مسئولیت اجتماعی، علم و مددکاری اجتماعی

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، در طول دوره‌های گوناگون رشد و تکامل انسان؛ دوران کودکی از منظر اندیشمندان علوم زیستی و انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است به طوری‌که این دوره را یکی از حیاتی‌ترین دوران زندگی بشر دانسته‌اند و رشته‌های گونان حوزه‌های علوم انسانی و تجربی بنا به ماهیت خود هر یک به گونه‌ای به تعریف و تحلیل ویژگی‌ها و نیاز‌های این گروه پرداخته‌اند.

 در این خصوص ردپای حرفه مددکاری اجتماعی و فعالان آن بسیار حائز اهمیت است. حرفه‌ای که همواره دغدغه انسان و مسائلش برایش پررنگ بوده و سعی نموده است تا با خلق مفاهیم اساسی و به کار بردن آنها در کاهش آلام انسانی و معضلات اجتماعی گام‌های مؤثری بردارد.

* مسئولیت اجتماعی، علم و مددکاری اجتماعی با تأکید بر کودکان

در همین خصوص رقیه بهاری (مدرس دانشگاه و عضو انجمن مددکاران اجتماعی ایران) در همایش «مسئولیت اجتماعی علم و نقش انجمن‌های علمی» مقاله‌ای ارائه کرده است با عنوان «مسئولیت اجتماعی، علم و مددکاری اجتماعی با تأکید بر کودکان» که در ادامه چکیده‌ای از آن ارائه می‌شود.

بهاری در این مقاله نوشت: مفاهیمی، چون مسئولیت اجتماعی؛ که شامل تکالیفی در برابر خود و دیگری است؛ تکالیفی در ارتباط انسان به‌عنوان جزئی از آفرینش و انسان در ارتباط با کل هستی و محیط پیرامون، تکالیفی که با تعهد به انجام صحیح آن می‌توان به جامعه‌ای سالم با کمترین میزان آسیب‌های اجتماع‌ی دست یافت و به سوی توسعه پایدار گام برداشت. این تکالیف محقق نخواهند شد مگر با نگاهی علمی و اخلاقی، نگاهی سرشار از دانایی و عاری از هر نوع تعصب و جهل.

وی با اشاره به اینکه در این راستا حرفه مددکاری اجتماعی سعی بر آن داشته است تا نگاهی وسیع‌تر به کودکان و نیازهایشان داشته باشد؛ نوشت: چون کودکان بخش موثری از بدنه یک جامعه را تشکیل می‌دهند بخشی که قرار است فردای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جوامع را با اندیشه‌های بارور شده خود بسازند باید با نگاهی وسیع‌تری به آن‌ها اندیشید.

* این جهان کوه است و فعل ما ندا

این عضو انجمن مددکاران اجتماعی نوشت: بنابراین هر چه نگاه امروزمان به این گروه از اعضا جامعه تیزبینانه‌تر و واقع بینانه‌تر باشد آینده‌ای پربارتر و درخشان‌تر پیش‌رو خواهیم داشت و عکس آن، هر نوع اهمال کاری و سلب مسئولیت در برابر نیاز‌ها و ضرورت‌هایشان، از آنها افرادی سهل انگار و بی‌مسئولیت تولید خواهد کرد؛ افرادی که در برابر مشکالت و ناملایمات، توان پیدا کردن راه‌حل‌های درست و منطقی را نخواهند داشت و چرخه‌ای معیوب را به گردش خواهند آورد که هزینه‌های هنگفت و جبران ناپذیری را به کل جامعه تحمیل خواهند کرد.

چنانکه در ادبیات غنی خود نیز بازتاب رفتاری انسان در برابر سایرین به خوبی به زبان شعر درآمده است، آنجا که شاعر بلندآوازه مولانا جلاالدین بلخی ملقب به مولوی می‌گوید: این جهان کوه است و فعل ما ندا / سوی ما آید ندا‌ها را صدا

بنابراین ضرورت توجه به کودکان و نیازهایشان چه به صورت علمی و چه حرفه‌ای ایجاب نموده است تا متخصصین به دور از روش‌های غیر حرفه‌ای و آماتوری با کمک روش‌های علمی به رفع هر چه بهتر نیاز‌های این گروه مهم همت گمارند و با تکیه بر رویکرد‌های علمی، مسئولیت حرفه‌ای خود را ایفا نمایند.

* چراغ علم روشن است

بهاری با اشاره به این نکته که علم؛ همان چراغی که قدم به زندگی بشر نهاد تا انسان دست از خرافه‌ها بردارد، تا بتواند امر اجتماعی را مشاهده کند، تجربه کند، آزمایش کند و آزمایش‌ها را تکرار کند تا بتواند فرض‌های علمی خود را محک بزند و نتیجه‌گیری کند تا از دل نتیجه‌ها به شناخت برسد و با شناخت حاصل شده برای حل آنچه باید، دست به اقدام اجتماعی بزند. این امر بدون پرورش مسئولیت‌پذیری و توجه به آن محقق نخواهد شد.

 پس می‌توان چنین پنداشت که علم، چون حاصل دانش و تخصص به همراه هم است با عنصر مسئولیت‌پذیری رنگی اخلاقی به خود خواهد گرفت و با تلاش حرفه‌ای فعالان حوزه مددکاری اجتماعی و سایر حرفه‌های انسان دوستانه، دیگر جامعه‌ای را نخواهیم دید که هوش اخلاقی در آن زیر سؤال رفته باشد یا عالم نمایانی را شاهد باشیم که به جای درمان زخم‌ها، درد‌ها را برای جوامع رقم زده‌اند.

اگر چنین رویکردی علمی همراه با مسئولیت‌پذیری در روند رشد جوامع به خصوص کودکان مورد توجه قرار گیرد می‌توان انتظار جامعه‌ای شایسته مقام انسانی را پیش‌بینی نمود.