۱۳ اسفند در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۳ اسفند برابر با ۳ مارس را ورق می‌زنیم.

***

آپولو ۹

۳ مارس ۱۹۶۹ میلادی برابر با ۱۳ اسفند ۱۳۴۷ خورشیدی، سومین پرواز فضایی انسان در برنامه آپولو ناسا آغاز شد. این دومین ماموریت سرنشین‌دار آپولو بود که ایالات‌متحده آن را با موشک ساترن ۵ پرتاب کرد و اولین پرواز کامل فضاپیمای آپولو بود و هر دو ماژول فرماندهی و خدمات (CSM) با ماژول فرودگر ماه (LM) در فضاپیمای آپولو ۹ نصب شده بودند. این ماموریت با هدف تعیین صلاحیت ماژول فرودگر ماه برای انجام عملیات مداری ماه و آماده‌سازی برای اولین فرود روی سطح تنها قمر زمین انجام و طی آن، سامانه‌های پیشرانه فرود و صعود با موفقیت آزمایش شد و نشان داد که خدمه می‌توانند به‌طور مستقل با آن پرواز کنند و برای بازگشت به زمین، بار دیگر به ماژول فرماندهی پهلو بگیرند. خدمه این ماموریت، سه فضانورد متشکل از فرمانده جیمز مک‌دیویت، خلبان ماژول فرماندهی دیوید اسکات و خلبان ماژول فرودگر ماه، راستی شوایکارت بودند. در طول این ماموریت ۱۰ روزه، آنها سامانه‌های مختلف و روش‌های حیاتی برای فرود روی ماه، ازجمله موتورهای ماژول فرودگر ماه، کوله‌پشتی‌های سامانه‌های پشتیبانی حیات، سامانه‌های ناوبری و مانورهای اسکله را آزمایش کردند.

پرواز جهانی انفرادی بدون توقف

 ۳ مارس ۲۰۰۵ میلادی برابر با ۱۳ اسفند ۱۳۸۳ خورشیدی، اولین پرواز انفرادی بدون توقف و سریع‌ترین پرواز در سراسر جهان بدون سوخت‌گیری به پایان رسید و استیو فاست در فرودگاه شهری سالینا در کانزاس فرود آمد. او ۷۶ ساعت قبل از آن، در ۲۸ فوریه ۲۰۰۵ با هواپیمای جت آزمایشی تک‌موتوره‌ای به‌نام گلوبال‌فلایر آنجا را ترک کرده بود. گلوبال‌فلایر که به‌طور هدفمند از کامپوزیت‌های سبک ساخته شده بود، سوختی را که ۸۶ درصد وزن خودش را هنگام برخاستن شامل می‌شد در ۱۳ مخزن در بال‌های بلندش حمل می‌کرد. طراح ارشد، جان کارکو، پنج سال را صرف برنامه‌ریزی این پروژه کرده بود و سر ریچارد برانسون، مالک ویرجین‌آتلانتیک‌ایرویز از آن حمایت مالی می‌کرد. اولین پرواز بدون توقف دو نفره در سراسر جهان، در سال ۱۹۸۶ طی ۹ روز انجام شد و ۲۶هزارو۳۶۶ مایل راادون سوخت‌گیری طی کرد.

رابرت هوک

۳ مارس ۱۷۰۳ میلادی برابر با ۱۳ اسفند ۱۰۸۱ خورشیدی، رابرت هوک، فیزیک‌دان انگلیسی که قانون الاستیسیته معروف به قانون هوک را کشف کرد و فنر تعادل ساعت را اختراع کرد درگذشت. او دانشمندی با دامنه تحقیقات گسترده بود که فیزیک، نجوم، شیمی، زیست‌شناسی، زمین‌شناسی، معماری و فناوری دریایی را شامل می‌شد. ۵ نوامبر ۱۶۶۲، هوک به‌عنوان متصدی آزمایش‌‌ها در انجمن سلطنتی لندن منصوب شد. سال ۱۶۶۶ پس‌از آتش‌سوزی بزرگ لندن، او به‌عنوان نقشه‌بردار ارشد خدمت و به بازسازی شهر کمک کرد. هوک همچنین ابزارهای هواشناسی مانند فشارسنج، بادسنج و رطوبت‌سنج را اختراع کرد یا آنها را بهبود بخشید. هوک کتاب تاثیرگذار میکروگرافیا را در سال ۱۶۶۵ نوشت.

یوزیف سامویلوویچ شکلوفسکی

۳ مارس ۱۹۸۵ میلادی برابر با ۱۳ اسفند ۱۳۶۳ خورشیدی، یوزیف سامویلوویچ شکلوفسکی، اخترفیزیکدان شوروی درگذشت. او کسی است که تابش پیوسته سحابی خرچنگ را به‌عنوان تابش سنکروترون شناسایی و ستارگان پرتو ایکس را به منظومه‌های دوتایی حاوی یک ستاره نوترونی مرتبط کرد. تحقیقات او درباره تاج خورشیدی نشان داد که دمای آن حدود یک‌میلیون کلوین است و میدان‌های مغناطیسی، آن را محدود می‌کنند. او از نجوم رادیویی برای مطالعه ابرنواخترها استفاده و پیشنهاد کرد که انقراض‌های دسته‌جمعی روی زمین ممکن است ناشی‌از پرتوهای کیهانی پرتاب‌شده از ابرنواخترهای گذشته باشد که در فاصله نسبتا  نزدیک به منظومه خورشیدی اتفاق می‌افتد. شکلوفسکی در سال ۱۹۷۲ مدال بروس را دریافت کرد. او یکی از اولین اخترفیزیکدانان مورد احترام بود که امکان حیات فرازمینی را شایسته بررسی می‌دانست. از کتاب‌های معروف او می‌توان به زندگی هوشمند در جهان اشاره کرد که کارل سیگن آن را به انگلیسی ترجمه کرد.