علل توقف و یا کُندی رشد در کودکان

علی ربانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا اظهار کرد: اگر کودک در حال رشدی در یکی از ارگان‌های بدن دچار مشکل یا بیماری شود، رشد تحت اختلال ارگان قرار می‌گیرد و رشد مختل می‌شود. علل کوتاهی قد در کودکان می‌تواند اختلال بیماری‌های همچون مشکلات استخوانی، بیماری کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های گوارشی، نارسایی کلیه یا سلیاک (Coeliac) باشد. با محاسبه ساده تاریخ تولد و اندازه‌گیری ابعاد بدن می‌توان طول قامت کودک را در بزرگ‌سالی پیش‌بینی کرد. بسیاری از کودکان  از هم‌سن‌و‌سال‌های خودشان کوچک‌تر هستند؛ اما پس از معاینات پزشکی متوجه می‌شویم  که در آینده رشد بهتری خواهند داشت. کودکان دیررشد باید تحت نظر پزشک باشند تا رشدشان پایش شود.

فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم  ادامه داد: عامل‌های متعددی  وجود دارد که مشخص می‌کند که یک  جنین پیش از تولد از وزن و قد بالایی برخوردار است یا کوتاه‌تر و کم‌وزن است. شاخصه‌ها عبارت است از تغذیه، رشد مادر و ژن‌هایی هست که مادرها برای تولیدمثل دارد.  نوزاد پس از تولد  از شاخصه‌های مادری دور می‌شود و شاخصه‌های جدیدی در نوزاد شکل می‌گیرد. در شش ماه  نخست نوزادان  رشد سریع‌تری دارند و از آن به بعد رشد کُند می‌شود. در پایان پانزده‌ماهگی تا دوسالگی نوزادان در خطوط جاده سلامت قرار می‌گیرند.  نوزادانی که  ژنتیک آنها  ژن‌های ریزی هستند و در قسمت پایین منحنی قرار می‌گیرند. بعضی از نوزادان اما ژن‌های  بزرگی دارند و در قسمت بالا قرار می‌گیرند.

این متخصص کودکان افزود: از دوسالگی به بعد هر کودکی که در یک پروسه سلامت رشد کند و بیماری نداشته باشد  در منحنی سلامت پایین‌تر و یا بالاتر نمی‌رود؛ یعنی رشد هر فرزندی در نقطه‌ای  قرار می‌گیرد که در دوسالگی کسب کرده است.  اما در زمان شروع بلوغ منحنی رشد کمی منحرف می‌شود. سرعت رشد به دلیل هورمون‌های جنسی و تغییراتی که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد قدری تندتر می‌شود. پیش از بلوغ یا در ابتدای بلوغ، پزشکان اطفال و غدد باید انتهای رشد را تشخیص دهند؛ و تا زمانی که بلوغ و پایان نرسیده است  انتهای رشد را پیش‌بینی کنند. این پزشکان متخصص هستند که  محدوده رشد را تشخیص می‌دهند. 

وی بیان کرد: درواقع رشد طبیعی نتیجه چند عامل مانند تغذیه، ژنتیک و هورمون است.  اما کوتاه‌قدی خانوادگی، سوءتغذیه، بیماری‌ها و اختلالات، سندروم‌ها، غدد دون ریز  از علل احتمالی نارسایی رشد هستند.

 علی ربانی از علائم نارسایی رشد در کودکان گفت: قد و وزن و دور سر کودک طبق استاندارد نمودارهای رشد افزایش پیدا نکند. مهارت‌های بدنی مانند غلتیدن، نشستن، ایستادن یا راه رفتن پیشرفت نکند. کودکی در کسب مهارت‌های اجتماعی و ذهنی مشکل داشته باشد. رشد خصوصیات جنسی ثانویه در نوجوانی با تأخیر مواجه باشد.  این موارد علائم نارسایی رشد است. اگر والدین  با هر یک از این موارد مواجه شدند باید  فرزند خود را نزد پزشک ببرند.

وی در ادامه افزود: به‌طور کل ژنتیک عامل تعیین‌کننده در قد افراد است. بااین‌حال، عوامل دیگری مانند تغذیه، ورزش، خواب کافی و غیره می‌توانند بر میزان قد کودکان در طول رشد تأثیر بگذارند. زینک، سلنیوم، آهن، مس و ... در یک حد مجاز ضرورت دارد که در بدن انسان وجود داشته باشد. نبود این ویتامین‌ها اشکالاتی ایجاد می‌کند. در یک تغذیهٔ مناسب این ویتامین‌ها  به مقدار کافی  وجود دارد. ازنظر فیزیولوژیک بدن ما به مقادیری از این مواد نیاز دارد. باوجوداین ویتامین‌ها  رشد متعادل و ژنتیکی را خواهیم داشت.