۱۹ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۹ دی برابر با ۹ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

نور خاکستری سیاره زهره

۹ ژانویه ۱۶۴۳ میلادی برابر با ۱۹ دی ۱۰۲۱ خورشیدی، جووانی ریچّولی، اخترشناس ایتالیایی قرن هفدهم برای اولین‌بار پدیده‌ای را گزارش کرد که به‌عنوان نور خاکستری زهره شناخته می‌شود. گفته می‌شود که نور خاکستری، درخشندگی ضعیفی در سوی شب سیاره زهره است که از نظر ظاهری شبیه به «زمین‌تابی» روی ماه است که البته به آن اندازه درخشان نیست. نور خاکستری اغلب زمانی دیده می‌شود که زهره در آسمان غروب باشد. تاکنون چند ماموریت فضایی ازجمله پایونر و فرودگرهای روسی ونرا ۱۱ و ونرا ۱۲ مطالعاتی را درباره نور خاکستری زهره انجام داده‌اند اما همچنان ابهام درباره این پدیده وجود دارد. فرضیه‌ای عنوان می‌کند که این نور شکلی از شفق‌های قطبی یا درخشش هوای گذرای ناشی‌از فعالیت غیرعادی بالای خورشیدی است که با جو بالای زهره در تعامل است.

اختلاف منظر ستاره‌ای

۹ ژانویه ۱۸۳۹ میلادی برابر با ۱۹ دی ۱۲۱۷ خورشیدی، توماس هندرسون، اخترشناس اسکاتلندی سلطنتی، نتایج اندازه‌گیری‌هایش را درباره اولین مورد از اختلاف منظر ستاره‌ای منتشر کرد. او ستاره آلفا قنطورس را از دماغه امید نیک در آمریکای جنوبی رصد کرد. این اندازه‌گیری‌ها در سال‌های ۱۸۳۱ تا ۱۸۳۳ انجام شد. پس‌از آن‌زمان، اما قبل‌از اینکه هندرسون محاسباتش را تکمیل و نتایج مطالعاتش را منتشر کند، فردریش بسل و فردریش استروو به‌عنوان اولین کسانی شناخته شدند که اختلاف منظر ستاره‌ای را اندازه‌گیری کردند. اختلاف منظر به تغییر ظاهری موقعیت هر ستاره نزدیک در مقابل پس‌زمینه ستارگان دوردست است که از آن برای تعیین فاصله تا یک ستاره ازطریق مثلثات استفاده می‌شود.

کاوشگر نقشه‌بردار ماه

۹ ژانویه ۱۹۶۸ میلادی برابر با ۱۹ دی ۱۳۴۶ خورشیدی، کاوشگر فضایی Surveyor 7 (نقشه‌بردار ۷) فرود نرمی روی ماه انجام داد که پنجمین و آخرین فضاپیمای سری نقشه‌بردار و پایان سری اکتشافات بدون سرنشین آمریکایی در سطح ماه بود. ماموریت این فرودگر ازجمله گرفتن تصاویر تلویزیونی پس‌از فرود، تعیین فراوانی عناصر شیمیایی نسبی و بررسی مواد ماه بود. این تنها فضاپیمای نقشه‌بردار از این سری بود که در یک منطقه ارتفاعات ماه فرود آمد و علاوه‌بر داده‌های دینامیک، داده‌های بازتاب حرارتی و راداری هم به‌دست آورد. این فضاپیما حدود ۳ متر ارتفاع داشت و یک آرایه سلول خورشیدی تا ۸۵ وات برق تولید می‌کرد که در باتری‌ها ذخیره و برای ارتباطات استفاده می‌شد. نقشه‌بردار ۷ در مجموع ۲۱هزارو۹۱ عکس به زمین ارسال کرد.

ماریا گائتانا آنیه‌زی

۹ ژانویه ۱۷۹۹ میلادی برابر با ۱۹ دی ۱۱۷۷ خورشیدی، ماریا گائتانا آنیه‌زی، اولین ریاضیدان زن در دنیای غرب، درگذشت. او ریاضی‌دان، فیلسوف، دانشمند الهیات ایتالیایی و یک بشردوست و نخستین زنی بود که درباره ریاضیات کتاب نوشته است و نخستین زنی است که به‌عنوان استاد ریاضی دانشگاه انتخاب شده‌ است. آنیه‌زی اولین کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال را نوشته و به عضویت هیئت علمی دانشگاه بولونیا درآمد. آنیه‌زی در سال ۱۷۳۸ کتابی متشکل از مجموعه‌ای از مقالات درباره فلسفه و علوم طبیعی نوشت و در گفتمان‌هایی با روشنفکران مدعو که به خانه پدرش دعوت شده بودند از این اندیشه‌ها دفاع کرده بود. آنیه‌زی پس‌از مرگ پدرش در سال ۱۷۵۲، او کاملا خودش را وقف علم کرد و دارایی‌اش را برای انجام کارهای خیریه خرج کرد و درنهایت در فقر مطلقی که خودش مسئولش بود درگذشت.

کارولینه لوکرتسیا هرشل

۹ ژانویه ۱۸۴۸ میلادی برابر با ۱۹ دی در 9 ژانویه ۱۲۲۶ خورشیدی، کارولینه لوکرتسیا هرشل، اخترشناس بریتانیایی آلمانی‌تبار درگذشت. او که خواهر سر ویلیام هرشل بود برادرش را در تحقیقات نجومی مربوط به محاسبات مرتبط با مطالعاتش کمک کرد. کارولینه در رصدهای تلسکوپی در سال ۱۷۸۳ سه سحابی و بین سال‌های ۱۷۸۶ تا ۱۷۹۷ هشت دنباله‌دار ازجمله دنباله‌دار «P۳۵/هرشل-ریگولت» را پیدا کرد. سال ۱۷۸۷، پادشاه جرج سوم به کارولینه دستمزد ۵۰ پوندی در سال به‌عنوان دستیار ویلیام داد.