صنعت فضایی؛ موتوری پیشران برای رشد و توسعه صنایع کشور

خبرگزاری علم و فناوری آنا- زینب خسروی؛ شاید در گذشته پرتاب ماهواره و موشک به فضا رویایی دست نیافتنی بود؛ اما با پیشرفت فناوری در صنعت فضایی اکنون در حال فراهم کردن الزامات لازم برای اعزام موجود زنده و انسان به فضا هستیم، هدف‌گذاری که بدون شک در سال‌های نه چندان دور محقق خواهد شد.

همه کشورهای دنیا به سمت بهره‌برداری از منابع ارزشمند فضایی و اکتشافات فضایی در حرکت هستند و حتی از دهه‌های قبل گام‌های موثری در این زمینه برداشته‌اند. تکنولوژی‌های توسعه یافته صنعت فضایی می‌توانند در صنایع  دیگر هم مورد استفاده قرار گیرند. ایران نیز در چند سال گذشته اقدامات مهمی در این حوزه انجام داده و پرتاب‌های فضایی مهمی را ثبت کرده است.

با توجه به اهمیت این موضوع به سراغ ایمان بهمن جهرمی عضو هیئت علمی پژوهشگاه هوا و فضا رفتیم و با او گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.

همکاری با دانشجویان در پژوهشگاه هوا فضا

آنا: درباره اهداف و چشم‌اندازهای پژوهشگاه هوا فضا بگویید.

بهمن جهرمی: پژوهشگاه هوا فضا به‌عنوان تنها پژوهشگاه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که در حوزه فضایی فعالیت می‌کند. ما در حوزه‌های مختلف هوایی و فضایی دانشکده داریم و کار می‌کنیم. به طور مشخص چهار پژوهشکده داریم. پژوهشکده‌ها در حوزه علوم و فناوری هوایی، استانداردهای فضایی، زیست فضایی و سنجش از دور فعالیت می‌کنند. همچنین مجموعه آزمایشگاه‌های گسترده‌ای هم داریم که در چهار پژوهشکده‌ فعال هستند.

علاوه بر این‌ها حوزه تحصیلات تکمیلی هم داریم که دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری از طریق آزمون‌های سازمان سنجش پذیرش می‌شوند و در پژوهش‌هایی که مرتبط با حوزه‌های پژوهشگاه هوا فضا است به صورت عملیاتی و پژوهشی همکاری می‌کنند، هم حوزه پژوهشی ما را دنبال می‌کنند و هم خودشان تجربیات ارزشمندی را کسب می‌کنند. 

در پژوهشگاه هوا فضا مسابقات «کن‌ست» را که قدیمی‌ترین مسابقه هوا فضای کشور است، برگزار می‌کنیم. اکنون هم در حال برگزاری دهمین دوره این مسابقات به صورت بین‌المللی هستیم. دانشجویانی که علاقه‌مند به این حوزه هستند می‌توانند از این فرصت استفاده کنند. این مسابقات در دو کلاس تشکیل می‌شوند و در سایت پژوهشگاه هوا فضا در این باره اطلاعات تکمیلی و دقیق‌تری وجود دارد.

پیگیری ارسال موجود زنده به فضا در پژوهشکده زیست فضایی

آنا: مهم‌ترین دستاوردهای پژوهشگاه هوا فضا چیست؟

بهمن جهرمی: هرکدام از پژوهشکده‌های پژوهشگاه هوا فضا در حوزه‌های مختلفی فعالیت دارند. پژوهشکده زیست فضایی از سال‌های گذشته به‌عنوان نخستین مجموعه‌ای بود که ارسال موجود زنده به فضا را دنبال کرد و در همین زمینه پرتابگرهایی هم پرتاب شده است. پژوهشکده زیست فضایی اخیرا امور پژوهشی پرتابگر کاووس را انجام داد.

در پژوهشکده هوایی بحث‌های هوایی از جمله انواع طراحی هواپیما و کلاس‌های مختلف را داریم. پژوهشکده استاندارد بحث‌های فضایی و هوایی و حقوق هوافضا را دنبال می‌کند و چه بسا بحث‌های قابلیت اطمینان را به صورت جدی پیگیری می‌کند. پژوهشکده زیستی هم در پروژه‌های ارسال موجود زنده فعال بوده و تمام تست‌ها و آزمایش‌های قبل و بعد پرتاب را بررسی می‌کند.

پژوهشکده هوا فضا بازوی پژوهشی اعزام فضانورد به فضا

آنا: برای تحقق اعزام فضانورد با کپسول ایرانی به فضا در افق ۱۴۰۷ چه اقداماتی باید انجام شود؟

بهمن جهرمی: ما در واقع  در حوزه اعزام فضانورد با کپسول زیستی به فضا بازوی پژوهشی محسوب می‌شویم و با توجه به تجربیاتی که پژوهشگاه هوا فضا داشته، بحث زیرساختی را بسیار مهم می‌دانیم. در این راستا باید انواع آزمایشگاه‌ها و تست‌های آزمایشگاهی انجام شود. همچنین به ساختار سازمانی برای انجام کار نیاز است. مثلا پژوهشگاه هوا فضا مجموعه‌ای از هیئت‌های علمی‌ متخصص را در این حوزه گرد هم آورده که مشغول به فعالیت هستند. انواع پژوهشگاه‌هایی که در کشور ما هستند این مزیت نسبی را دارند که می‌توانند تمام حوزه‌های تخصصی را برای یک خروجی و محصول مشخص کنار هم قرار دهند.

صنعت فضایی؛ موتور پیشرانی برای رشد صنایع مختلف

آنا: چرا باید برای پرتاب انسان به فضا تلاش کنیم؟

بهمن جهرمی: تمامی کشورهایی که الان در حوزه‌های مختلف پیشرفته محسوب می‌شوند، هوا فضا جزو اولین حوزه‌هایی بوده که به آن ورود کردند. هوا فضا به‌عنوان موتور پیشرانی است که تکنولوژی‌های توسعه یافته آن می‌تواند در صنایع  دیگر نیز سرریز دانشی داشته باشد و منجر به رشد صنایع مختلف شود. سرریز دانشی آن به همه حوزه‌ها مثلا فنی، تولید دارو و... مربوط می‌شود. نتایج ملموس پیشروی در این حوزه پس از چند سال در زندگی روزمره مردم دیده خواهد شد و راهی هست که تمام دنیا به سمت آن رفته‌اند.

موضوعیت جدی هوش مصنوعی در تمام پژوهشکده‌های فضایی

آنا: هوش مصنوعی چقدر می‌تواند در این حوزه اثرگذار باشد؟

بهمن جهرمی: یکی از حوزه‌هایی که به‌عنوان راهبردهای پژوهشگاه هوا فضا تعریف شده، همین پیشروی به سمت بهره از فناوری‌های نوین است. در مسابقات کن‌ست امسال هم یکی از حوزه‌هایی که به آن می‌پردازیم، هوش مصنوعی است. یعنی به طور مشخص تمام حوزه‌هایی که روی فناوری نوین کار می‌کنند و دارای تکنولوژی هستند مرکز توجه هستند. این فناوری نوین در تمام پژوهشگاه‌ها موضوعیت جدی دارد.