اخلاق جهانی و جامعه ایرانی
به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تهدید یا فرصت بودن پدیده جهانی‌شدن، مرهون برنامه‌های جهانی است و تلاش برای دستیابی به اخلاق جهانی، نمونه‌ای از آن برنامه‌هاست.
بحث اخلاق یکی از مباحث بسیار مهم در تاریخ اندیشه بشری است. فیلسوفان دین و اخلاق و نیز الهی دانان کتاب‌ها و مقالات بسیاری درباره این موضوع نوشته‌اند.
زبیده سارلی (استاد دانشگاه پیام نور) در مقاله‌ای با عنوان «اخلاق جهانی و جامعه ایرانی» به این موضوع پرداخته است که آیا توقع دستیابی به یک اجماع اخلاقی و وفاق بر سر ارزش‌ها، معیار‌ها و نگرش‌های معین، برای جامعه جهانی در حال ظهور، یک توهم بزرگ و زیباست؟
* یک اجماع اخلاقی جهانی ضرورت دارد؟
سارلی در این پژوهش به این موضوع می‌پردازد که از آنجایی که همواره میان ملت‌ها، فرهنگ‌ها و ادیان تفاوت‌هایی وجود دارد و نظر به گرایش‌های معطوف به ابراز وجود فرهنگی، زبانی و دینی و حتی نظر به ملیت‌گرایی فرهنگی گسترده، تعصبات شدید زبانی و بنیادگرایی دینی، آیا اصولاً اجماع اخلاقی در جهان امروز و در ابعاد جهانی، آن معنا و مفهوم پیدا می‌کند؟ آیا می‌توان مدعی شد که دقیقاً به دلیل همین وضعیت سخت و دشوار، یک اجماع اخلاقی جهانی ضرورت دارد؟
در این مقاله آمده است جهانی شدن پدیده‌ای است که با افزایش بی‌سابقه سرمایه گذاری خارجی و سرمایه بین‌المللی، گسترش حجم تجارت و تنوع معاملات بین‌المللی، انتقال سریع و رو به گسترش فناوری و نیروی کار بین‌المللی و گسترش حمل و نقل بین‌المللی و ارتباطات و رسانه‌ها و فرایند‌های تبادل اطلاعات در اقصا نقاط جهان و پدید آمدن دنیای مجازی ارتباطات و اطلاعات شکل گرفته و با امواج مختلفی ظهور یافته است که آخرین آن به گسترش اطلاعات و شبکه اینترنت مربوط می‌شود.
* عمیق‌ترین تحولات اجتماعی و سیاسی ذیل جهانی شدن
مقاله حاضر به این موضوع می‌پردازد که جهانی شدن حتی عمیق‌ترین تحولات اجتماعی و سیاسی را موجب شده است. به طوری که آن روند، همگام با اطلاع رسانی به مردم، در جوامعی که زمانی محدود و بسته بودند، باعث سرنگونی دیکتاتوری‌های بسیاری شده است.
سارلی بر این نکته تأکید دارد: دموکراسی که همواره از این محدودیت رنج می‌برد، آرزوی همیشگی خود، یعنی مشارکت مستقیم و بی واسطه مردم را دور از دسترس و غیرعملی فرض و ناگزیر همیشه از طریق و باواسطه (نمایندگان) و رأی غیرمستقیم شهروندان عمل می‌کرد و از این رو اصل تعیین کننده دموکراسی (مشارکت)، هنگام تحقق در جوامع با محدودیت‌های جدی روبه‌رو می‌شد، اما اکنون با دنیای اطلاعاتی و ارتباطی جهانی، چشم انداز تحقق واقعی تشریک مساعی و مشارکت مستقیم هر انسانی در هر کجای دنیا را نشان می‌دهد و این آرزوی همیشگی را به واقعیت نزدیک ساخته است.
باید توجه داشت که جدای از جهانی شدن، فرهنگ، حقیقتی زنده و زاینده است که مدام در حال تطور است و مرگ آن هنگامی رقم خواهد خورد، که به‌واسطه تقلید مسخ گردد.
* جهانی کردن فرهنگ ایرانی-اسلامی
نویسنده با اشاره به این نکته که در شرایط کنونی ما نیز به عنوان یک کشور اسلامی باید با توجه به فرصت‌ها و تهدید‌های ناشی از روند جهانی شدن، خود را برای مواجهه با این پدیده مهیا ساخته و با اتکا به داشته‌های فرهنگ غنی-ایرانی اسلامی خود علاوه بر حفظ هویت خویش با بهره‌گیری از ابزار برآمده از فرهنگ جهانی، درصدد جهانی کردن آن باشیم؛ چراکه فرهنگ، محصول آفرینش نیرو‌های انسانی و اجتماعی است که ظرف و مظروف آن را نیز تعیین می‌کند؛ بنابراین فرهنگ بیش از هر بخش دیگری با جهانی شدن در ارتباط است. هویت‌های فرهنگی، ملی، دینی و اخلاقی بر بستر جهانی شدن شکل جدیدی به خود خواهند گرفت. پس نباید آن‌ها را چون سنتی ثابت و تغییرناپذیر تقدیس کرد؛ بلکه باید این عناصر را فرآیندی شکل‌پذیر دانست که نه تنها می‌توانند خود را با وضعیت‌های نوین تطبیق دهند، بلکه در عین حال، اهداف و غایت آن را باز تعریف نموده و درعین انعطاف‌پذیری، انسجام خود را درعصر جهانی‌شدن حفظ کنند.
نویسنده دراین مقاله به بیان مطالبی درباره جهانی شدن و جهانی‌سازی، مفهوم جهانی‌شدن، جهانی شدن تهدید یا فرصت، اخلاق جهانی، ویژگی‌های اخلاق جهانی، مبانی، ویژگی‌ها و کارکرد‌های اخلاق جهانی، ایران و جهانی شدن، جهانی شدن و هویت ایرانی-اسلامی می‌پردازد.
انتهای پیام/