تلاش ناموفق نیوتن در ابداع زبان انحصاری خود

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از GizModo، اسحاق نیوتن، فیزیکدان بزرگ قرن هفدم، به خاطر خیلی چیزها معروف است؛ برای مثال می‌توان به قوانین حرکت اجسام و جاذبه وی اشاره کرد. به علاوه، این شخص حساب دیفرانسیل و انتگرال را اختراع کرد، رساله‌ای طولانی درباره علم اپتیک (نورشناسی) نوشت همچنین دستی هم در کیمیاگری داشت. اما تنها افراد کمی می‌دانند که نیوتن وقتی دانش آموز جوانی بود سعی کرد زبان جهانی خود را ابداع کند.

ظاهرا این موضوع که معانی کلمات به صورت اتفاقی معین شده بودند، باعث ناراحتی نیوتن جوان می‌شد. وی گمان می‌کرد که اگر فرمولی منظم‌تر وجود داشت که به مردم اجازه می‌داد تا از این موضوع آگاه باشند که یک کلمه مشخص تنها از طریق شنیدن آن معنی می‌دهد، پیشرفت عظیمی حاصل می‌شد.

نیوتن این مساله را این گونه بیان می‌کند: «اجازه بدهید که نام‌ همه اقلام از یک نوع گونه مشابه با یک حرف مشابه آغاز شود؛ برای مثال نام تمام ابزارآلات با S، نام همه حیوانات با T، نام تمام احساسات روانی با B و... شروع شود».

آریکا آکرنت زبان‌شناس و شان اونیل تصویرگر در مجموعه ویدیویی «نخ روانی»، نگاه مختصری به این موضوع داشته‌اند: «وقتی که نیوتن تازه شروع به تحصیل در کالج کرده بود، در حال برنامه ریزی برای ساخت یک زبان ترجیحا بر اساس ماهیت اشیا تا معنای قراردادی آنها بود. در طرح نیوتن، پیشوندها و پسوندها نشان دهنده تغییرات ظریف زیرساختی در معنا بودند. مثال کامل وی از این زبان نشان می‌دهد که چگونه پیشوندها می‌توانند معنی کلمه «tor»، در زبان وی به معنی دما، را عوض کرده تا معانی خاص‌تری را تولید کنند: فوق‌العاده داغ [owtor]، بسیار داغ [awtor]، گرم [etor]، کمی سرد [aytor] و بسیار سرد [oytor]. این کلمات با در نظر گرفتن تمامی درجه بندی‌های فی مابین تولید شده‌ است».

در واقع نیوتن با این کار خود را در گروه خوبی قرار داده است. اشخاصی که برای سرگرمی (اما به طور جدی) زبان‌های جدید خلق می‌کنند، «conlangers» یا زبان‌ساز نامیده می‌شوند. موفقیت‌آمیزترین زبان ابداع‌شده، زبان اسپرانتو است که قدمت آن به سال 1887 بازمی‌گردد.

هرچند اکثرا زبان‌سازان را می‌توان در عرصه‌های علمی تخیلی و فانتزی یافت، دنیایی که ابداع زبان بخشی حیاتی از خلق یک جهان دیگر به شمار می‌رود. برای مثال، جی.آر.آر تالکین برای سه گانه «ارباب حلقه‌ها» زبان الفی را اختراع کرد. دیود جی پترسون برای سریال «بازی‌های تاج و تخت» زبان دوتراکی را ابداع کرد، درحالی که مارک اوکراند زبان کلینگون را برای «پیشتازان فضا 3: در جستجوی اسپاک» خلق کرد.

این زبان‌های ساختگی معمولا گنجینه لغوی محدودی دارند که تنها شامل چند هزار واژه می‌شود. به غیر از اسپرانتو، که امروزه دو میلیون نفر به این زبان سخن می‌گویند و اکثر گویشوران آن در اروپا، شرق آسیا و جنوب آمریکا دیده می‌شوند، باقی زبان‌های ساختگی موفق نشدند در میان مردم آنچنان محبوبیتی کسب کنند و جا بیافتند.

درست است که کتاب «هملت» به زبان کلینگون ترجمه شده و جامعه آنلاین کوچک اما پرشوری برای یادگیری زبان « Na’Vi » وجود دارد، زبانی که توسط پروفسور پاول فرامر، استاد زبان‌شناسی دانشگاه تکنولوژی کالیفورنیا، برای فیلم «آواتار» خلق شد. اما هنوز هیچ کدام به عنوان زبان‎های گفتاری واجد شرایط ظاهر نشده‌اند.

تلاش نوپای نیوتن نیز وضعیت بهتری نداشت: هنگامی که وی دریافت برای تکمیل کردن چنین پروژه‌ای با شانس موفقیت بسیار کم، باید یک عمر تلاش کند، از سعی کردن دست برداشت و به سراغ کارهای بزرگ‌تر رفت. البته این کار به نفع کل بشریت بود چرا که قرار نبود قوانین نیوتن خود به خود که نوشته شوند.

مترجم: هانا حیدری