۶ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۶ دی برابر با ۲۷ دسامبر را ورق می‌زنیم.

****

یان دونالد

۲۷ دسامبر ۱۹۱۰ میلادی برابر با ۶ دی ۱۲۸۹ خورشیدی، یان دونالد، پزشک انگلیسی به‌دنیا آمد. دونالد کسی است که اولین‌بار با موفقیت از تصویربرداری بازتابی اولتراسوند (سونوگرافی) برای تشخیص پزشکی استفاده کرد. او درطول خدمت در جنگ جهانی دوم با دستگاه سونار آشنا شده بود و برای اولین‌بار در ۲۱ جولای ۱۹۵۵، وقتی  نمونه‌هایی از تومورهای انسان را با یک فلز‌یاب اولتراسونیک صنعتی بررسی کرد، ایده کاوش اندام‌های بدن را با سونوگرافی آزمایش کرد. بعد از مدتی تلاش، دونالد با موفقیت توانست از سونوگرافی برای تشخیص حیاتی یک کیست بسیار بزرگ تخمدان استفاده کند آن‌هم درحالی‌که سایر پزشکان بزرگی شکم زن را سرطان معده تشخیص داده بودند. او همچنین استفاده از سونوگرافی را برای بررسی رشد جنین در دوران بارداری رواج داد.

سر ویلیام سیسیل دامپییر

۲۷ دسامبر ۱۸۶۷ میلادی برابر با ۶ دی ۱۲۴۶ خورشیدی، ویلیام سیسیل دامپییر، دانشمند، کشاورز و تاریخدان علم اهل انگلستان به دنیا آمد. دامپییر روشی را ایجاد کرد که باکمک آن می‌توان لاکتوز (قند شیر) را از آب‌پنیر مازاد استخراج کرد. اختراع او بعدها طی جنگ جهانی اول در مقیاس تجاری مورد استفاده قرار گرفت. از سال ۱۹۱۷، او با دارایی که از یکی از عموهایش به ارث رسیده بود آزمایش‌هایی را برای عرضه ابزارهای تولیدی کارآمدتر در زمین‌های کشاورزی انجام داد. دامپییر در تشکیل شورای تحقیقات کشاورزی نقش به‌سزایی ایفا کرد و در کتاب «تاریخ علم و روابط آن با فلسفه و دین»، پیشرفت‌های علمی را از بابل و مصر باستان تا اوایل قرن بیستم بررسی کرد و در ۱۹۳۱ به‌دلیل خدمات عمومی در کشاورزی  لقب شوالیه گرفت.

لویی پاستور

۲۷ دسامبر ۱۸۲۲ میلادی برابر با ۶ دی ۱۲۰۱ خورشیدی، لویی پاستور، شیمیدان فرانسوی و بنیانگذار علم میکروبیولوژی به‌دنیا آمد. پاستور به‌عنوان شیمیدان در سال ۱۸۴۹ کار روی خواص نوری اسید تارتاریک و استریوشیمی آن را آغاز کرد و وقتی نقش باکتری‌ها را در تخمیر کشف کرد جذب میکروبیولوژی شد و ثابت کرد که میکروارگانیسم‌ها خود‌به‌خود از مواد غیرزنده رشد نمی‌کنند. این کشف به درک نظریه میکروبی بیماری‌ها انجامید. همچنین روش او برای کشتن باکتری‌های مضر در مایعات با نگه‌داشتن آنها برای مدتی در دمای معین شد منجر شد که امروزه در بزرگداشت نام پاستور به این روش پاستوریزاسیون گفته می‌شود. او همچنین واکسن‌هایی را برای دیفتری، وبا، تب زرد، طاعون، هاری، سیاه زخم و سل ایجاد و آزمایش کرد.

کالوین بلکمن بریجز

۲۷ دسامبر ۱۹۳۸ میلادی برابر با ۶ دی ۱۳۱۷ خورشیدی، کالوین بلکمن بریچز، متخصص ژنتیک اهل آمریکا درگذشت. او بااستفاده از مگس میوه یا مگس سرکه گونه دروزوفیلا ملانوگاستر توانست به درک نقش کروموزوم‌ها در وراثت دست یابد. او در سال ۱۹۱۰ به‌عنوان دستیار آزمایشگاه توماس هانت مورگان شروع به ردیابی تغییرات قابل‌مشاهده در کروموزوم‌های مگس میوه کرد که این تغییرات می‌توانستند به تغییرات ارثی منجر شوند. بریجز از «اشتباهات طبیعی» در جداسازی کروموزوم‌های جنسی استفاده کرد تا نشان دهد که تعداد نامناسبی از کروموزوم‌ها مگس‌های میوه غیرطبیعی تولید می‌کنند. این جهش‌های ژنتیکی می‌توانند در بال‌ها، رنگ چشم و رنگ بدن این حشره تغییر ایجاد کنند.

آنری پیتو

۲۷ دسامبر ۱۷۷۱ میلادی برابر با ۶ دی ۱۱۵۰ خورشیدی، آنری پیتو، مهندس هیدرولیک فرانسوی و مخترع لوله پیتو درگذشت. لوله پیتو از لوله یا مجرای عبور مایعات تشکیل شده که درست در مسیر حرکت سیال قرار می‌گیرد. به‌محض‌اینکه این مجرا پر شود، می‌توان فشار را اندازه‌گیری کرد. ازآنجاکه مسیر خروجی برای مایع وجود ندارد، سیال از حرکت باز می‌ایستد. این فشار، فشار ایستایی سیال است که به آن فشار کل یا فشار پیتو هم می‌گویند. در لوله پیتو، ارتفاع ستون سیال متناسب با مجذور سرعت جریان در عمق ورود آب به لوله است. پیتو در سال ۱۷۳۲ وقتی مشغول اندازه‌گیری جریان رود سن بود، این رابطه را کشف کرد. پیتو در سال ۱۷۲۴ به عضویت فرهنگستان علوم فرانسه درآمد و در سال ۱۷۴۰ عضو انجمن سلطنتی شد.