گام نخست ورود به میدان هوش مصنوعی، حکمرانی بر داده‌ها است
به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، یک‌صد و پنجاه و یکمین نشست علمی تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری، با عنوان «نقش هوش مصنوعی در نظام حکمرانی کشور» با حضور سارا بوربور؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس و سرپرست ستاد فراداده مرکز ملی فضای مجازی به‌عنوان مدیر علمی و حسین میرزاپور؛ بنیان‌گذار آزمایشگاه داده و حکمرانی و عضو هیئت‌مدیره همراه اول و جواد الهی؛ مدرس و پژوهشگر هوش مدیریت به‌عنوان سخنرانان این نشست، برگزار شد.
هوش مصنوعی در انتها می‌خواهد به هوش یک انسان برسد
در ابتدای نشست سارا بوربور؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس و سرپرست ستاد فراداده مرکز ملی فضای مجازی به‌عنوان مدیر علمی نشست، گفت: هوش مصنوعی در انتها می‌خواهد به هوش یک انسان برسد و شبیه هوش یک انسان کار کند؛ اما این هوش مصنوعی اطلاعات پیشین ندارد و باید در ابتدا به این ماشین، اطلاعات پیشینی داده شود و به این ماشین آموزش داده شود که چگونه عمل کند. هوش مصنوعی به‌عنوان یک ماشین فراتر از ذهن انسان می‌تواند محاسبات پیچیده را روی داده‌های بزرگ انجام دهد و با استخراج الگوها، نتایج را مشخص کند چرا که ماشین‌ها هم مثل هوش انسان در ابتدا باید یاد بگیرند و آموزش ببینند تا بتوانند به‌صورت هوشمند عمل کنند، اما شاید ذهن انسان امکان پردازش این داده‌ها با این سرعت را نداشته باشد.
سارا بوربور، ضمن اشاره به کاربرد‌های متعدد هوش مصنوعی در دنیا افزود: از جمله کاربرد‌های هوش مصنوعی در کشور ما میتوان مواردی همچون کاربرد هوش مصنوعی در تشخیص چهره، تصحیح خودکار متن، نقشه و مسیریاب، مرکز تماس، رباتیک، چت‌بات‌ها، بازار‌های مالی، خودرو‌های خودران، الگوریتم‌های توصیه‌گر و دستیار صوتی دیجیتال اشاره کرد. نمونه‌هایی از این موارد در ایران انجام شده است که شناخت الگو برای پیش‌بینی داده، شناخت الگو برای یافتن تغییرات ناهنجاری‌ها، دسته‌بندی عناوین و داده‌ها بر اساس شباهت‌ها و تفاوت‌ها، پردازش متن و پردازش تصویر از نمونه‌های استفاده از هوش مصنوعی است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس ادامه داد: در مورد شناخت الگو برای پیش‌بینی داده‌ها میتوان به تحلیل قیمت نفت اشاره کرد چراکه بودجه ما یک بودجه نفتی است، بنابراین شناخت این که قیمت نفت در آینده چه وضعیتی خواهد داشت، اهمیت زیادی دارد. یکی از توانمندی‌های هوش مصنوعی این است که ما الگوی بین داده‌ها را پیدا کنیم و بتوانیم قیمت نفت در آینده را پیش‌بینی کنیم. مورد دوم استفاده از هوش مصنوعی در پیداکردن رابطه بین قیمت کالا‌های اساسی است که ما بتوانیم از قبل الگوی رفتاری قیمت کالا‌های اساسی را داشته باشیم تا بتوانیم پیش‌بینی قیمت کالا‌های اساسی را در آینده انجام دهیم. موضوع سوم استفاده از هوش مصنوعی در پیش‌بینی جمعیت است که ما بتوانیم تخمین بزنیم در چند سال آینده تعداد جمعیت کشور به چند نفر خواهد رسید.
سرپرست ستاد فراداده مرکز ملی فضای مجازی، افزود: مورد بعدی از کاربرد هوش مصنوعی، دسته‌بندی اطلاعات است که با استفاده از آن داده‌ها را بر اساس نوع داده، مثل داده خصوصی و عمومی، داده رسمی، داده صحیح و جعلی، داده سازمانی و برون‌سازمانی، داده محرمانه و. دسته‌بندی می‌کند و براساس نیاز هر سازمان میتوان داده‌ها را در اختیار آن‌ها قرارداد و یک اشتراک‌گذاری داده بین دستگاه‌ها صورت گیرد. کاربرد دیگر هوش مصنوعی در پردازش متن است که به‌صورت خلاصه‌سازی متن، تشخیص موضوع متن طولانی، اصلاح و نگارش متن و استخراج تشابه بین متون از آن استفاده می‌شود و همچنین از هوش مصنوعی در تبدیل تصویر پلاک‌های ضبط شده توسط دوربین‌ها به متن استفاده می‌شود.
کشوری می‌تواند حکمرانی بر هوش مصنوعی کند که حکمرانی بر داده را تأمین کرده باشد
در ادامه نشست حسین میرزاپور؛ بنیان‌گذار آزمایشگاه داده و حکمرانی و عضو هیئت‌مدیره همراه اول، در سخنانی گفت: ما در این نشست چهار محور اصلی داریم که شامل تعریف حکمرانی، تعریف هوش مصنوعی، حکمرانی بر هوش مصنوعی و حکمرانی با هوش مصنوعی است. وقتی ما از حکمرانی حرف می‌زنیم؛ یعنی در مورد اعمال اراده و تصمیم از طرف عده‌ای شهروند در یک قلمرو خاص و در راستای یک منفعت عمومی صحبت می‌کنیم. در مورد اهمیت هوش مصنوعی در حکمرانی به همین مثال بسنده می‌کنم که در روی نقشه کره زمین از تعداد ۲۰۰ کشور در عصر تحولات پسا اینترنت، تنها کشور‌های معدودی یک پلتفرم بومی در اینترنت دارند که پلتفرم اول در آن کشور به لحاظ تعداد یوزر‌ها باشد. شاید تعداد این کشور‌ها به‌اندازه تعداد انگشتان دست هم نرسد. اگر بخواهیم حکمرانی کشور‌ها بر اینترنت را در نظر بگیریم به ترتیب کشور‌های آمریکا، چین و اتحادیه اروپا از جمله کشور‌هایی هستند که بر اساس پلتفرم و الگوریتم‌های اینترنتی توانستند بر فضای مجازی و عصر جدید حکمرانی داشته باشند.
دکتر میرزاپور در مورد حکمرانی بر هوش مصنوعی ادامه داد: کشوری می‌تواند حکمرانی بر هوش مصنوعی کند که حکمرانی بر داده را تأمین کرده باشد؛ یعنی این که کشور در ابتدا باید داده‌های خود را ملی کرده باشد تا بتواند حکمرانی بر داده را انجام دهد و بتواند منابع تولید، توزیع، پردازش و مصرف داده را در کشور تشخیص دهد و بر این فرایند اشراف داشته باشد. اما حکمرانی بر هوش مصنوعی سخت‌تر از حکمرانی بر داده است چرا که در حکمرانی بر هوش مصنوعی، عوامل سخت‌افزاری و پردازنده‌ها هم دخیل هستند و با نبود هر یک از عوامل سخت‌افزاری، امکان حکمرانی بر داده و در ادامه حکمرانی بر فضای مجازی ممکن نخواهد بود.
بنیان‌گذار آزمایشگاه داده و حکمرانی افزود: موضوع دیگر بحث حکمرانی با هوش مصنوعی است، یعنی پس از تسلط بر سخت‌افزار‌ها و نرم‌افزار‌های مختص به حکمرانی بر داده‌ها، بتوانیم برای مردم سرویس‌هایی را ایجاد کنیم که بتوانند از هوشمندی هوش مصنوعی در روزمرگی‌های خود استفاده کنند و بهره ببرند. یکی از کشور‌هایی که خیلی برای هوشمندسازی خود هزینه کرده است، کشور امارات است که سعی کرده با امکاناتی که ایجاد کرده است به مردم این امکان را بدهد که از زندگی با هوش مصنوعی احساس رضایت داشته باشند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: اینترنت حدود ۲۰ تا ۳۰ سال است که در دنیا استفاده می‌شود و امروزه به یک نیاز ضروری تبدیل شده است. امروزه استفاده از اینترنت با سرعت درحال افزایش است و کشور ما هنوز در مورد حکمرانی بر داده کامل نشده است که بتواند در دنیا به این موضوع وارد شود و ما فعلا در این موضوع به عنوان تماشاچی هستیم.
می‌توانیم از هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری استفاده کنیم
در ادامه این نشست، جواد الهی؛ مدرس و پژوهشگر هوش مدیریت، در ابتدای سخنان خود گفت: اساساً بحث امروز ما در دنیا بحث رقابت است و آن چیزی که باعث شده ما به سمت هوش مصنوعی حرکت کنیم سرعت و امکاناتی است که هوش مصنوعی برای ما ایجاد می‌کند. هوش مصنوعی ۴ پارامتر را سرعت می‌دهد؛ اول این که هوش مصنوعی اتلاف‌ها را از بین می‌برد، آیتم دوم واکنش سریع نسبت به بحران‌ها و ریسک‌ها و خطرات است تا از بروز فاجعه ممانعت شود و حتی بتوان تهدیدات را به فرصت تبدیل کرد. سوم بحث افزایش قدرت تاب آوری در سازمان‌ها است و چهارم سرعت بخشی به یادگیری است.
دکتر جواد الهی خاطرنشان کرد: وقتی ما از رقابت در عصر جدید صحبت می‌کنیم سکّان اصلی این رقابت در دست حاکمیت است و اساساً رقابت بین شرکت‌ها، ملّت‌ها و جوامع در رقابت بین حاکمیت‌های متمرکز است و اگر حاکمیت‌ها بخواهند در این رقابت به سمت جلو حرکت کنند باید به هوش مصنوعی توجه ویژه داشته باشند. ما می‌توانیم از هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری استفاده کنیم و حتی خیلی از سازمان‌های ما در مسائل سیاست‌گذاری باید از این ابزار استفاده کنند. در این صورت نیاز ما به هوش مصنوعی بیشتر می‌شود؛ ولی درعین‌حال باید الزامات هوش مصنوعی را نیز موازی با حرکت در این مسیر مورد بررسی قرار دهیم.
این پژوهشگر ادامه داد: قدرتی که هوش مصنوعی دارد قدرتی است که می‌تواند دنیا را تغییر دهد و باید در نظر داشته باشیم که طوری نشود که ما ظرفیت‌هایی را برای خودمان ایجاد کنیم که سایر کشور‌ها از این ظرفیت‌ها علیه ما استفاده کنند؛ باید به این موضوع در سیاست‌گذاری‌های کشور توجه شود.
وی در ادامه افزود: در مورد هوش مصنوعی و استفاده از آن در کشور حاکمیت باید به چند موضوع توجه داشته باشد که عبارتنداز: تسهیل در نوآوری در حوزه هوش مصنوعی، ایجاد بستر توسعه هوش هیجانی در حاکمیت، آموزش هوش مصنوعی برای کارآفرینی و توسعه مشاغل جدید، توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به داده‌ها، گسترش کاربرد، هوش مصنوعی در شرکت‌های دولتی و انطباق با مقررات، حفظ اطلاعات مهم در راستای امنیت کشور و مدیریت ریسک در مقابله با خطرات هوش مصنوعی از نمونه این موارد است.
در انتهای نشست سایر کارشناسان و صاحب‌نظران حاضر در نشست به بیان نقطه‌نظرات و سؤالات خود پرداختند.
شایان‌ذکر است این نشست روز سه‌شنبه ۵ دی ماه سال ۱۴٠۲، توسط مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری به‌صورت حضوری و مجازی و با مشارکت دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، دانشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی کشور در سالن دکتر حسین عظیمی مرکز برگزار شد.
انتهای پیام/