۹ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۹ دی برابر با ۳۰ دسامبر را ورق می‌زنیم.

****

رشته‌های تنگستن

۳۰ دسامبر ۱۹۱۳ میلادی برابر با ۹ دی ۱۲۹۲ خورشیدی، دکتر ویلیام دیوید کولیج حق اختراع روشی را ثبت کرد که برای ساختن تنگستن انعطاف‌پذیر برای تولید رشته برای لامپ‌های الکتریکی رشته‌ای به کار می‌رفت. کولیج سال ۱۹۰۵ به پژوهشگاه جنرال الکتریک پیوست و وظیفه جایگزینی رشته‌های شکننده کربنی در لامپ‌های برق با رشته‌های تنگستن به او واگذار شد. هرچند کارکردن با تنگستن دشوار بود او راهی ابداع کرد که تنگستن فلزی را فوق‌گرم و امکان کش‌دادن آن را تا تبدیل‌شدن به رشته‌های باریک مورد استفاده برای رشته‌های لامپ فراهم می‌کرد. کولیج سپس بااستفاده از رشته کاتدی تنگستن گرم‌شده در الکترون‌های  در خلاء،  لوله پرتو ایکس را بهبود بخشید. این امر ولتاژهای عملیاتی بالاتر، پرتو ایکس با انرژی بالاتر و درمان تومورهای عمیق‌تر را امکان‌پذیر کرد.

عکس انحنای زمین

۳۰ دسامبر ۱۹۳۰ میلادی برابر ۹ دی ۱۳۰۹ خورشیدی، عکسی که انحنای زمین را نشان می‌داد، در کلیولند، اوهایو، در جلسه مشترک انجمن آمریکایی برای پیشرفت علم، که کنوانسیون سالانه خود را برگزار می‌کرد به نمایش گذاشته شد. براساس گزارش نیویورک تایمز، این اولین عکسی بود که انحنای زمین را نشان می‌داد. این تصویر را کاپیتان آلبرت دبلیو استیونز از نیروی هوایی ارتش ایالات متحده از داخل هواپیمای درحال پرواز در ارتفاع ۲۱هزار پایی بر فراز آمریکای جنوبی گرفت و برای تهیه این عکس از فیلم عکاسی پان‌کروماتیک فوق‌حساس برای ثبت تصویری از منطقه‌ای بزرگتر از چند ایالت‌ آمریکا استفاده کرد. این عکس، افق دور پامپاها (علفزارهای آمریکای جنوبی) را در فاصله بیش‌از ۳۰۰ مایلی از جلو طوری نشان می‌داد که کمی به سمت پایین سوی یک انتها خم شده است. این عکس با نوردهی ۱.۵ثانیه گرفته بود.

ژان باپتیست ون هلمونت

۳۰ دسامبر ۱۶۴۴ میلادی برابر با ۹ دی ۱۰۲۳ خورشیدی، ژان باپتیست ون هلمونت، دانشمند فلاندری زیست‌شناس، پزشک و شیمی‌دان درگذشت. او را به‌عنوان بنیانگذار شیمی پنوماتیک (درک و مطالعه گازها) می‌شناسند. ون هلمونت نخستین کسی بود که واژه گاز را برگرفته از واژه یونانی Chaos که به‌معنی فضای خالی است به کار برد و برای اولین‌بار به‌وجود گازهای متفاوتی ازجمله دی‌اکسیدکربن در هوا پی برد. او همچنین در مقام پزشک و فیزیولوژیست، یکی از اولین کسانی بود که اصول شیمیایی را در سلامت و بیماری انسان به‌کار برد تاجایی‌‌که برخی او را «پدر زیست‌شیمی» می‌نامند.

جان میلن

۳۰ دسامبر ۱۸۵۰ میلادی برابر با ۹ دی  ۱۲۲۹ خورشیدی، زمین‌شناس و زلزله‌شناس انگلیسی به‌دنیا آمد. میلن در سال ۱۸۹۴ لرزه‌نگار آونگی افقی را اختراع کرد. او یکی از دانشمندان اروپایی بود که به سازماندهی زمین‌شناسی ژاپن در نیمه آخر دهه ۱۸۰۰ میلادی کمک کرد. میلن آزمایش‌هایی را روی انتشار امواج الاستیک از منابع مصنوعی و ساخت‌و‌ساز ساختمان‌ها انجام داد. میلن ۲۰ سال در ژاپن ماند تا اینکه در سال ۱۸۹۵ آتش‌سوزی اموالش را نابود کرد و او به خانه‌اش به جزیره وایت بازگشت و آزمایشگاه جدیدی تاسیس کرد و انجمن سلطنتی را متقاعد کرد که ۲۰ رصدخانه زلزله در سراسر جهان را که به لرزه‌نگارهای اختراعی‌اش مجهز بودند تأمین مالی کند. سال ۱۹۰۰، لرزه‌نگارهای میلن در همه قاره‌های راه‌اندازی شدند و او به‌عنوان زلزله‌شناس برجسته جهان شناخته شد. میلن بر اثر بیماری برایت (نوعی التهاب مزمن کلیه) درگذشت.

سر جان تی‌. هاتن

۳۰ دسامبر ۱۹۳۱ میلادی برابر با ۹ دی متولد ۱۳۱۰ خورشیدی جان تی. هاتن، فیزیکدان و اقلیم‌شناس ولزی به‌دنیا آمد. هاتن در اواخر دهه ۱۹۶۰ توجهش را به انباشت دی‌اکسیدکربن در جو زمین و نتیجه گرم‌شدن سیاره معطوف کرد. پدیده‌ای که امروزه باعنوان اثر گلخانه‌ای شناخته می‌شود. او از سال ۱۹۸۳ به‌عنوان مدیرکل اداره هواشناسی بریتانیا، ردیابی الگوهای آب و هوایی در حال تغییر را آغاز کرد. سال ۱۹۹۰، او ریاست گروهی از دانشمندان را بر عهده گرفت که برای سازمان ملل متحد کار می‌کردند و اولین گزارش جامع درباره علم تغییرات اقلیم را تهیه کردند. این گزارش در سال ۱۹۹۷ به برگزاری کنفرانس سازمان ملل متحد در کیوتو، ژاپن درباره تغییرات اقلیم و امضای پروتکل کیوتو منجر شد که معاهده‌ای بین کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته برای مبارزه با گرمایش جهانی ازطریق پایبندی داوطلبانه به استانداردهای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است که به‌تدریج تشدید می‌شوند. هاتن در سال ۲۰۲۰ دراثر ابتلا به کووید-۱۹ درگذشت.