علل و منشأ طوفان‌های گردوغبار در غرب کشور چیست؟
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، حدود یک دهه است که مناطق جنوبی، غربی و شمال غرب ایران در برخی از فصل‌های سال با مشکل ریزگردها و طوفان‌های گرد و غبار روبرو هستند. در برخی موراد این ریزگردها به مناطق مرکزی و حتی شمال شرق هم رسیدند و گاه تا غبارآلود کردن آسمان پانزده استان کشور پیش روی کرد. افزایش این ریزگردها گاهی به حدی می‌رسد که باعث تعطیلی مدارس و ادارات مناطق تحت تاثیر می‌شود و مشکلات تنفسی بسیاری را برای ساکنین ایجاد می‌کند.
حالا در پژوهشی که اخیرا در قالب رساله دکتری «آذر بیرانوند» به راهنمایی دکتر قاسم عزیزی، استاد گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران با همکاری دکتر امید علیزاده، دانشیار گروه فیزیک فضا در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و دکتر علی درویشی بلورانی، دانشیار گروه سنجش از دور و GIS دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران انجام شده است، تلاش شده علل و منشأ طوفان‌های گردوغبار در غرب کشور با استفاده از اطلاعات زمینپایه، مدل‌ها و داده‌های هواشناسی، تصاویر ماهواره‌ای و شاخص‌های تحلیلی بررسی می‌کند.
با در نظر گرفتن لایه‌های پوشش سطح زمین منطقه، کانون‌های گردوغبار شناسایی شده
به گفته دکتر قاسم عزیزی، در این مطالعه، مسیر طوفان‌های گردوغبار در غرب ایران و کانون این طوفان‌ها با دیدی چندجانبه و با استفاده از داده‌های چندگانه بررسی شده است. این تحقیق، بیش از ۳۰۰ روز دارای طوفان گردوغبار منطقه‌ای در دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ را با استفاده از تصاویر ماهواره مادیس (MODIS) و نقشه پارامترهای هواشناسی مورد سنجش قرار داده و با تأکید بر سرعت و جهت باد، منشأ طوفان را ردیابی کرده است. به علاوه با در نظر گرفتن لایه‌های پوشش سطح زمین منطقه، کانون‌های گردوغبار شناسایی شده است.
مهم‌ترین کانون‌های منطقه‌ای گردوغبار غرب ایران
نویسنده کتاب‌های «مبانی آب‌وهواشناسی» و «مقدمه‌ای بر آب‌وهواشناسی نظامی» درباره یافته‌های این مطالعه، گفت: نتایج واکاوی صورت گرفته نشان می‌دهد که مهم‌ترین کانون‌های منطقه‌ای گردوغبار غرب ایران به ترتیب شمالغرب دریاچه «ثرثار» و ساحل این دریاچه (از دریاچه‌های مرکزی کشور عراق)، تالاب هورالعظیم و هورالهویزه در مرز ایران و عراق، ساحل دریاچه رزازه و حبانیه (از دریاچه‌های مرکزی کشور عراق) و تالاب حمار غربی در استان ذیقار کشور عراق هستند. سهم هریک از این کانون‌ها در رخدادهای گردوغبار به ترتیب ۱۱۰، ۷۹، ۵۹، ۵۶ و ۵۱ روز طوفانی بوده است.
این استاد اقلیم‌شناسی افزود: تغییر سطح آب دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور عراق اصلی‌ترین دلیل اوج گرفتن طوفان‌های گردوغبار در غرب ایران در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ بوده است. پیشروی ساحل در دریاچه رزازه در این سال‌ها بسیار قابل توجه بوده، به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال ۲۰۰۰ مساحت این دریاچه به کمتر از نصف رسیده است. همین مقدار نیز دائمی نبوده و در طول سال تغییرات فصلی داشته است. بخشی از کاهش سطح آب دریاچه‌های مرکزی عراق ناشی از خشکسالی‌های سال‌های اخیر بوده است.
معاون پژوهش و فناوری اسبق دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران، درباره دیگر یافته‌های این مطالعه گفت: در این تحقیق، تغییرات پوشش سطح زمین در کانون‌های غیر هیدرولوژیکی نیز شناسایی شده و مورد تحلیل قرار گرفته که نشان می‌دهد در فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از کانون‌های شناسایی شده بدل به سطوح بایر شده‌اند.
به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، بخشی از نتایج این پژوهش به تازگی در نشریه Scientific Reports منتشر شده است و از طریق پیوند زیر در دسترس است:
انتهای پیام/