۱۹ اسفند در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۹ اسفند برابر با ۹ مارس را ورق می‌زنیم.

***

لکه‌های خورشیدی

۹ مارس ۱۶۱۱ میلادی برابر با ۱۹ اسفند ۹۸۹ خورشیدی، یوهانس فابریسیوس، اخترشناس هلندی‌آلمانی، طلوع خورشید را ازطریق تلسکوپ مشاهده کرد و چندین نقطه تاریک را روی آن رصد کرد. این شاید اولین مشاهده لکه‌های خورشیدی باشد. او با پدرش، دیوید فابریسیوس- اخترشناس کاشف اولین ستاره متغیر- تماس گرفت تا این پدیده جدید را با او بررسی کند. روشنایی مرکز خورشید بسیار سوزان بود و آن دو به سرعت به روش تصویربرداری با استفاده از یک اتاق تاریک روی آوردند. یوهانس اولین کسی بود که اطلاعاتی درباره این رصدها را در مقاله‌ای باعنوان «روایت لکه‌های رصدشده روی خورشید و چرخش ظاهری آنها با خورشید» (Narratio de maculis in sole observatis et apparente earum cum sole conversione) در ۱۳ ژوئن ۱۶۱۱ منتشر کرد.

یوری گاگارین

۹ مارس ۱۹۳۴ میلادی برابر با ۱۹ اسفند ۱۳۱۲ خورشیدی، یوری الکسی‌یویچ گاگارین، کیهان‌نورد شوروی و اولین انسانی که به فضا رفت به دنیا آمد. گاگارین در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ درحالی‌که فقط ۲۷ سال داشت به انسانی بدل شد که به مرزهای فضای خارج از جو زمین راه یافت. او در سال ۱۹۵۷ از مدرسه افسری نیروی هوایی شوروی فارغ‌التحصیل شد و داوطلب شد تا فضانورد شود و برای آموزش به گروهی از خلبانان آزمایشی پیوست. سه‌روز پیش‌از پرتاب، به او اطلاع دادند که برای خلبانی فضاپیمای وستوک ۱ انتخاب شده است. او یک‌بار به‌مدت یک ساعت و ۲۹ دقیقه در حداکثر ارتفاع ۳۰۱ کیلومتری دور زمین چرخید و دیگر هرگز به فضا نرفت، اما فضانوردان دیگری را آموزش داد و چند کشور دیگر را گشت. گاگارین با خلبان دیگری در سقوط یک هواپیمای جت دو سرنشینه وقتی مشغول انجام پروازی عادی بود کشته شد. خاکسترش را در طاقچه‌ای در دیوار کرملین قرار دادند.

هوارد اچ. آیکن

۹ مارس ۱۹۰۰ برابر با ۱۹ اسفند ۱۲۷۸ خورشیدی، هوارد هاتاوی آیکن، ریاضی‌دان آمریکایی که رایانه هاروارد مارک-۱ را اختراع کرد، به‌دنیا آمد. زمانی‌که آیکن دانشجوی کارشناسی ارشد و مدرس دانشگاه هاروارد بود، پژوهش‌هایش به نظامی از معادلات دیفرانسیل منتهی شد که فقط با‌استفاده از شیوه‌های عددی قابل حل بود. پس برای اینکه بتواند این معادلات را حل کند شروع به برنامه‌ریزی رایانه‌های بزرگ کرد. فکر او استفاده از اقتباسی از دستگاه کارت پانچ هولریت بود. وقتی درنهایت رایانه او در سال ۱۹۴۳ ساخته شد ۳۵ تن وزن داشت و از ۵۰۰ مایل سیم استفاده می‌کرد و می‌توانست تا ۲۳ رقم قابل توجه را محاسبه کند. ۷۲ واحد ثبت برای ذخیره و واحد مرکزی برای انجام ضرب و تقسیم در این رایانه در نظر گرفته شده بود. رایانه آیکن با مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هایی که روی نوارهای کاغذ پانچ می‌شدند کنترل می‌شد و از پانچ‌کارت‌ برای واردکردن داده‌ها و خروجی از دستگاه استفاده می‌شد. کارت‌پانچ یا کارت سوراخ‌شده یکی از روش‌های قدیمی برای ورود اطلاعات به رایانه و سایر وسایل الکترونیکی و مکانیکی است.

هانس کریستین اورستد

۹ مارس ۱۸۵۱ میلادی برابر با ۱۹ مارس ۱۲۲۹ خورشیدی، هانس کریستین اورستد، شیمی‌دان و فیزیک‌دان دانمارکی درگذشت. او در سال ۱۸۲۰ کشف کرد جریان الکتریکی در سیم باعث انحراف سوزن قطب‌نمایی می‌شود که نزدیکش قرار دارد و این نشان می‌دهد که جریان الکتریکی در سیم باعث ایجاد میدان مغناطیسی در اطرافش می‌شود. این کشف نقطه آغاز توسعه نظریه الکترومغناطیسی بود و ازاین‌رو، اورستد را می‌توان «پدر الکترومغناطیس» نامید. امروزه از نام اورستد برای تعیین قدرت میدان مغناطیسی در دستگاه بین‌المللی یکاها استفاده می‌شود. از نظر فلسفی، او معتقد بود که نیروهای طبیعت منشأ مشترکی دارند. اورستد اولین کسی بود که آلومینیوم را در سال ۱۸۲۵ به‌عنوان فلز مجزا کرد. او همچنین در سال ۱۸۲۲ اولین تعیین دقیق تراکم‌پذیری آب را انجام داد.