ضرورت فعالیت دانشگاهیان در حوزه هوش مصنوعی/ مهمترین معضلات کنونی جهانی چیست؟

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، احمد شرافت، استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه تربیت مدرس امروز (دوشنبه) در نهمین همایش گرامی‌داشت روز جهانی آینده در محل فرهنگستان علوم موضوع آینده‌نگاری را علمی باسابقه ۵۰ ساله دانست و گفت: نگاه اتاق فکر فرهنگستان علوم در زمینه هوش مصنوعی نسبت به هوش مصنوعی این است که آن را راهگشا و توانمندساز می‌دانیم.

وی با اشاره به هوش مصنوعی، اظهار کرد: این هوش ابزار فناورانه‌ای را به ما می‌دهد تا به فناوری‌های مورد نیاز در آینده تسلط پیدا کنیم. این فناوری‌ها با امکانات می‌توانند آینده را شکل دهند.

احمدرضا شرافت در ادامه به مسائل پیچیده موجود در جهان پرداخت و گفت: با مسائلی روبرو هستیم که ظاهر و ماهیت آنها مرتب تغییر می‌کند. آینده روشن نیست؛ اما می‌تواند امیدبخش باشد و می‌توان با هوش مصنوعی به عنوان ابزاری آن را امیدبخش دید.

وی افزود: راهکار‌هایی که به‌طور معمول استفاده می‌شوند راهکار‌هایی بدون انعطاف هستند که از ماهیت متغیر زمان غفلت کرده‌اند، برفرض‌های نادرست بودن و محدود بودن امکانات استوارند و از اهمیت تصمیم‌سازی‌های به‌موقع غافل هستند.

این استاد دانشکده مهندسی برق در ادامه مسائل امروز جامعه بشری را برشمرد و گفت: مسائلی مانند محیط زیست آلوده، سالمندی بشر، ترافیک و حمل و نقل‌های دشوار در شهر‌های بزرگ، بیکاری، توسعه ناپایدار، گرانی بهداشت و درمان، تقلب و کلاهبرداری در فضای مجازی، فراوانی انتشار امواج الکترومغناطیسی، دروغگویی، مغزشویی و اخبار جعلی و خشکسالی و بحران بی‌آبی را می‌توان از مسائل امروز جامعه بشری نامید.

وی زمینه‌های استفاده از هوش مصنوعی را بیان کرد و ادامه داد: سیستم بانکی، سیستم حمل و نقل، خرید و فروش و بازرگانی، بازی‌های رایانه‌ای و... از زمینه‌های استفاده هوش مصنوعی است.

برنامه ملی در مورد ساماندهی و بالندگی هوش مصنوعی 

استاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه امروز ما برنامه ملی در مورد ساماندهی و بالندگی هوش مصنوعی نداریم، اظهار کرد: اما بسیاری کشور‌ها از ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ برنامه ملی دارند و بر مبنای آن حرکت می‌کنند.

شرافت با این مقدمه به اهمیت هوش مصنوعی در اقتصاد جهانی تا ۲۰۳۰ پرداخت و ادامه داد: هوش مصنوعی تا ۲۰۳۰ بیش از ۱۵ تریلیون و ۷۰۰ میلیارد دلار به اقتصاد جهانی اضافه می‌کند. در حالیکه رتبه ایران در شاخص پذیرش هوش مصنوعی دولت بر اساس آمار آکسفورد اینسایت در ۲۰۲۲ رتبه ۷۵ و در ۲۰۲۳ رتبه ۹۴ بوده که نزول ۲۰ رتبه‌ای را نشان می‌دهد.

وی در ادامه به انواع هوش مصنوعی پرداخت و گفت: سیستم‌های بر مبنای قواعد و سیستم‌های یادگیری ماشینی انواع هوش مصنوعی است که سیستم‌های خُبره یا بر مبنای قواعد امروز دیگر به دلایلی کاربرد ندارد ولی سیستم‌های یادگیری ماشینی با توجه به وجود داده‌های انبوه و رایانه‌های پرسرعت و با امکان پردازش بالا و یادگیری الگوریتمی بیشتر استفاده می‌شوند. هوش مصنوعی امروز از این سه عامل به دست آمده است و سرعت روزآمد شدن آن بالاست.

۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از جمعیت جهان به شبکه اینترنت دسترسی دارند

این استاد دانشگاه با اشاره به طرح نظریه‌ها و فرضیه‌های هوش مصنوعی از دهه ۵۰ میلادی گفت: هوش مصنوعی از دهه ۵۰ آغاز شد؛ اما امروزه، از آنجایی‌که داده‌های زیادی داریم ابزار‌های آن به دست آمده و به نوعی شکوفا شده است، زیرا ۵۰ درصد از داده‌های فضای مجازی در دو سال گذشته به دست آمده است.

شرافت با بیان اینکه امروز ۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر از جمعیت جهان به شبکه اینترنت دسترسی دارند، تصریح کرد: ۵ میلیارد نفر در یکی از شبکه‌های اجتماعی عضو هستند و هر انسانی در روز به‌طور متوسط ۵۰ گیگا بایت داده درست می‌کند.

وی به سرمایه گذاری عمده روی هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: در ۲۰۱۷، بیش از ۱۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار روی هوش مصنوعی سرمایه گذاری شده است (البته غیر از داده‌های چین) این رقم در ۲۰۱۸ حدود ۱۹میلیارد دلار و در ۲۰۲۱ به ۵۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسیده است که روند کاملا صعودی و سه برابر شدن آن را نشان می‌دهد.

۹۸ درصد مقالات در هوش مصنوعی از محیط و افراد دانشگاهی نیست

این استاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به فعالیت تحقیقاتی شرکت‌های مختلف روی هوش مصنوعی گفت: امروز ۹۸ درصد مقالات در هوش مصنوعی از محیط و افراد دانشگاهی نیست و بیشتر شرکت‌ها روی این موضوع سرمایه گذاری کرده‌اند؛ اما دانشگاه فناوری ماساچوست/MIT به عنوان یک دانشگاه سنتی که معمولا دانشکده و رشته‌های جدید اضافه نمی‌کند، با ۱ میلیارد دلار در سال‌های اخیر دانشکده هوش مصنوعی ایجاد کرد.

وی در عین حال معایبی برای هوش مصنوعی بر شمرد و گفت: اعتیاد زیاد به گوشی تلفن همراه، شکل‌دهی به عقاید جامعه به شکل نادرست و ... از جمله این موارد است.

شرافت با تاکید بر اهمیت ترسیم راهبرد آینده نگاری برای هوش مصنوعی در بخش‌های مختلف ارکان هوش مصنوعی را برشمرد و گفت: حکومت، آموزش و پژوهش، سرمایه‌گذاری و ملزومات سخت افزاری از جمله ارکان هوش مصنوعی است.

استاد دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به تهیه گزارشی در مورد هوش مصنوعی در ایران گفت: در زمینه نیروی انسانی، پژوهش و ایجاد علم وضعیت خوبی داریم ولی در مورد ثبت اختراع، ایجاد فناوری، زیرساخت‌های ارتباطی، محصولات شرکت‌های فناور و فضای کسب و کار و شتاب‌دهنده‌ها و قوانین و قواعد تسهیلگر باید بیشتر کار کنیم و خوب نیستیم.

وی تاکید کرد: در گزارشی که در حال تهیه است ۱۲۹ اقدام لازم را برای پیشبرد هوش مصنوعی و تدوین برنامه ملی هوش مصنوعی با مشارکت همه ذی‌نفعان پیشنهاد داده‌ایم.