۱۰ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۰ دی برابر با ۳۱ دسامبر را ورق می‌زنیم.

****

ویروس آبله

۳۱ دسامبر ۱۹۹۳ میلادی برابر با ۱۰ دی ۱۳۷۲ خورشیدی، آخرین نمونه‌های تحقیقاتی ویروس آبله قرار بود نابود شوند. آبله تا سال ۱۹۷۷ که اعلام شد به‌لطف واکسیناسون سراسر دنیا ریشه‌کن شده است به‌عنوان مخوف‌ترین همه‌گیری جهان شناخته می‌شد. باوجوداین، بعضی دانشمندان که می‌خواستند به تحقیقات درباره این ویروس ادامه دهند، طرح تخریب را متوقف کردند. نمونه‌های منجمد باقی‌مانده در مسکو، روسیه، و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، آتلانتا، ایالات متحده، آماده ساخت واکسن درصورت لزوم هستند. این ویروس بسیار پایدار است و در صدها یا حتی هزاران سال تغییر نکرده است. بیماری آبله ازطریق ویروس واریولا به‌وجود می‌آید و از فردی به فرد دیگر ازطریق تماس با ضایعات پوستی یا ازطریق دستگاه تنفسی منتقل می‌شود. نام آن برگرفته از لکه‌هایی است که روی پوست ایجاد می‌کند. اولین واکسن دنیا برای مقابله با این بیماری ساخته شد. سال ۱۷۹۶، ادوارد جنر این واکسن را معرفی کرد.

جووانی آلفونسو بورلی

۳۱ دسامبر ۱۶۷۹ میلادی برابر با ۱۰ دی ۱۰۵۸ خورشیدی، جووانی آلفونسو بورلی، ریاضی‌دان و فیزیکدان ایتالیایی درگذشت. او را به‌دلیل مطالعاتی که در حوزه مکانیک پزشکی انجام داد باعنوان پدر زیست‌مکانیک می‌شناسند بورلی از دانشمندان بزرگ زمانش و از دوستان گالیله به‌شمار می‌رفت. مطالعات بورلی روی به‌کارگیری علم دینامیک در نمونه‌های عضلانی بود در این کار تا حدی موفق شد و در کتابش باعنوان «در باب حرکت جانور» به تشریح این نتایج پرداخت. او همچنین تلاش کرد تا اصول مکانیک را روی دیگر اعضای بدن به‌خصوص ریه و قلب و معده به‌کار ببرد که چندان موفق نشد.

جیمز دیوید فوربز

۳۱ دسامبر ۱۸۶۸ میلادی برابر با ۱۰ دی ۱۲۴۷ خورشیدی، جیمز دیوید فوریز، داشمند اسکاتلندی در علوم فیزیک و یخچال‌شناسی درگذشت. او به‌طور گسترده‌ای در مورد رسانش و هدایت گرمایی و لرزه‌شناسی کار کرد. ازجمله کارهای او می‌توان به توصیف قطبیدگی یا ترازکردن امواج برای ارتعاش در یک صفحه، گرمای فروسرخ تابشی از کانی تورمالین ازطریق انتقال ازطریق بسته‌ای از صفحات نازک میکا اشاره کرد. سال ۱۸۴۶ او آزمایش‌هایی را روی دمای زمین در اعماق مختلف و در خاک‌های مختلف در نزدیکی ادینبورا آغاز کرد. بعدها قوانین رسانش گرما را در میله‌ها بررسی کرد و در آخرین کار خود گزارش داد که آهن با افزایش دما گرما را کمتر هدایت می‌کند. او از اولین کسانی بود که حرکات یخچال‌های طبیعی را مطالعه کرد.

واژان جونز

۳۱ دسامبر ۱۹۵۲ میلادی برابر با ۱۰ دی ۱۳۳۱ خورشیدی، واژان فردریک راندال جونز، ریاضیدان نیوزلندی به‌دنیا آمد. او در سال ۱۹۹۰ به‌دلیل مطالعه‌اش در تحلیل عملکردی و نظریه گره‌ها، مدال فیلدز (معروف به نوبل ریاضیات) را دریافت کرد. سال ۱۹۸۴، جونز رابطه بین جبرهای فون نویمان و توپولوژی هندسی را کشف کرد. در نتیجه، او یک متغیر چند جمله‌ای جدید برای گره‌ها و پیوندها در ۳ فاصله پیدا کرد. جونز علاوه‌بر مدال فیلدز جایزه همکار انجمن سلطنتی و کمک‌هزینه گوگنهایم را هم دریافت کرده بود.

جان فلمستید 

۳۱ دسامبر ۱۷۱۹ میلادی برابر با ۱۰ دی ۱۰۹۸ خورشیدی، جان فلمستید، اخترشناس انگلیسی که رصدخانه گرینویچ را تاسیس کرد درگذشت. او عضو گروهی از دانشمندان بود که شاه چارلز دوم را متقاعد کرد که رصدخانه ملی گرینویچ را بسازد. فلمستید که به‌عنوان اولین اخترشناس سلطنتی منصوب شد، به اندازه‌گیری‌های نجومی و ارائه دقیق موقعیت ستاره‌ها برای استفاده در جهت‌یابی مشغول بود. او درنهایت اولین کاتالوگ ستارگان را تولید کرد که موقعیت‌های حدود سه‌هزار ستاره را نشان می‌داد. فلمستید همچنین روی حرکات خورشید و ماه و جداول جزر و مد کار کرد.