۲۱ بهمن در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۱ بهمن برابر با ۱۰ فوریه را ورق می‌زنیم.

****

هاینریش لنز

۱۰ فوریه ۱۸۶۵ میلادی برابر با ۲۱ بهمن ۱۲۴۳ خورشیدی، هانریش فردریش امیل لنز، فیزیکدان روسی‌استونیایی‌آلمانی درگذشت. او کسی است که قانون لنز را برای توصیف جهت جریان الکتریکی تولیدشده در سیمی که در میدان مغناطیسی حرکت می‌کند ابداع کرد. لنز روی هدایت الکتریکی و الکترومغناطیس کار کرد. سال ۱۸۳۳ او تحقیقاتی را درباره شیوه تغییر مقاومت الکتریکی با دما گزارش کرد و نشان داد که افزایش دما باعث افزایش مقاومت در فلزات می‌شود. او بیشتر به‌دلیل قانون لنز شناخته می‌شود که در سال ۱۸۳۴ هنگام بررسی القای مغناطیسی کشف کرد. قانون لنز که نتیجه قانون سوم نیوتن است بیان می‌کند که جهت جریان القاشده همواره به‌گونه‌ای است که میدان مغناطیسی حاصل از آن برخلاف جهت میدان القاگر است. 

کلود برنارد 

۱۰ فوریه ۱۸۷۸ میلادی برابر با ۲۱ بهمن ۱۲۵۶ خورشیدی، کلود برنارد فیزیولوژیست و پزشک فرانسوی درگذشت. شهرت برنارد برای کشف‌هایی است که درباره نقش پانکراس در هضم، عملکرد گلیکوژنیک کبد و تنظیم خون‌رسانی توسط اعصاب تنظیم‌کننده انبساط و انقباض عروق شناخته شده است. او به ایجاد اصول آزمایش به‌ویژه شیوه آزمایش کور در علوم زیستی کمک کرد. در آزمایش‌های کور شرکت‌کنندگان در آزمایش از اطلاعاتی که آگاهی از آنها ممکن است در نتیجه آزمایش تاثیر بگذارد ناآگاه می‌مانند. برنارد همچنین برای اولین‌بار از دو مفهوم مایع خارج سلولی و هم‌ایستایی (هومیوستازی) استفاده کرد.

آیرا رمسن

۱۰ فوریه ۱۸۴۶ میلادی برابر با ۲۱ بهمن ۱۲۲۴ خورشیدی، آیرا رمسن‌، شیمی‌دان آمریکایی که به‌همراه کارورزش ساخارین را کشف کرد، به‌دنیا آمد. رمسن از سال ۱۸۷۶ در دانشگاه جانز هاپکینز شیمی تدریس کرد و بین سال‌های ۱۹۰۱ تا ۱۹۱۳ به‌عنوان رییس این دانشگاه انتخاب شد. او آموزش‌های آزمایشگاهی پیشرفته را بااستفاده از روش‌های آموزشی که در آلمان زیر نظر رودولف فیتیگ آموخته بود، معرفی کرد. رمسن در حلقه بنزن و گروه‌های مرتبط تخصص داشت. با کنستانتین فالبرگ، کارورزی که زیر نظر او روی مشتقات قطران زغال‌سنگ کار می‌کرد، برای اولین‌بار ارتوبنزوئیل سولفیماید را در ۱۸۷۹ سنتز کرد. فالبرگ به‌طور تصادفی طعم بسیار شیرین آن را با لمس انگشتانش که آغشته به چند دانه از محصول بود روی لب‌هایش کشف کرد. این ترکیب که نوعی شیرین‌کننده مصنوعی است با نام تجاری ساخارین ثبت و به بازار عرضه شد. رمسن همچنین از بنیانگذاران ژورنال انجمن شیمی آمریکا است.

ویکتور هنسن

۱۰ فوریه ۱۸۳۵ میلادی برابر با ۲۱ بهمن ۱۲۱۳ خورشیدی، کریستین آندریاس ویکتور هنسن فیزیولوژیست و اقیانوس‌شناس آلمانی به‌دنیا آمد. شهرت هنسن برای ابداع نام پلانکتون است که روی جانداران کوچکی که در دریاها و بدنه‌های آب شیرین زندگی می‌کنند گذاشت. او اهمیت پلانکتون‌ها را کشف کرد و نشان داد که عملا تمام جانوران دریایی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به این جانداران کوچک وابسته‌اند. او تجهیزاتی برای مطالعه پلانکتون ابداع کرد. هنسن اولین ماموریت اکتشافی زیست‌شناختی برای پلانکتون دریایی و چهار سفر دیگر ازجمله سفر به دریای بالتیک، دریای شمال و اقیانوس اطلس را رهبری کرد. آنچه به‌عنوان سرگرمی برای او آغاز شده بود، گسترش یافت تا هنسن را به یکی از محققان برجسته مهم زیست‌شناسی دریایی تبدیل کند. به‌عنوان پروفسور فیزیولوژی در دانشگاه کیل، مطالعاتش بعضی از سوالات بی‌پاسخ مربوط به شنوایی و بینایی را حل کرد. نام او برای سلول‌های هنسن و کانال هنسن در گوش داخلی شناخته شده است.