چه کاره بشم؛ شاید «مهندس ژنتیک!»

خبرگزاری علم و فناوری آنا، مریم ملی؛ بسیاری از صفات ظاهری یا ویژگی‌های رفتاری ما تحت تاثیر ژن‌ها هستند. ژن‌هایی که اگر بتوانیم تغییرات یا اصلاحاتی در آنها بدهیم یا اینکه به دقت شناسایی‌شان کنیم می‌توانیم از بیماری‌ها و مشکلات زیادی جلوگیری کنیم. دانش ژنتیک نه تنها برای انسان قابل اجرا و کاربردی است بلکه می‌تواند برای گیاهان و حیوانات هم به کار رود. گیاهی را فرض کنید که با اصلاح ژن بتوان آفات را از آن دور نگه داشت و سلامت آن را تا زمانی که به دست انسان می‌رسد حفظ کرد، کاری که هم برای کشاورز و تولیدکننده سودآور است و هم برای امنیت غذایی کشورها. شناسایی ژن‌های معیوب در انسان قبل از تولد هم می‌تواند راه‌های متنوعی برای درمان پیش رو بگذارد، از همین نظر است که دانش ژنتیک اهمیت پیدا می‌کند. کنترل بیماری‌های خطرناکی مثل سرطان و یا بیماری‌های مادرزادی همه و همه مسیری است که از کاوش در ژنتیک می‌گذرد. امروز می‌دانیم تحقیقات در حوزه ژنتیک می‌تواند به حوزه های بسیار گسترده‌ای از تولید داروهای خاص تا کنترل بیماری و ایجاد تغییر و تحول در برخی از موجودات زنده منجر شود و برای ادامه حیات بشر بسیار ضروری است.

چرا ژنتیک؟

تکنیک‌های به کار گرفته شده در مهندسی ژنتیک منجر به تولید محصولات مهم پزشکی از جمله انسولین انسانی، هورمون رشد و واکسن هپاتیت B  و همچنین توسعه موجودات اصلاح شده ژنتیکی مانند گیاهان مقاوم در برابر بیماری‌ها شده است. با این حساب دانش ژنتیک می‌تواند در دنیای مملو از فناوری که پیش روی ماست دانشی پرکاربرد و حیاتی باشد. ژنتیک هم‌چنین می‌تواند در فرآیند تولید مثل نقش جدی بازی کند. زوج‌های جوان قبل از اقدام برای فرزنددار شدن می‌توانند با چند آزمایش، از مشاوران ژنتیک راهنمایی بگیرند تا به این ترتیب بتوانند فرزندان سالمی داشته باشند.

به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟

رشته مهندسی ژنتیک که در حقیقت در گروه علم زیستی قرار می‌گیرد شبیه به زیست‌شناسی پر از اسم‌ها و اصطلاحات تخصصی است که باید به حافظه بسپارید بنابراین باید حافظه خوبی داشته باشید و یا تلاش کنید با تکنیک‌های مختلف حافظه خود را تقویت کنید. این رشته ترکیبی از کار آزمایشگاهی و پژوهشی است بنابراین باید از کار کردن در فضای آزمایشگاه و سرو کار داشتن با لوله‌های آزمایش، خون و مایعات بدن  و ... احساس بدی نداشته باشید. در کنار همه این‌ها چنین رشته‌ای نیاز به داشتن روحیه کنجکاوانه و پرسشگر و قدرت تحلیل بالا دارد برای کسانی که به کاری روتین و بدون پیچیدگی علاقه‌مند هستند مهندسی ژنتیک نمی‌تواند رشته و شغل جالبی باشد. اگر این رشته را در مقطع کارشناسی انتخاب می‌کنید و قصد ادامه تحصیل ندارید بیشترین مهارت‌های مورد نیازتان دقت و حوصله در کار آزمایشگاهی و یادگیری دروس پایه‌ای مثل بیوشیمی و نظیر آن است اما اگر به ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر فکر می‌کنید باید به تقویت زبان انگلیسی خود برای پژوهش‌های بیشتر و خواندن مقالات علمی فکر کنید. به طور کلی کمی مهارت‌های نر‌م‌افزاری و کدنویسی هم می‌تواند جایگاه شما را در رشته‌تان ارتقا بدهد.

در کدام دانشگاه مهندسی ژنتیک بخوانیم؟

بهترین دانشگاه‌ها برای مهندسی ژنتیک در مقطع کارشناسی دانشگاه تهران، شهید بهشتی تهران، تربیت مدرس، بقیه‌الله، فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، دانشگاه اصفهان، دانشگاه تبریز و دانشگاه اهواز هستند.

کجا کار پیدا کنیم؟  

بازار کار رشته ژنتیک در سال‌های اخیر به دلیل گسترش پروژه‌های ژنتیکی و وراثتی به شدت رونق یافته است. متخصصان ژنتیک با مطالعه ژن‌های گیاهان، حیوانات و انسان‌ها سعی دارند نحوه تعامل اجزای ژنتیکی با یکدیگر ، تکامل و تکثیر آنها را تعیین کنند. سازمان‌های دولتی مثل مراکزتحقیقاتی و درمانی وزارت بهداشت، دانشگاه‌های دولتی، بیمارستان‌های دولتی گزینه‌هایی برای اشتغال در زمینه ژنتیک هستند. سازمان‌های خصوصی مثل آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، آزمایشگاه‌های محصولات کشاورزی، آزمایشگاه‌های ژنتیک جانوری، مراکز تشخیص پزشکی مانند آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی و… هم می‌توانند فرصت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند به بازار کار ژنتیک باشند. به طور خاص فارغ‌التحصیلان رشته ژنتیک  گرایش پزشکی می‌توانند با تاسیس مرکز مشاوره و آزمایشگاه ژنتیک به تشخیص بیماری‌های ژنتیکی قبل و بعد از تولد و پیشگیری یا درمان آن‌ها بپردازند. در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی هم که انواعی از بیماری‌های ژنتیکی یا سرطان‌ها مورد سنجش قرار می‌گیرند، از مهارت‌های دانش‌آموختگان ژنتیک استفاده می‌شود. همچین می‌توان در پزشکی قانونی از این تخصص استفاده کرد.