مربی خارجی والیبال؛ خیلی دور، خیلی نزدیک/ سرگیجه زیر تور!

به گزارش خبرنگار ورزشی خبرگزاری علم و فناوری آنا، انتخاب سرمربی تیم ملی والیبال تبدیل به یک کلاف سردرگم شده و مشخص نیست که چه زمانی به نتیجه خواهد رسید. ناکامی‌های سریالی تیم ملی با بهروز عطایی و استعفای قابل پیش بینی او در میانه رقابت‌های انتخابی المپیک فدراسیون والیبال را در مسیر تازه‌ای قرار داد که البته از چندی قبل به دنبال آن بود. در حقیقت مشخص بود که تیم ملی با عطایی و تفکراتش به جایی نخواهد رسید و از همین رو فدراسیون والیبال با مدیریت داورزنی تصمیم داشت تا دوباره به همان نسخه قبلی یعنی جذب مربی خارجی طراز اول بازگردد.

مسیری که قریب به یک دهه در والیبال ریل گذاری شده و تمامی موفقیت‌های والیبال با مربیان خارجی کسب شده. در طول یک دهه اخیر مربیان متفاوتی از ولاسکو که به نوعی معمار نوین والیبال ایران به شمار می‌رود تا لوزانو، کواچ، کولاکوویچ و الکنو به ایران آمده اند و به نوعی در والیبال ایران ردپای خود را برجای گذاشتند، اما بعد از المپیک ۲۰۲۲ توکیو و قهرمانی غیرمنتظره تیم ایران با مربی ایرانی فدراسیون والیبال تصمیم گرفت که به این دور تسلسل خارجی‌ها پایان داده و نیمکت تیم ملی را به دست یک مربی ایرانی بسپارد.

سیاستی که از همان ابتدا اشتباه به نظر می‌رسید و بیشتر تحت تاثیر قهرمانی تکراری در آسیا با شکست چشم بادامی‌ها دوباره احیا شده در خانه حریف بود. موفقیتی که البته بیش از آنکه محصول عملکرد مربیان ایرانی باشد، به عوامل دیگری ارتباط داشت. به ویژه اینکه ستاره‌های والیبال ایران در طول یک دهه حضور خارجی‌ها به اندازه‌ای بزرگ شده اند که ظرفیت یک مربی ایرانی برای هدایت آن‌ها اندک باشد.

فدراسیون والیبال با این انتخاب اشتباه عملا به چاه افتاد و در نهایت پس از ناکامی‌های سلسله وار با مربی داخلی دوباره تصمیم گرفت تا به همان نسخه موفق یک دهه اخیر بازگشته و هدایت تیم ملی را به یک مربی بزرگ و صاحب سبک خارجی بسپارد. از همین رو محمدرضا داورزنی خیلی زود لیستی از گزینه‌های ریز و درشت خارجی را ردیف کرد و با برگزاری چند جلسه با کمیته فنی عریض و طویل خود در نهایت به دو گزینه نهایی رسید؛ بلنجینی سرمربی سرشناس ایتالیایی که پس از مذاکرات متعدد به نظر گزینه اصلی بود و در کنار او سعید معروف کاپیتان سابق تیم ملی والیبال دیگر گزینه داورزنی به شمار می‌رفت. رئیس سابق فدراسیون والیبال البته نیم نگاهی هم به الکنو داشت، اما در نهایت با پایان دوره ریاستش در فدراسین والیبال پروژه انتخاب سرمربی جدید تیم ملی والیبال متوقف شد.

سرپرستی با شیوه متفاوت با رئیس

کیومرث هاشمی وزیر ورزش و جوانان ۱۴ آذرماه در حکمی وحید مرادی را به عنوان سرپرست فدراسیون والیبال منصوب کرد و مراسم تودیع و معارفه ۱۸ آذر برگزار شد. با توجه به اینکه مرادی یار غار داورزنی محسوب می‌شد و سال‌ها در کسوت نایب رئیس در فدراسیون کار کرده بود، پیش بینی می‌شد که همان مسیر داورزنی را ادامه دهد. با این وجود مرادی در انتخاب سرمربی که آن را مهمترین اولویت کاری خود می‌داند، با داورزنی تفاوت دیدگاه دارد.

سرپرست فدراسیون والیبال در نشست مطبوعاتی درباره مهمترین اولویت‌های کاری خود در فدراسیون، گفت: اولویت نخست فدراسیون والیبال انتخاب سرمربی برای تیم ملی والیبال است. همه کارشناسان معتقد هستند که با رده بندی فعلی ایران و شرایط امتیازی، والیبال ایران شرایط مساعد برای سهمیه المپیک ندارد و کار بسیار سختی پیش رو داریم. البته وظیفه ما تلاش است و هر آنچه از دستمان برآید، باید انجام دهیم. از پیش باخته نباشیم؛ بنابراین انتخاب سرمربی و کادر همراه از اولویت‌های فدراسیون است.

وی در تشریح جزییات فرایند انتخاب سرمربی تیم ملی والیبال تصریح کرد: تا کنون با بیش از ۱۵ مربی برجسته والیبال جهان مذاکره کردیم و ۲ گزینه ایرانی نیز مدنظر فدراسیون هست. در دو نشست کمیته فنی نیز این موارد را مطرح کردیم، البته به نظر می‌رسد باید کمیته فنی نیز ساماندهی شود و شورای مشورتی را ایجاد کنیم تا نظرات کارشناسان را مدنظر قرار دهیم. در مجموع در این بخش گمانی زنی‌های متعددی صورت گرفته و از این ۱۵ نفر، تعدادی گرفتار هستند و امکان همکاری ندارند؛ برخی تا پایان المپیک پاریس قرارداد دارند؛ برخی مناسب نبودند و در نهایت ۴ گزینه باقی ماند. من به شخصه این موضوع را به کمیته فنی واگذار می‌کنم.

وی افزود: تلاش ما این است که تا بهمن ماه با گزینه مورد نظر به توافق برسیم و کارش را شروع کند. توتولو، آلکنو و بلنجینی و معروف گزینه‌های اصلی ما هستند و ما به استفاده ترکیبی از آن‌ها هم فکر می‌کنیم. برخی از کاندیدا‌های نهایی برنامه مفصلی دارند که بسیار مهم است. مربیان حرفه‌ای برنامه دارند و همه چیز شفاف است. امیدوارم که بهترین انتخاب را داشته باشیم. تلاش داریم تا قبل از پایان سال این پروسه به نتیجه برسد و کار سرمربی جدید در سال آینده شروع شود.

وی در پاسخ به این پرسش که داورزنی دوست داشت که سعید معروف مربی شود، اما شما گویا ترجیح می‌دهید سرمربی خارجی داشته باشید، اظهار کرد: یکی از گزینه سعید معروف بود و هست و داورزنی علاقه داشتند این فرصت مجدد به یک مربی ایرانی داده شود و اختلاف نظر‌هایی در این باره داشتیم. معروف یک ظرفیت بی بدیل برای آینده والیبال است، اما نباید نیرو‌های این چنینی را بسوزانیم و باید تصمیمی درست بگیریم. کمیته فنی باید در این حوزه صحبت کند و زوایای مختلف دیده شود. تیم ملی یک بار تجربه مربی ایرانی را داشته و اگر الان بخواهد تصمیمی بگیرد باید درست باشد که والیبال صدمه نبیند در عین حال باید مراقب ظرفیت هایی، چون سعید معروف باشیم. تصمیم در این خصوص به بعد از جلسه کمیته فنی موکول خواهد شد.

صحبت‌های مفصل مرادی درباره انتخاب سرمربی تیم ملی حاکی از آن است که وی برخلاف داورزنی اعتقادی به سرمربیگری سعید معروف ندارد و ترجیح می‌دهد روی نیمکت تیم ملی یک مربی خارجی بنشیند. این درحالیست که داورزنی بیشتر تمایل داشت تا معروف را به عنوان سرمربی معرفی کند. داورزنی در دوره ریاستش در فدراسیون تمایل به حضور سعید معروف به عنوان سرمربی در تیم ملی را داشت، اما وحید مرادی سرپرست فعلی فدراسیون خلاف این عقیده را دارد و معتقد است معروف یک پتانسیل برای والیبال ایران است و نباید سرمایه‌سوزی کرد.

مرادی دو هفته بعد از نشست رسانه‌ای خود، مذاکراتش را با گزینه‌های خارجی ادامه داد و حتی به لیست خود یکی دو گزینه دیگر نیز اضافه کرد. سرپرست فدراسیون والیبال هفته گذشته جلسه‌ای آنلاین با یکی از گزینه‌های اصلی نیمکت تیم ملی ایران برگزار کرد و عصر روز یکشنبه سوم دیماه نیز در جلسه‌ای یک ساعته با لورنزوتی به صورت مستقیم به گفتگو با وی پرداخت و طرفین در خصوص شرایط و اهداف همکاری مذاکرات جدی‌ای را انجام دادند.

او همچنین با دو گزینه دیگر از جمله ویتال هاینن سرمربی معروف لهستانی نیز به شکل آنلاین گفت و گو کرده و شرایط او را نیز جویا شده. در نهایت آنطور که فدراسیون مدعی است قرار بر این شده تا کمیته فنی با ساختار جدید و مستکل از ۴ نفر با بررسی شرایط گزینه‌ها و جمع بندی سرمربی تیم ملی را معرفی کند.

مربی خارجی؛ خیلی دور خیلی نزدیک

با وجود اینکه استخدام سرمربی خارجی برای تیم ملی والیبال تقریبا قطعی به نظر می‌رسد و پیش بینی می‌شود که سرمربی خارجی بزودی معرفی خواهد شد، اما به نظر می‌رسد که بر سر استخدام یک مربی خارجی بزرگ موانع مهمی پیش روی فدراسیون والیبال باشد.

یکی از مهمترین موانع بی تردید بحث رقم قرارداد است. تردیدی نیست که مربی‌های درجه یک خارجی والیبال درخواست‌های میلیون دلاری دارند که پرداخت آن با توجه به شرایط اقتصادی و قیمت نجومی دلار ایران برای فدراسیون والیبال بسیار سنگین است.

نکته دوم اینکه مربی‌های درجه یک قرارداد کوتاه مدت نمی‌بندند و برای عقد قرارداد معمولا آفر ۲ سال به بالا می‌دهند. این درحالیست که هدف فدراسیون والیبال از جذب مربی خارجی اساسا موفقیت در لیگ ملت‌های سال آینده و راهیابی به المپیک است و با توجه به مدت زمان کوتاه باقی مانده ترجیح می‌دهد یک قرارداد کوتاه مدت حدودا ۶ ماهه ببندد تا پس از روشن شدن تکلیف حضور ایران در المپیک برای ادامه همکاری مذاکره کند. در حالیکه هیچ مربی خارجی درجه یکی زیر بار عقد قرارداد کوتاه مدت نمی‌رود.

نکته اصلی و کلیدی، اما وضعیت فعلی والیبال ایران است. تیم والیبال ایران به شکل واقع گرایانه در خوشبینانه‌ترین حالت تنها ۱۰ درصد شانس صعود به المپیک را دارد. FIVB نحوه صعود ۲۴ تیم (۱۲ تیم مردان و ۱۲ تیم زنان) به مسابقات والیبال المپیک ۲۰۲۴ پاریس را به تصویب هیئت اجرایی کمیته بین‌المللی المپیک رسانده و آن را اعلام کرده. به غیر از کشور فرانسه که جواز حضور در المپیک را به دلیل امتیاز میزبانی کسب کرده بود، ۱۱ تیم دیگر در گروه مردان و زنان از طریق فرآیند ۲ مرحله‌ای (از طریق مسابقات انتخابی المپیک و جایگاه تیم‌ها در رنکینگ جهانی) جواز حضور در المپیک پاریس را به دست خواهند آورد.

با پایان یافتن مسابقات انتخابی المپیک چهره ۶ تیم صعودکننده به المپیک از طریق سهمیه مشخص شد و تیم‌های لهستان، آمریکا، برزیل، ژاپن، آلمان و کانادا موفق شدند جواز حضور در المپیک پاریس را از طریق کسب سهمیه مستقیم دریافت کنند. 

۵ سهمیه دیگر نیز پس از پایان مرحله مقدماتی لیگ ملت‌ها ۲۰۲۴ بر اساس ۲ اولویت مبنی بر اینکه همه قاره‌ها در المپیک پاریس نماینده داشته باشند و همچنین تیم‌های برتر رده‌بندی جهانی که تا پایان مرحله مقدماتی لیگ ملت‌ها ۲۰۲۴ به المپیک صعود نکرده باشند، جواز المپیک پاریس را کسب خواهند کرد. با توجه به اینکه قاره آفریقا تنها قاره‌ای بود که از این مسابقات سهمیه مستقیم کسب نکرد، یک سهمیه جداگانه به قاره آفریقا تعلق می‌گیرد.

۴ سهمیه دیگر نیز طبق رنکینگ به تیم‌هایی تعلق می‌گیرد که سهمیه مستقیم کسب نکرده‌اند، با این شرایط تیم ملی والیبال ایران که هم اکنون در جایگاه پانزدهم رنکینگ جهانی قرار دارد کار سختی برای صعود دارد و باید همه تلاش خود را برای لیگ ملت‌های ۲۰۲۴ کند تا بتواند از آن طریق سهمیه المپیک را کسب کند.

با این حساب تنها شانس باقی مانده برای ایران کسب نتایج خوب در دور مقدماتی لیگ ملت‌های ۲۰۲۴ است تا جایگاه خود را ارتقا بدهد و بین تیم‌های برتر قرار بگیرد. در حال حاضر رنک ۱۵ دنیا هستیم و برای اینکه سهمیه بگیریم، باید در لیگ ملت‌های سال بعد یک رنک یک رقمی داشته باشیم که این مهم تنها با برد تیم‌های مطرح و مدعی و با رنک بالا میسر است که کار بسیار بسیار سختی هست؛ بنابراین از منظر عقلانی منطقی نیست فدراسیون والیبال برای شانس زیر ۱۰ درصد المپیکی شدن، بالای یک میلیون دلار قرارداد چند ساله ببندد.

از طرفی مربی خارجی با هر کارنامه و کیفیتی طبیعتا به دلیل عدم شناخت از فضای ایران و بازیکنان در کوتاه مدت نتیجه نمی‌گیرد. درست همانند اتفاقی که برای الکنو نامدار و بزرگ افتاد و چند روز قبل از لیگ ملت‌ها روی نیمکت تیم ملی نشست و نتیجه این شد که هم در لیگ ملت‌ها ناکام بود و هم در المپیک. مربی خارجی تاثیراتش تو بلندمدت و ساختارسازی و تیم سازی هویدا می‌شود. درست مثل ولاسکو که در انتخابی المپیک ۲۰۱۲ ناکام بود، اما بعدش تیمی ساخت که المپیک رفت.

از همین رو با توجه به مشکلات فوق و علی رغم مطرح شدن نام‌های رنگارنگ از بلنجینی و الکنو و پیاتزا گرفته تا هاینن و لورنزوتی، به نظر می‌رسد جذب مربی خارجی مطرح برای والیبال چندان واقع بینانه و آسان نباشد و فدراسیون والیبال کار دشواری برای جذب یک مربی درجه یک برای تیم ملی خواهد داشت.