شناسایی ۸۰۰ شرکت دانش‌بنیان و فناور تأثیرگذار در صنعت ساختمان

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، پس از گذشت دو دهه از زمانی که اولین بار عنوان «دانش‌بنیان» در کشور بیان شد، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری با هدف راهبری و توسعه فعالیت‌های علم‌محور در کشور شکل گرفت.

اکنون ایران از لحاظ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در وضعیت مطلوبی قرار دارد و بسیاری از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا که فعالیت خود را در اوایل دهه ۸۰ آغاز کرده بودند، اکنون به بلوغ کافی دست یافته و در روند رشد صنایع مختلف تأثیرگذار هستند.

به استناد آمار‌های بین‌المللی، ایران از لحاظ رشد علمی و تعداد مقالات قابل استناد در منطقه غرب آسیا سرآمد است، ولی کشورمان از لحاظ تولید و معرفی فناوری وضعیت مطلوبی در مقایسه با کشور‌های همسایه ندارد. از همین رو «معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری» در دولت سیزدهم تسهیل ورود و عرضه فناوری‌های ایرانی به بازار‌های داخلی و بین‌المللی را در دستور کار قرار دارد و نام این نهاد به «معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری» تغییر کرد.

یکی تغییرات مهم معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در دولت سیزدهم ایجاد ستاد‌های تخصصی و برقراری تعامل گسترده بین این نهاد با دستگاه‌های اجرایی بوده است. در همین راستا و با دستور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور، «ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان» با هدف راهبری و برنامه‌ریزی برای توسعه بازار شرکت‌های فناور، نوآور و نوپای حوزه مسکن شکل گرفت.

به منظور تشریح جزئیات فعالیت‌های این ستاد و درک اهمیت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه عمران و ساختمان با «هوشنگ فروغمند اعرابی» مدیر برنامه ملی صنعتی سازی ساختمان ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان عمران و ساختمان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری گفت‌وگو کردیم.

مشروح گفت‌وگو به شرح زیر است؛

 *آقای فروغمند، با توجه به اینکه ستاد تازه‌تاسیس است، بفرمایید چه اهدافی را در ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان مد نظر دارید؟

فروغمند اعرابی: با توجه به ساختار و وظایف معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، این دستگاه و ستاد‌های معاونت علمی عامل اجرایی نیستند؛ بلکه نقش هماهنگ‌کننده و راهبری دارند و همینطور ستاد عمران و ساختمان در راستای ماموریت معاونت علمی برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در کشور برنامه‌ریزی و اقدام می‌کند. در واقع به طور کلی این ستاد شرکت‌های دانش‌بنیانی را که از حیث ارائه محصول به سطحی از فناوری رسیده‌اند که بتوانند وارد بازار شوند شناسایی کرده و برای توسعه بازار این محصولات برنامه‌ریزی می‌کند.

برخی از حمایت‌های این ستاد از شرکت‌ها و مجموعه‌های فناور به صورت مادی و ارائه تسهیلات بوده و برخی دیگر به شکل غیرمادی و فراهم کردن بستر لازم برای شرکت در رویداد‌ها و نمایشگاه‌های تخصصی و عمومی است. 

*آیا در این راستا با وزارت راه و شهرسازی هم ارتباط دارید تا زودتر به اهداف برسید؟

فروغمند اعرابی: ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان معاونت علمی با توجه با ساختار و مأموریت‌های خود ارتباط نزدیکی با وزارت راه و شهرسازی دارد.

از این نظر که وزارت راه و شهرسازی عامل اجرایی بسیاری از پروژه‌های عمرانی کشور است ارتباط ستاد با این وزارتخانه فرصت بسیار خوبی است تا شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور فعال در حوزه عمران و ساختمان به راحتی وارد بازار شوند و خدمات خود را هم به نهاد‌های عمومی و هم به تعداد زیادی از فعالان عرضه کنند.

مأموریت‌های ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان می‌تواند موجب ایجاد انگیزه در جامعه مهندسی کشور برای ادامه فعالیت در پروژه‌های عمرانی و تولید دانش شود.

دوره‌های ابتدایی اقتصاد در جهان بر مبنای داد و ستد و پس از آن استفاده از پول بود و زمانی که جهان وارد دوره فناوری‌های دیجیتال شد نوع جدیدی از اقتصاد به نام اقتصاد دانش‌بنیان شکل گرفت. در این نوع از اقتصاد فناوری‌ها نقش پررنگی دارند و می‌توانند عامل رشد یا افول اقتصادی باشند. امروز فناوری‌هایی مانند موتور‌های جست‌وجو سالانه درآمدزایی بسیار زیادی دارند و همچنین شرکت‌ها با استفاده از این ابزار برای اجرای مأموریت‌های خود و تحقق اهداف مالی برنامه‌ریزی می‌کنند. 

دانش عمران و ساختمان به نوعی مادر بسیاری از دانش‌ها محسوب می‌شود و اکنون نیز روش‌های نوآورانه و فناوری‌های پیشرفته صنعت عمران و ساختمان تأثیرگذاری بالایی بر رشد اقتصاد کشور‌ها دارد و بخش مهمی از اقتصاد آن کشور‌ها است.

*در بخشی از صحبت‌های خود به نقش راهبری ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان معاونت علمی اشاره کردید؛ دقیقاً منظور از راهبری چیست؟

فروغمند اعرابی: به طور کلی در برنامه‌های کشور اگر تصمیم‌ساز بداند چه تعداد شرکت دانش‌بنیان در حوزه عمران و ساختمان در کشور وجود دارد می‌تواند پروژه‌های زیرساختی را با همراهی این شرکت‌ها و با به‌کارگیری فناوری‌های داخلی اجرا کند. ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان به دنبال معرفی و اتصال شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور به دستگاه‌های اجرایی است. در پروژه‌هایی نظیر شهر‌های هوشمند در سراسر دنیا از ظرفیت شرکت‌های نوآور و فناور برای اجرای بخش‌های مختلف استفاده گسترده‌ای می‌شود.

اگر دولت به درستی برنامه‌ریزی کند شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور پس از مدتی به حدی از بلوغ فناورانه می‌رسند که می‌توانند تاثیرگذاری بالایی در اقتصاد دانش‌بنیان داشته باشند و به تدریج شرکت‌های بزرگ شکل می‌گیرند.

* در گذشته نیز پروژه‌هایی با عنوان شهر هوشمند در کشور اجرا شده است، ولی شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند با چالش‌هایی مواجه هستند. ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان در این زمینه چگونه نقش راهبری خود را ایفا می‌کند؟

فروغمند اعرابی: اگرچه تاکنون پروژه‌هایی در قالب شهر هوشمند اجرا شده است، ولی مفهوم شهرهوشمند بسیار گسترده است و نمی‌توان این پروژه را محدود به بازه زمانی خاص دانست و حتی می‌توان گفت روند توسعه و تکمیل شهر هوشمند به واسطه معرفی هر روزه فناوری‌های جدید متوقف نمی‌شود.

شهر هوشمند تنها محدود به چند فناوری و حسگر خاص نیست بلکه تعامل شهروندان با محیطی که به نوعی تعامل‌پذیر و پویا است، ملاک عمل فناوری‌های مختلف برای ارائه خدمت به انسان‌ها است. از طرفی با گردآوری داده‌ها در حوزه سیاستگذاری‌های شهری نیز دست‌اندرکاران می‌توانند امر برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری را تسهیل و شرایط ارائه خدمات بهتر به شهروندان را فراهم کنند.

*آیا در این راستا چالش‌هایی هم برای شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد؟

فروغمند اعرابی: اکنون یکی از چالش‌های جدی شرکت‌های دانش‌بنیان عدم دستیابی به جایگاه مناسب در بازار است و بسیاری شرکت‌هایی که از حیث دانش و برخورداری از زیرساخت فنی وضعیت بسیار خوبی دارند نمی‌دانند چگونه محصول خود را روانه بازار کنند. درصورتی که شرکت‌های دانش‌بنیان به هم متصل شوند و گروه منسجمی را تشکیل دهند، این ستاد با همکاری وزارت راه و شهرسازی آن‌ها را برای اجرای پروژه‌های عمرانی به ادارات کل راه و شهرسازی سراسر کشور معرفی می‌کند.

تاکنون فرصتی برای چنین بازاریابی گسترده‌ای برای شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان فراهم نشده است و ستاد اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان دقیقا به دنبال چنین بستری است.

یکی دیگر از چالش‌های شرکت‌های حوزه ساختمان عدم آگاهی از نقششان درصنعت ساختمان است. ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان با برگزاری همایش‌ها و رویداد‌های مختلف شرکت‌ها را به این آگاهی می‌رساند که چگونه امکان نقش‌آفرینی اقتصادی را دارند.

*اکنون چه تعداد شرکت دانش‌بنیان و فناور در حوزه عمران و ساختمان در کشور فعالیت می کنند؟

فروغمند اعرابی: اکنون حدود 800 شرکت دانش‌بنیان و فناور تأثیرگذار در صنعت ساختمان شناسایی شده است که شرکت‌های صاحب این فناوری‌ها با توجه به گستره فناوری‌های دخیل در صنعت ساختمان می‌توانند به طور مشترک در حوزه‌های دانشی مختلف تأثیرگذار باشند.

* با دقت به این مسئله که برنامه‌های ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان سطح فراگیری وسیعی دارند آیا برای هماهنگی با دستگاه‌های اجرایی مختلف برنامه‌ریزی صورت گرفته است؟

فروغمند اعرابی: به منظور دقت به مسئله‌ای که بیان کردید، ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان هماهنگی‌های لازم را با ستاد‌های مختلف معاونت علمی انجام می‌دهد و در صورتی که برای اجرای بخش‌های پروژه‌های مدنظر نیاز به ارتباط با دستگاه یا سازمانی خاص باشد از طریق ستاد مربوطه اقدام لازم صورت می‌گیرد.

وقتی در سطح جهان در صدد حمایت از صنعت ساختمان هستند صرفا به مرحله ساخت توجه نمی‌کنند؛ بلکه علاوه بر برنامه‌ها و سیاست‌های هر شرکت، معماری ساختمان را مد نظر قرار می‌گیرد. یکی از ضعف‌های صنعت ساختمان در ایران این است که صرفا ساختمان مورد توجه قرار گرفته است و به موضوعات پراهمیت قبل و بعد از اجرای یک پروژه عمرانی توجه نشده است. از نظر بنده حوزه حل مسائل باید در حوزه‌های نرم از جمله در حیطه تفکر و معماری باشد.

* به طور قطع تحقق اهداف مد نظر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان نیازمند ایجاد لایه فرهنگی نیز است. در این زمینه چه برنامه‌ای دارید؟

فروغمند اعرابی: برگزاری همایش‌های تخصصی و حضور در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی نقش مهمی در این موضوع ایفا می‌کند. تا این لحظه همکاران ستاد با حضور در نمایشگاه‌های مختلف کوشیده‌اند مدیران شرکت‌های فعال در حوزه عمران و ساختمان را از فرصت‌هایی که ضمن تعامل با ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان به‌دست می‌آورند آگاه سازند.

زمانی که کنسرسیوم‌های صنعتی‌سازی و شهر‌های هوشمند اجرا شود به تدریج جامعه نیز آگاهی لازم در زمینه اهمیت توسعه اصولی صنعت ساختمان را به‌دست می‌آورد. 

* ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، عمران و ساختمان چه حمایت‌هایی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در نظر گرفته است؟

فروغمند اعرابی: بخشی از حمایت‌ها مربوط به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است و در قالب تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی به شرکت‌ها ارائه می‌شود و بخش دیگر مربوط به حمایت‌های رسانه‌ای و ایجاد شرایط لازم برای حضور در نمایشگاه‌های مختلف است. دیگر حمایت تاثیرگذار برای شرکت‌های دانش‌بنیان کنسرسیوم یا همان بازارگاه است. تا این لحظه شرکت‌های حوزه عمران و ساختمان از چنین برنامه‌ای استقبال خوبی کرده‌اند و در حال مذاکره با چند شرکت بزرگ برای ایجاد کنسرسیوم هستیم.