استفاده از روش‌های دیجیتال و تکنولوژی جدید در روش‌های پژوهشی اجتناب‌ناپذیر است

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، دیروز همایش روش‌های پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

فرزانه میرشاه ولایتی، دبیر اجرایی این همایش، گفت: روش پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی در عین اهمیت فراوان همواره موضوعی مسئله خیز بوده و رشد حوزه‌های میان رشته‌ای این چالش را دوچندان کرده است. برگزاری این همایش حاصل دغدغه گروه مدیریت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بوده است که با کمک کلیه پژوهشکده‌ها و گروه‌های پژوهشی شکل گرفته است.

* چالش روش‌های پژوهش با رشد حوزه‌های میان رشته‌ای

وی افزود: نقش و سهم روش‌های پژوهش در دستیابی به یافته‌ها و انعکاس صحیح آنها، خلط روش‌های کیفی با یکدیگر و عدم تمیز میان واژگان تخصصی هر روش، مناقشه و دعوای همیشگی میان روش‌های پژوهش کیفی و کمی و پویایی جامعه و ظهور پدیده‌ها و مسائل جدید همچون شبکه‌های اجتماعی، هوش مصنوعی و نظایر آن که باعث طرح رویکرد‌های نوین و طرح روش‌های جدید می‌شود ما را بر آن داشت که با برگزاری سلسله نشست‌هایی به گره گشایی از این معما کمک کنیم.

میرشاه ولایتی بیان کرد: تضارب آرا افراد صاحب نظر در زمینه رشته‌های مختلف علوم انسانی و اجتماعی و کمک به شکل گیری شبکه‌های نخبه گیر در حوزه روش پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اهداف اصلی این طرح گروهی بود.

* نقاط قوت و ضعف پژوهش تحت تاثیر روش پژوهش است

در ادامه همایش یحیی فوزی، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گفت: برای برگزاری همایش ملی روش‌های پژوهش در علوم انسانی یک سال تلاش شده است؛ از این رو جلسات و پیش همایش‌های مختلف برگزار شده است تا این همایش به خوبی شکل گیرد و نتایج و دستاورد‌های کاربردی و مورد استفاده داشته باشد.

پژوهش چند پارادایم کلان پژوهشی همانند تفسیری، انتقادی و اثبات گرایی دارد که جهت و ریل‌های اصلی را نشان می‌دهند

وی با اشاره به اهداف همایش روش‌های پژوهش گفت: جوهره پژوهش روش پژوهش است، از این رو نقاط قوت و ضعف پژوهش تحت تاثیر روش پژوهش است؛ با حضور پژوهشگران و محققان مسائل اصلی حوزه روش‌های پژوهش در کشور در این همایش به بحث و گفتگو گذاشته می‌شود که موجب هم افزایی، تعامل و ارتباطات میان پژوهشگران با یکدیگر می‌شود و آن‌ها آخرین یافته تحقیقات خود را به اشتراک می‌گذارند. در این همایش یکی از مباحث بنیادی که مورد بحث قرار می‌گیرد، پارادایم‌های پژوهشی است. پژوهش چند پارادایم کلان پژوهشی همانند تفسیری، انتقادی و اثبات گرایی دارد که جهت و ریل‌های اصلی را نشان می‌دهند. هر کدام از این پارادایم‌های پژوهشی مبتنی بر هستی شناسی، معرفت شناسی و اسلام شناسی است که هر کدام الزامات و چارچوب‌هایی دارد که باید آن‌ها را شناخت. شناختن این بنیاد‌های پارادایمی دارای اهمیت است؛ چون موجب شناخت نقاط ضعف و قوت پژوهش‌ها در عرصه علوم انسانی می‌شود.

* استفاده از روش‌های دیجیتال و تکنولوژی جدید در روش‌های پژوهش‌ها اجتناب ناپذیر است

رئیس همایش روش‌های پژوهشی  در علوم انسانی و اجتماعی گفت: استفاده از کمیت و کیفیت در روش‌های پژوهش دارای اهمیت است. کمی گرایان و کیفی گرایان با یکدیگر زاویه‌هایی دارند و یکدیگر را مورد انتقاد قرار می‌دهند؛ اما نگاه‌های عملگرایی با ایجاد روش‌های ترکیبی میان این دو گروه آشتی برقرار کرده‌اند. این موضوع نیز در همایش مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فناوری‌های جدید همانند هوش مصنوعی به پیشبرد پژوهش خیلی کمک می‌کند و باید این ابزار‌های جدید شناسایی شوند و مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد. بی اطلاعی از روش‌های پژوهشی بعضی از حوزه‌ها را ضعیف و برخی دیگر را فربه کرده است

 یکی دیگر از مباحث تکنولوژی‌های جدید هستند. امروزه  تکنولوژی‌های جدید ما را وارد عرصه جدیدی کرده است. استفاده از روش‌های دیجیتال و تکنولوژی جدید در روش‌های پژوهش‌ها اجتناب ناپذیر است. تکنولوژی داده‌های زیادی را در اختیار محققان و پژوهشگران قرار داده است. فناوری‌های جدید همانند هوش مصنوعی به پیشبرد پژوهش خیلی کمک می‌کند و باید این ابزار‌های جدید شناسایی شوند و مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد. بی اطلاعی از روش‌های پژوهشی بعضی از حوزه‌ها را ضعیف و برخی دیگر را فربه کرده است.

وی  یکی از مباحث این همایش را به کارگیری از  ظرفیت روش‌های پژوهش  بین رشته‌ای دانست و گفت: در رشته علوم انسانی، انسان مورد توجه است، می‌توان از روش‌های پژوهشی بین رشته‌ای استفاده کرد و در نهایت به یک اجماع رسید. کاربست و تحلیل و تجزیه روش‌های پژوهش در پژوهش‌های علوم انسانی نیز دارای اهمیت است. در حال حاضر پژوهش‌هایی گسترده‌ای در کشور توسط محققان و پژوهشگران صورت می‌گیرد یا برخی پژوهش‌ها برای سیاست مداران انجام می‌شود، خیلی از این پژوهش‌ها با چالش‌های روشی مواجه هستند که اجازه نمی‌دهند به  عینیت و واقعیت بیرونی دست یابیم. در مجموع برگزاری  این همایش به فهم عمیقتر روش تحقیق کمک کند و ادبیات روشنی را با هم افزایی پژوهشگران و محققان خواهیم داشت.

این همایش در سه محور اصلیِ «روش‌های پژوهش: نظریه، کاربست و تبارشناسی»؛ «روش‌های پژوهش نوین و دیجیتال» و «روش‌های پژوهش میان‌رشته‌ای و ظرفیت‌های آن در حکمرانی» برگزار شد.