«ورزش» ترمز پیشرفت بیماری دیابت

محمد حسبی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا با توجه به تازه‌های ‍‍‍پزشکی در بیماری‌های شایع اظهار کرد: آمادگی جسمانی یعنی توانایی بدن انسان برای برآورده کردن تکالیف روزمره تا جایی که خسته نشود.

این متخصص پزشکی ورزشی افزود: آمادگی جسمانی بسته به اینکه فرد چه تکالیف روزمره ای دارد و شغل او چیست می‌تواند متفاوت باشد؛ به طور مثال آمادگی جسمانی یک فوتبالیست با یک کارمند بانک حتماً متفاوت است و سطح خستگی این دو فرد اصلا یکسان نیست.

وی یادآور شد: ورزش همان فعالیت بدنی است که باهدف ارتقا یا حفظ آمادگی جسمانی انجام می‌شود و به نسبت آن، هدف‌گذاری با یک ساختار، تکرار مشخص و با نظم تعریف می‌شود.

انواع حرکات ورزشی 

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه ورزش را می‌توان در سه دسته هوازی، استقامتی و کششی تقسیم‌بندی کرد، گفت: هرکدام از این نوع ورزش‌ها با هدف و اصولی مشخص باید انجام شود تا بتواند تأثیر مفید روی بدن داشته باشد.

وی ادامه داد: تمرینات هوازی تمریناتی است که گروهی از عضلات بدن را به‌طور طولانی‌مدت درگیر می‌کند و سوخت‌وساز بدن را بالا می‌برد؛ تمرین‌های استقامتی یا همان مقاومت عضلانی ورزش‌هایی هستند که می‌خواهند آمادگی عضلات بدن را بهتر کنند و در آخر تمرینات کششی نیز به بالا رفتن دامنه حرکتی بدن کمک می‌کنند و آن را ارتقا می‌بخشند.

حسبی در مورد مقدار انجام دادن این تمرینات در طول هفته گفت: برای عموم جامعه حداقل داشتن  ۱۵۰ دقیقه تمرین هوازی با شدت متوسط در طول هفته لازم است که این مقدار باید به‌طور مداوم در طول روزهای هفته انجام شود.

وی که در حاشیه همایش تازه‌های ‍‍‍پزشکی در بیماری‌های شایع با آنا گفت‌وگو می‌کرد، افزود: تمرینات مقاومتی یا همان استقامتی باید سه جلسه در برنامه فعالیت‌های هفتگی همه مردم وجود داشته باشد و افراد باید با استفاده از وزنه‌های مناسب با اندام خود، این تمرینات را انجام دهند؛ همچنین سنگین بودن وزنه‌ها می‌تواند تأثیر منفی نیز داشته باشد.

حسبی گفت: تمرینات کششی در طول هفته باید حداقل سه روز انجام شود؛ اما اگر هرروز انجام شود برای عضلات بسیار تأثیرگذار خواهد بود؛ درواقع تمرینات کششی همان حرکات ورزشی است که به آن نرمش گفته می‌شود.

ورزش برای دیابت

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: ورزش برای کسانی که پیش دیابت دارند می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد و از ابتلا آن‌ها جلوگیری کند و یا ابتلا به دیابت را در آن‌ها به تعویق می‌اندازد.

وی افزود: بیشترین سود ورزش برای بیماران دیابتی برای کسانی است که مبتلابه نوع دوم آن هستند و دیابت آن‌ها در اثر چاقی، چربی شکم، ورزش نکردن و سابقه خانوادگی است؛ زیرا مشکل این افراد تولید انسولین نیست؛ بلکه جواب دادن به انسولین برای جذب قند مواد به داخل خون است و می‌توانند با ورزش این پاسخ‌دهی را بسیار بهتر کنند.

حسبی بابیان اینکه بیمار مبتلابه دیابت نوع یک از کودکی درگیر این مشکل است، گفت: در دیابت نوع یک چون مشکل تولید نشدن انسولین در بدن است فرد نه‌تنها با ورزش کل سلامت خود را حفظ و ارتقا می‌بخشد؛ بلکه این ورزش کردن باعث ایجاد عزت‌نفس و همچنین بالارفتن روحیه او نیز می‌شود.

این متخصص پزشکی ورزشی بیمارستان طالقانی مؤثرترین ورزش در دیابت که باعث کنترل قند خون و سلامت می‌شود را ورزش‌های هوازی دانست و گفت: ورزش‌های مقاومتی و کششی در کنار ورزش هوازی باعث حفظ توده عضلانی و بالارفتن کیفیت عضلات شده و به‌عنوان یک عضو کمکی بسیار مهم هستند.

ارزیابی بیمار دیابتی قبل از شروع ورزش

حسبی گفت: اگر بیمار دارای علائم قلبی و ریوی، درد در قفسه سینه، احساس گیجی و یا ناتوان در کنترل قند خون باشد حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کند، به‌ویژه زمانی که قرار است بیمار مقداری سنگین‌تر از فعالیت بدنی روزمره خود ورزش داشته باشد.

وی افزود: اگر کسی با فعالیت‌های روزمره خود مشکلی ندارد و با علائم بیماری تنفسی و قلبی و ریوی روبه‌رو نشده باشد، ورزش با شدت زیر متوسط برای او بدون نیاز به ارزیابی پزشک مانعی ندارد.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: شدت ورزش‌ها در بیماران مبتلابه نوع یک و دو دیابت تفاوتی ندارد و این عامل تنها به مقدار آمادگی بدنی، سن بیمار و هدف بیمار برای رسیدن به حد مطلوب سلامتی تغییر می‌کند.

وی افزود: کودکان مبتلابه بیماری دیابت چون عوارض بیماری در آن‌ها پیدا نشده است محدودیت خاصی در ورزش ندارند ولی این کودکان باید حداقل  روزی یک ساعت فعالیت بدنی به شکل بازی‌های کودکانه داشته باشند که این بازی‌ها باید شامل حرکت‌های هوازی و قدرتی در آن باشد.

حسبی ادامه داد: حتی کودکانی که به بیماری دیابت دچار شده‌اند، می‌توانند با تمرین و تلاش در ورزش‌های قهرمانی هم شرکت کنند.

خطرات ناشی از ورزش در بیماران دیابتی

متخصص پزشکی ورزشی با بیان اینکه خطر افت قند خون می‌تواند بسیار خطرناک باشد، گفت: این خطر هنگام ورزش، بیشتر بیمارانی که از داروهای انسولین و یا قرص‌هایی همچون گلی‌بن‌گلامید مصرف می‌کنند را تهدید می‌کند و می‌تواند بعد از فعالیت باعث افت قند خون در آن‌ها شود.

حسبی اندازه‌گیری قند خون قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید را بهترین راهکار برای پیشگیری  این خطر دانست و افزود: اگر مقدار قند خون بین ۹۰ تا ۲۵۰ باشد، برای شروع فعالیت ایدئال است و اگر زیر ۹۰ باشد باید بیمار یک ماده قندی مصرف کند تا به مقدار ایدئال قند خون برسد و سپس شروع به فعالیت کند و اگر بالای ۲۵۰ باشد، بیماران باید حتماً احتیاط کنند و با نظر پزشک ورزش کنند اما بیمارانی که قند خون بالای ۳۵۰ دارند بهتر است هیچ ورزشی انجام ندهند.

شرایط آب و هوایی برای ورزش بیماران دیابتی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: بیماران در شرایط شرجی و گرم در محیطی که تهویه مناسب وجود ندارد ورزش نکنند، منظور از گرمی هوا دمای نزدیک به ۳۵ درجه است مخصوصاً در شرایطی که رطوبت هوا بالا است، مثل شهرهای جنوبی کشور که باید در آن به این نکات دقت داشت.

وی در خصوص ورزش در هوای سرد و یخبندان گفت: بیمارانی که دچار عوارضی همچون عروق و یا اعصاب محیطی شده‌اند نباید با این شرایط آب‌و‌هوایی در محیط باز ورزش کنند.

ورزش‌های ممنوع برای بیماران دیابتی

حسبی با اشاره به اینکه بیماران دیابتی‌ که دچار عوارض نشده‌اند و در معاینات پزشکی ممنوعیتی برای آن‌ها صادر نشده باشد هیچ مشکلی بابت ورزش ندارند، گفت: بیماران دیابتی می‌توانند فعالیت‌های ورزشی را به نسبت آمادگی جسمانی خود انجام دهند.

متخصص پزشکی ورزشی ادامه داد: اما بیمارانی که دچار مشکل شبکیه چشم شده‌اند، بهتر است تمریناتی که با حبس نفس و فشار آوردن همراه است، مثل برداشتن وزنه‌های سنگین را انجام ندهند و همچنین نباید ورزش‌هایی که سر بیمار پایین‌تر از بدن او قرار می‌گیرد یا زیاد تکان می‌خورد مثل بالانس را انجام دهد.

وی افزود: بیمارانی که دچار عوارض عروق محیطی یا زخم‌های دیابتی مثل پای دیابتی هستند و زخم‌های آن‌ها فعال است؛ نباید ورزش‌هایی انجام دهند که وزن بدن را تحمل می‌کنند و ورزش این افراد باید زیر نظر پزشک انجام شود.