۲۶  بهمن در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۶ بهمن برابر با ۱۵ فوریه را ورق می‌زنیم.

****

درمان پزشکی هسته‌ای

۱۵ فوریه ۱۹۵۱ میلادی برابر با ۲۶ بهمن ۱۳۲۹ خورشیدی، اولین راکتور اتمی که در درمان پزشکی مورد استفاده قرار گرفت، اولین بیمارش را در آزمایشگاه ملی بروکهِون، آپتون، نیویورک درمان کرد. راکتور تحقیقاتی گرافیت بروکهِون (BGRR) درمان آزمایشی سرطان مغز را بااستفاده از نوترون‌های راکتور آغاز کرد. در دو سال بعد، ۱۰ بیمار با درمان جذب نوترون بور (BNCT) تحت درمان قرار گرفتند. BGRR همچنین ایزوتوپ‌های رادیویی را برای استفاده در سایر سازمان‌های تحقیقاتی، ازجمله مصارف پزشکی عرضه کرد. این رآکتور، اولین رآکتور در جهان است به اکتشاف صلح‌آمیز انرژی اتمی اختصاص داشت و بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۸ کار کرد و برای تحقیقات صلح‌آمیز غیر از کاربردهای پزشکی هم مورد استفاده قرار گرفت. پس‌از این راکتور، راکتور تحقیقات پزشکی بروکفیلد در ۱۵ مارس ۱۹۵۹ رسید.

ریچارد فیلیپس فاینمن

۱۵ فوریه ۱۹۸۸ میلادی برابر با ۲۶ بهمن ۱۳۶۶ خورشیدی، ریچارد فیلیپس فاینمن، فیزیک‌دان نظری آمریکایی درگذشت. فایمن را احتمالا می‌توان درخشان‌ترین، تاثیرگذارترین و نمادشکن‌ترین چهره در حوزه فیزیک نظری دوران پس‌از جنگ‌جهانی‌دوم دانست. در سن ۱۵ سالگی، او به حساب دیفرانسیل و انتگرال تسلط یافت و هرچند تمام دوره‌های فیزیک را در موسسه فناوری ماساچوست (ام‌آی‌تی) گذراند اما علاقه مادام‌العمر او به فیزیک زیراتمی بود. سال ۱۹۴۲، او به لس‌آلاموس رفت، جایی‌که هانس بیته، فاینمن ۲۴ ساله را به‌عنوان رهبر گروه بخش نظری تعیین کرد تا روی تخمین مقدار اورانیوم مورد نیاز برای دستیابی به جرم بحرانی برای پروژه منهتن (بمب اتمی) کار کند. پس‌از جنگ، او نمودارهایی معروف به نمودارها فاینمن را توسعه داد که نمادی ساده برای توصیف رفتار پیچیده ذرات زیراتمی بود. سال ۱۹۶۵، فایمن جایزه نوبل فیزیک را به‌طور مشترک با جولیان شوینگر و شین ایچیرو توموناگا برای کار در الکترودینامیک کوانتومی برنده شد.

جرج جانستون استونی

 ۱۵ فوریه ۱۸۲۶ میلادی برابر با ۲۶ بهمن ۱۲۰۴ خورشیدی، جرج جانستون استونی فیزیک‌دان ایرلندی که واژه الکترون را برای واحد اساسی الکتریسیته ابداع کرد، به‌دنیا آمد. در نشست بلفست انجمن بریتانیا در آگوست ۱۸۷۴، استونی در مقاله‌ای با‌عنوان: در باب واحدهای فیزیکی طبیعت، توجه را به حداقل مقدار برق جلب کرد. او نوشت: «قانون فارادی را با عبارات زیر بیان خواهم کرد... برای هر پیوند شیمیایی که در یک الکترولیت گسیخته می‌شود، مقدار مشخصی الکتریسیته از الکترولیت عبور می‌کند که در همه موارد یکسان است.» استونی درپی این توضیحات نام الکترون را برای این حداقل بار الکتریکی ارائه کرد. از وقتی جی.جی. تامسون در ۱۸۹۷ پرتوهای کاتدی را به‌عنوان جریان‌هایی از ذرات منفی شناسایی کرد که هریک حداقل بار استونی را حمل می‌کنند، الکترون به‌جای مقدار بار، به ذره اطلاق می‌شود.

امیل کرپلین

۱۵ فوریه ۱۸۵۶ میلادی برابر با ۲۶ بهمن ۱۲۳۴ خورشیدی، امیل کرپلین، روانپزشک آلمانی و یکی از تاثیرگذارترین افراد زمانش به‌دنیا آمد. کرپلین، یک نظام طبقه‌بندی برای بیماری‌های روانی ایجاد کرد که بر طبقه‌بندی‌های بعدی تاثیر گذاشت. کرپلین بین اسکیزوفرنی و روان‌پریشی شیدایی‌افسردگی تمایزی قائل شد که امروزه هم معتبر است. او از روش‌های تجربی ویلهلم وونت روانشناسی تجربی، برای مطالعه اثرات موادمخدر، الکل و خستگی بر عملکرد روانی استفاده کرد و در سال ۱۸۸۱ مطالعه‌ای درباره تاثیر بیماری‌های عفونی بر شروع بیماری روانی منتشر کرد و در اولین طبقه‌بندی خود در سال ۱۸۸۳ اختلالات بیماری‌های روانی را به اختلالات برون‌زا (قابل درمان، ناشی‌از شرایط خارجی) و اختلالات درون‌زا (غیرقابل درمان، ناشی‌از علل بیولوژیکی مانند آسیب ارگانیک مغزی یا عوامل ارثی) تقسیم کرد.

شارل ادوارد گیوم

۱۵ فوریه ۱۸۶۱ میلادی برابر با ۲۶ بهمن ۱۲۳۹ خورشیدی، شارل ادوارد گیوم، فیزیک‌دان فرانسوی که آلیاژهای فرونیکل را مطالعه کرد و اینوار (آلیاژ نیکل‌فولاد) را کشف کرد به‌دنیا آمد. گیوم به‌دلیل این کشف در سال ۱۹۲۰ جایزه نوبل فیزیک را دریافت کرد. او در سال ۱۸۸۳ وارد دفتر «اداره بین‌المللی اوزان و مقیاس‌ها» شد و تا زمان بازنشستگی به‌عنوان رییس این نهاد بین‌المللی کار کرد. از سال ۱۸۹۰، او به‌شدت آلیاژهای مختلف را بررسی کرد و پس‌از مطالعه روشمندی روی آلیاژهای نیکل‌فولاد، او آلیاژ اینوار را ابداع کرد که با افزایش دما انبساط بسیار کمی داشت و بلافاصله در فنرهای ساعت استفاده شد.