10 بهمن در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۰ بهمن برابر با ۳۰ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

قایق نجات

۳۰ ژانویه ۱۷۹۰ میلادی برابر با ۱۰ بهمن ۱۱۶۸ خورشیدی، اولین قایق نجات با نام اورجینال که هنری گریت هد اهل ساوث‌شیلذر انگلستان به‌طور اختصاصی برای نجات مردم از دریای طوفانی ساخته بود اولین‌بار به‌دست سازنده‌اش در دریا آزمایش شد. اورجینال بیش‌از ۹ متر طول داشت و با دوازده پارو، حرکت می‌کرد. این قایق نجات مدت چهل سال به کمک کشتی‌شکستگان رفت و جان صدها نفر را نجات داد. این قایق براساس طرح ویلیام وولدهاو، کارمند محله ساوث شیلدز ساخته شد، که برنده جایزه بازرگانان نیوکاسل در مارس 1789 شد.

بلندترین آبفشان جهان

۳۰ ژانویه ۱۹۰۱ میلادی برابر با ۱۰ بهمن ۱۲۷۹ خورشیدی، دکتر فامفری هاینس بلندترین آبفشان جهان را در جزیره شمالی نیوزلند کشف کرد. او مشغول پیگیری گزارش‌های مربوط به ابرهای بزرگ بخار بود که آبفشان وایمانگو را نزدیک روتوروا پیدا کرد. این آبفشان پس‌از فوران عظیم کوه تاراورا در سال ۱۸۸۶ پدیدار شد. آبفشان وایمانگو بزرگ‌ترین آبفشان در جهان بود و در چرخه‌ای ۳۶ ساعته به‌مدت چهار سال فوران کرد و گل و سنگ سیاه به هوا پرتاب کرد. سال ۱۹۰۴ زمانی‌که رانش زمین سطح آب محلی را تغییر داد فوران‌های این آبفشان متوقف شد: فوران‌هایی که معمولا ۱۸۳ متر می‌رسیدند و بعضی از آنها حتی به ارتفاع ۴۸۸ متری هم بالغ می‌شدند.

بمب هیدروژنی

۳۰ ژانویه ۱۹۵۰ میلادی برابر با ۱۰ بهمن ۱۳۲۸ خورشیدی، به‌دستور رییس‌جمهوری وقت ایالات‌متحده ترومن ساخت بمب همجوشی هیدروژنی (H-bomb) آغاز شد. اسم رمز «سوپر» برای این پروژه، بازتاب قدرت بسیار بیشتر این سلاح گرماهسته‌ای نسبت به بمب‌های شکافت قبلی بود که برای پایان‌دادن به جنگ جهانی دوم استفاده شده بود. بمب هیدروژنی یا سلاح گرماهسته‌ای نوعی بمب هسته‌ای است که انرژی آن ابتدا ازطریق فرایند شکافت هسته‌ای تامین می‌شود و گرما و فشار حاصله از این انفجار به شروع فرآیند همجوشی هسته‌ای منجر می‌شود. ازاین‌رو، بمب‌های گرماهسته‌ای انرژی بسیار بیشتری از بمب‌های هسته‌ای تک‌مرحله‌ای آزاد می‌کنند.

جوزف کارپو

۳۰ ژانویه ۱۸۴۶ میلادی برابر با ۱۰ بهمن ۱۲۲۴ خورشیدی، جوزف کنستانتین کارپو جراح و آناتومیست انگلیسی درگذشت. کارپو کسی است که نخستین‌بار از روشی کهن که در هند استفاده می‌شد شیوه مدرن جراحی ترمیمی بینی را معرفی کرد. او در این روش، بینی را با پوستی که از روی پیشانی فرد برداشته بود بازسازی کرد. کارپو ابتدا این عمل را روی چند جسد تمرین کرد. سپس در ۲۳ اکتبر ۱۸۱۶ در بیمارستان دوک یورک در چلسی انگلستان، یک افسر ارتش بریتانیا را که بینی‌اش را به دلیل اثرات سمی درمان‌های جیوه برای کبدش از دست داده بود اما استخوان‌های بینی‌اش کامل بود عمل کرد. او عمل دیگری را روی مردی انجام داد که بینی و گونه‌اش با شمشیر مثله شده بود. این دو عمل موفقیت‌آمیز اولین جراحی پلاستیک مدرن را نشان می‌دهد. کارپو نتایج این شیوه جراحی را در سال ۱۸۱۶ منتشر کرد. اما این تکنیک از زمان‌های قدیم در هند انجام می شد، همچنین گاسپاره تالیاکوتزی، جراح ونیزی، در سال ۱۵۹۸ توضیح داده بود که چگونه می‌توان پوست جایگزین بینی را از پوست شانه یا بازو پیوند زد، اما این روش پس‌از تالیاکوتزی در ایتالیا ماندگار نماند.

ماکس تیلر

۳۰ ژانویه ۱۸۹۹ میلادی برابر با ۱۰ بهمن ۱۲۷۷ خورشیدی، ماکس تیلر، میکروبیولوژیست آمریکایی که در سال ۱۹۵۱ جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی را برای تحقیقاتش درباره تب زرد دریافت کرد، به‌دنیا آمد. کشف تیلر مبنی‌بر اینکه موش‌ها مستعد ابتلا به تب زرد هستند، تحقیقات و درنهایت ساخت واکسن علیه این بیماری را در انسان تسهیل کرد. او پس‌از فارغ‌التحصیلی در رشته پزشکی گرمسیری در لندن، به دپارتمان طب گرمسیری در دانشکده پزشکی هاروارد آمریکا پیوست و درزمینه بیماری‌های عفونی تحصیل کرد. تحقیقات او بر روی تب زرد به ایجاد اولین سویه ضعیف‌شده ویروس منجر شد. تیلر به موسسه پزشکی راکفلر، نیویورک نقل مکان کرد و در آنجا با همکارانش واکسن بهبودیافته (17-D) را ساخت که به‌طور گسترده برای ایمن‌سازی انسان در برابر تب زرد استفاده می‌شود.