیْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَکَاتِکَ وَ صَلِّ عَلَی أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ اللَّهُمَّ بَارِکْ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بَارِکْ لَنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا الَّذِی فَضَّلْتَهُ وَ کَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ اللَّهُمَّ بَارِکْ لِی فِیمَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَّ حَتَّی لا أَشْکُرَ أَحَدا غَیْرَکَ وَ وَسِّعْ عَلَیَّ فِی رِزْقِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ اللَّهُمَّ مَا غَابَ عَنِّی فَلا یَغِیبَنَّ عَنِّی عَوْنُکَ وَ حِفْظُکَ وَ مَا فَقَدْتُ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَلا تُفْقِدْنِی عَوْنَکَ عَلَیْهِ حَتَّی لا أَتَکَلَّفَ مَا لا أَحْتَاجُ إِلَیْهِ یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ. (مفاتیح الجنان، اعمال عید نوروز، ص ۴۷۳)

یعنی؛ خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست آن‏جانشینان پسندیده، و بر تمام پیامبران و رسولانت، با برترین درودهایت، و ایشان را برکت ده به برترین برکتهایت، و درود فرست بر جان‌ها و تنهایشان‏ خدایا بر محمّد و خاندان محمّد برکت ده، و به ما در این روز برکت ده که آن را برتری و کرامت و شرافت دادی، و مرتبه‏اش را بزرگ نمودی. خدایا به من برکت ده، در آنچه به من نعمت دادی، تا احدی را جز تو سپاس نگویم، و در روزی‌ام بر من وسعت ده،‌ای صاحب بزرگی و بزرگواری. خدایا هر آنچه از من غایب شده باک نیست مبادا کمک و نگهداریات‏ از من غایب گردد، و هرچه را گم کرده‏ام، یاریات را بر آن از من گم مساز تا در آنچه به آن نیازمند نیستم، خود را بر زحمت‏ نیفکنم،‌ای صاحب بزرگی و بزرگواری.

مرحوم محمد حسین‌کاشف الغطاء در جواب این سؤال که اعتقاد شیعه و روش شما دربارۀ روز اول سال (نوروز) چیست؟ چنین نوشت: نوروز مقتضای جهان است در بشر و حیوان و جماد، بلکه در آسمان و زمین و هوا و فضا و بر این اساس روایاتی از اهل‌بیت (ع) دربارۀ نوروز به ما رسیده که عید گرفتن را تأیید کرده‌اند و نیز به نماز، ذکر و عبادت سفارش کردند.

دعای تحویل سال نو

خواندن دعای تحویل سال نو نیز از سنت‌های جدانشدنی بر سر سفره هفت سین ایرانیان است.

در ادامه این دعای کوتاه اما پرمحتوا را با هم مرور می کنیم.

عید نوروز روزی است که کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت.

• روزی است که جبرئیل بر نبی (ع) نازل شد.

• روزی است که رسول اکرم (ص) علی (ع) را بر دوش کشید تا بت‌های قریش را از بالای کعبه رمی  کند.

• نوروز روزی است که نبی (ع) به وادی جن رفت و از ایشان بیعت گرفت.

• روزی است که برای علی (ع) از مردم بیعت گرفت (غدیر خم).

• نوروز روزی است که قائم آل محمد (عج) ظهور خواهد کرد.

• روزی است که امام عصر (عج) بر دجال پیروز خواهد شد.

• روزی است که حضرت سلیمان (ع) انگشتری خویش را پس از مدتی پیدا کرده است.