تأثیر نمرات مدرسه بر میزان حمایت والدین از فرزندان

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، اخیراً موسسه تحقیقات جمعیتی ماکس پلانک (Max Planck Institute for Demographic Research) رفتار حمایتی والدین را در رابطه با نمرات مدرسه کودکان مورد بررسی قرار داده است. این مطالعه نشان می‌دهد که خانواده‌های کم‌درآمد از فرزندان خود بدون در نظر گرفتن نمرات به طور یکسان حمایت می‌کنند، در حالی که والدین گروه‌های درآمد بالاتر تمایل بیشتری به حمایت از کودکان با نمرات پایین‌تر دارند. همچنین در این پژوهش این پرسش مطرح شده که آیا این الگوها به تحرک اجتماعی طبقات پایین کمک می‌کنند. مسئله اینجاست که والدین کودکانی که از طبقات اجتماعی پایین‌تر هستند، نسبت به والدین کودکان کم‌دستاورد از طبقات اجتماعی بالاتر، منابع و استراتژی‌های مشابهی در اختیار ندارند.

اینکه یک کودک نمرات خوب یا ضعیف بگیرد ممکن است بر میزان حمایت والدین از فرزندان تأثیر بگذارد. بسیاری از تحقیقات تا به امروز فرض کرده‌اند که والدین با وضعیت اجتماعی-اقتصادی بهتر احتمال بیشتری دارد که از کودکی با نمرات ضعیف‌تر نسبت به کودک با نمرات خوب حمایت کنند.

از سوی دیگر، در خانواده‌های با سطح درآمد پایین، فرض بر این است که تنها کودکانی با بهترین شانس موفقیت تحصیلی حمایت می‌شوند. با این حال، مطالعۀ اخیر موسسه تحقیقات جمعیتی ماکس پلانک، حداقل در میزان حمایت خانواده‌هایی با درآمد پایین‌، از این نظریه پشتیبانی نمی‌کند.

فیلیپ دیرکر (Philipp Dierker)، دانشجوی دکتری دانشگاه هلسینکی، همراه با نویسنده همکارش مارتین دیوالد (Martin Diewald) از دانشگاه بیله‌فلد، از داده‌های مطالعۀ توئین‌لایف (TwinLife) آلمان برای بررسی شیوۀ رفتار والدین نسبت به فرزندانشان به عنوان تابعی از عملکرد تحصیلی استفاده کردند.

دیرکر توضیح می‌دهد: «برخلاف تحقیقات قبلی، ما بر روی توانایی‌های شناختی کودکان تمرکز نکردیم، بلکه به نحوه حمایت والدین از فرزندان خود بسته به عملکرد تحصیلی آنها با ارزیابی واکنش‌های والدین به نمرات مدرسه فرزندانشان نگاه کردیم.»

* جفت‌های دوقلو در جایگاه مجموعه داده

داده‌های سه نظرسنجی اول مطالعه توئین‌لایف در این تحقیق استفاده شد. نتایج همگروهی‌های متولد شده در سال های 2003 و 2004 برای دوقلوهای همجنس و غیرهمجنس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در زمان اولین نظرسنجی، کودکان به طور متوسط 11 سال سن داشتند. در مصاحبه سوم، آنها به طور متوسط 13 سال سن داشتند.

دیرکر می‌گوید: «بسیار ارزشمند است که از کودکان مستقیماً در مورد نوع حمایتی که از والدین خود دریافت می‌کنند سوال شده است. به این ترتیب، می توانیم این احتمال را رد کنیم که والدین در حمایت خود از فرزندانشان اغراق می‌کنند تا والدینی بی‌توجه به نظر نرسند.» یکی از سوالات مشخص از دانش‌آموزان این بود که چگونه والدینشان در زمینه‌های زیر از آنها حمایت می‌کنند:

• در انجام تکالیف و ارتباط با مدرسه
• تشویق و انتظارات
• تشویق رشد شناختی (مثلاً با خواندن کتاب یا تصنیف موسیقی با یکدیگر)

در طول این سه نظرسنجی؛ محققان چگونگی تغییر این سه شکل حمایت را در رابطه با عملکرد مدرسه ارزیابی کردند. «مطالعۀ جفت‌های دوقلو برخی محدودیت‌های بالقوه دارد. برای مثال، ممکن است تفاوت‌های سیستماتیک در نحوه تعامل والدین دوقلوها و والدین غیرقلوها با فرزندانشان وجود داشته باشد».

دیرکر توضیح می‌دهد: «اما تحقیقات قبلی نشان نداده است که خانواده دوقلوها با خواهر و برادرها متفاوت رفتار می‌کنند، بنابراین ما معتقدیم که نتایج ما فراتر از خانواده‌های دوقلو قابل تعمیم است.»

* حمایت مساوی یکی از گروه‌های والدین از هر دو فرزند

یکی از پژوهشگران می‌گوید: «ما از یافته‌های خود به این نتیجه رسیدیم که والدین در خانواده‌هایی با وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین‌تر هیچ تفاوتی در حمایت از فرزندان خود قائل نمی‌شوند. مطالعۀ ما این فرض را رد می‌کند که خانواده‌هایی با موقعیت اجتماعی پایین‌تر تنها از کودکانی حمایت می‌کنند که بهترین شانس را دارند.»

با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که در خانواده‌هایی با وضعیت اجتماعی-اقتصادی بالاتر، والدین در واقع حمایت بیشتری از کودک با نمرات ضعیف‌تر ارائه می‌کنند. این ممکن است به دلیل ترس از سقوط اجتماعی باشد که انگیزۀ قوی‌تری در خانواده‌هایی با موقعیت اجتماعی بالاتر ایجاد می‌کند.

«در اینجا ما شاهد کمک بیشتر در انجام تکالیف و ارتباط با مدرسه، و انتظارات و تشویق بیشتر هستیم. ما تصور می‌کنیم که والدین با تحصیلات عالی نیز سعی می‌کنند از طریق اشکال حمایتی که مستقیماً هدفشان ارتقاء مهارت‌های شناختی نیست، فرزند احتمالاً کم‌استعدادتر خود را تشویق کنند.»

این مطالعه نمی‌تواند بدون بررسی‌های بیشتر نشان دهد که آیا این حمایت‌ها مؤثر هستند یا نه.

* تأثیر بر تحرک اجتماعی

این مطالعه بخش مهمی از مطالعات تحرک اجتماعی است. به گفتۀ دیرکر «کودکان بااستعداد از طبقات اجتماعی پایین‌تر نسبت به کودکان طبقات بالاتر اجتماعی از منابع، شبکه‌ها و حمایت‌های یکسانی که توسط والدین فراهم می‌شود، برخوردار نیستند. اما این سوال همچنان باقی است که تفاوت‌ در میزان و شکل حمایت والدین تا چه سهمی در کاهش تحرک اجتماعی در نسل‌های آتی دارد.»