هوش مصنوعی می‌تواند وارد دنیای حکمرانی شود؟

گروه سیاست و جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- سحرعابدینی؛ باید گفت که چالش‌هایی در زمینه ورود هوش مصنوعی به عرصه سیاست مطرح است که ازجمله می‌توان جایگزینی تخصص انسانی، مسئولیت‌پذیری برای فعالیت‌های ماشینی، محدودیت مشارکت و مداخلات انسان در سیاست، تصمیم‌گیری درباره این‌که کدام مسائل سیاسی و کدام یک فنی است را ذکر کرد. 

 

از این رو در این باره نظریات متفاوتی مطرح است. بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بر این باورند که چنین سیستمی تقریباً می‌تواند تمامی گپ‌های موجود را پوشش داده و این توانایی را خواهد داشت که از زوایای گوناگون بتواند در زمانی کوتاه، بی‌شمار سناریوی سیاسی را بررسی و بهترین تصمیم‌های سیاسی را به صورتی اولویت‌بندی شده پیشنهاد دهد.

در این میان عده‌ای اعتقاد دارند که سیاست و تصمیم‌گیری برای مردم یک کشورمهم‌تر ازآن است که چنین سیستمی بتواند با دسترسی‌های لازم، ابعاد کلان را به خود اختصاص دهد و در این حالت فقط در عرصه سیاست می‌تواند با‌ مانیتور اطلاعات سیاسی وارد عمل شود.

درحقیقت اکنون این سؤال بین تحلیلگران مطرح است که آیا هوش مصنوعی می‌تواند دستیاری مفید برای تصمیم‌گیران در کشور‌ها باشد؟

نمونه‌های واقعی

 این سؤال مورد توجه تحلیلگران در هر دو زمینه هوش مصنوعی و سیاست قرار گرفته است. اخیراً محققان دانشگاه ماساچوست آمریکا، یکی از مواردی که مصداقی از کاربرد هوش مصنوعی در سیاست است را معرفی کرده‌اند و آن تولید ربات نویسنده‌ای است که می‌تواند متن سخنرانی سیاسی قابل قبول بنویسد.

این گروه با استفاده از فناوری گوگل ان گرام (google n-gram) برای ساخت هوش مصنوعی در حوزه سیاسی بهره برده‌اند.
برای آموزش این هوش مصنوعی از چهار هزار سخنرانی اجرا شده در کنگره آمریکا استفاده شده است.

اما این تنها نمونه نیست برخی از اخبار حکایت از آن دارد که درجنگ اوکراین تحلیل داده‌ها براساس هوش مصنوعی انجام شد و آمریکا، استراتژی و تاکتیک‌های روسیه را با هوش مصنوعی تحلیل کرد تا بتواند برنامه‌های بعدی روسیه را پیش‌بینی کند.

استنلی مک کریستال، ژنرال چهار ستاره بازنشسته ارتش ایالات متحده و بنیان‌گذار و مدیر عامل شرکت Rhombus Power در این باره می‌گوید: «درحالی‌که جهان در اواخر سال ۲۰۲۱ در این سردرگمی و ابهام به سر می‌برد که آیا تهدیدات پوتین برای حمله به اوکراین تنها یک بلوف سیاسی برای گرفتن امتیازات بیشتر از کی‌‌یف و غرب است، یا او واقعاً قصد دارد برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم، یک جنگ زمینی تمام عیار برای ترسیم مجدد مرز‌های اروپا را آغاز کند، هیچ کس به نتیجه قطعی و درستی نرسید؛ اما متخصصان پلتفرم ما در سیلیکون ولی، چهار ماه قبل از حمله روسیه به این نتیجه رسیده بودند که پوتین حمله خواهد کرد! »

این ژنرال بازنشسته توضیح داد که ماشین‌های مؤسسه Rhombus Power با تکیه بر هوش مصنوعی و غربال کردن مقادیر غیرقابل تصوری از داده‌های آنلاین و ماهواره‌ای، اطلاعات مربوط به تحرکات نظامی روسیه را جمع‌آوری کردند.

 

وی می‌افزاید: «ورودی‌هایی مانند تحول در سایت‌های موشکی و نقشه‌های حرارتی فعالیت‌های نظامی این کشور را به‌طور مجازی بازسازی کردند؛ همه جزئیات و داده‌ها از جمله سیستم‌های تسلیحاتی که در سال ۲۰۲۱ به مناطق مرزی منتقل شدند، همچنین  الگوی مخارج افسران روسی که نشان می‌داد آن‌ها قصد ندارند به این زودی‌ها به پادگان‌ها یا خانه‌هایشان بازگردند و مواردی از این دست با دقت رصد و تحلیل شد . در نتیجه اواخر اکتبر ۲۰۲۱، ماشین‌های ما به ما گفتند که جنگ در راه است!»

همچنین گفته می‌شود که روسیه، آمریکا، اتحادیه اروپا، انگلیس، امارات و قطر اکنون در حال استفاده از هوش مصنوعی در سیاست خارجی هستند. به عنوان مثال وزارت خارجه آمریکا از هوش مصنوعی در تدوین توافق نامه‌های بین‌المللی خود بهره می‌برد.

رئیس جمهور روسیه در زمینه به‌کارگیری هوش مصنوعی توصیف اسب چموش را به کار برده است. پیشتر وی در این زمینه گفت: «هوش مصنوعی آینده دنیا را شکل خواهد داد و هرکس زودتر کنترل این اسب چموش را در دست بگیرد، آینده جهان را کنترل خواهد کرد.»

افزایش قدرت و پرستیژ ملی
 
تحلیلگران این حوزه تأکید دارند که استفاده از هوش مصنوعی در سیاست باید بر اساس اهداف سیاسی صورت گیرد. باید در نظر داشته باشیم در برخی امور مثل سیاست خارجی قطعیت وجود ندارد و تعاملات این حوزه سیاسی بسیار پیچیده است.

«عباس ملکی» عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف در این باره می‌گوید: «معنای روشن کردن اهداف برای به‌کار‌گیری هوش مصنوعی این است که این کاربرد بتواند موجب افزایش قدرت و پرستیژ ملی شود.»

وی در مورد به‌کار‌گیری این علم در سیاست خارجی دامه می‌دهد: «باید در این حوزه هوش مصنوعی به دنبال تأمین امنیت و منافع ملی باشد.»

بسیاری بر این باورند که استفاده از هوش مصنوعی درحوزه‌های امنیتی از اهمیت خوبی برخوردار است؛ بنابراین می‌توان به جایگزینی هوش مصنوعی با انسان برای دفاع سایبری‌ امیدوار بود؛ همچنین در مقابل می‌توان انتظار داشت هوش مصنوعی نقش هکر را در حملات سایبری ایفا کند.

همچنین می‌توان انتظار داشت تا در آینده تسلیحاتِ با مدیریت هوش مصنوعی یعنی پهپاد‌های خودکار، جنگنده‌ها و تانک‌های اتومات، تغییرات جدی در جنگ‌ها ایجاد کنند؛ البته اکنون نیز بسیاری از تسلیحات نظامی مانند پدافند‌های دفاعی، خودکار عمل می‌کنند؛ اما در حال حاضر خطای این سیستم‌ها در نهایت با مدیریت اپراتور انسانی قابل کنترل است در عین حال که هوش مصنوعی به خواب و خوراک و آذوقه نیاز ندارد و جزء تلفات انسانی هم محسوب نمی‌شود.

در دنیای سیاست، هوش مصنوعی در برآورد نظر‌های عمومی نیز کاربرد خواهد داشت تا مذاکره‌کنندگان خیلی زود در مورد آثار احتمالی تصمیم‌ها در میان افکار عمومی باخبر شوند.

هوش مصنوعی با نظارت‌های دقیق بر اجرای تعهد‌ها، می‌تواند تضمین‌های جدی‌تری برای اجرای توافق‌ها ایجاد کرده و فضای شک و تردید را در روابط بین‌الملل تحت الشعاع قرار داده و همکاری بین‌المللی را افزایش دهد.

بمبی ویران کننده‌تر از بمب اتم

اعتماد نکردن به ماشین‌ها در حوزه سیاست نیز موضوعی است که بسیاری در مورد آن هشدار داده‌اند. ازجمله این هشدار‌دهندگان «هنری کسینجر» وزیر خارجه اسبق آمریکا و استاد رئالیست رشته روابط بین‌الملل است که به تازگی درگذشت.

 

به عقیده او، توسعه پرشتاب هوش مصنوعی در سایه احتمال جنگ مستقیم چین و آمریکا، ممکن است وضعیتی ایجاد کند که برای هیچکس قابل تصور نباشد.

به عقیده وی توسعه هوش مصنوعی می‌تواند ویران‌کننده‌تر از بزرگترین بمب‌ها باشد. از نظر او، هوش مصنوعی امکانات بیشتری نسبت به تسلیحات اتمی برای ایجاد بحران دارد؛ زیرا هوش مصنوعی اهداف مورد نظرش را انتخاب کرده و مطابق تصمیم‌های خود عمل‌می‌کند.

ویرانی ناشی از استفاده از تسلیحات اتمی واضح است؛ اما هیچکس نمی‌داند هوش مصنوعی چگونه عمل خواهد کرد.
او در سخنرانی‌هایش از مقام‌های ایالات متحده و چین درخواست کرده، پیش از آن‌که دیر شود به فکر اعمال محدودیت بر توسعه هوش مصنوعی باشند.

همچنین نشریه فارن پالیسی در گزارشی که به‌تازگی در مورد نظم دیجیتالی جهان منتشر کرد مدعی شده، ابرقدرت آینده جهان نه چین و نه هیچ کشور دیگری، بلکه شرکت‌های دیجیتالی هستند.

 

به گفته این نشریه این شرکت‌ها با در اختیار داشتن کنترل توسعه هوش مصنوعی احتمالاً نقش بیشتری در مدیریت جهانی ایفا می‌کنند.

طرفداران چنین نظریاتی تأکید دارند که سیستم‌های هوش مصنوعی به دلیل نبود تفکر انسانی و سرعت زیاد که اجازه مدیریت ثانویه انسان را هم در مواقع بحرانی نمی‌دهد، ممکن است مرتکب اشتباه‌های بزرگی شوند که آغازگر جنگ است و یا شدت و وسعت جنگ‌های ایجاد شده را تغییر می‌دهد.

محدوده هوش مصنوعی کجاست؟

تلاقی پیشرفت‌های فناورانه از جمله سنسور‌های کوانتومی، ابر رایانه‌ها، الگوریتم‌های متنوع و قدرتمند و یادگیری ماشین، سیاستگذاران در کشور‌ها را با شرایط کاملاً جدیدی روبرو کرده است.

در این عصر جدید به می‌توان با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، با سرعتی باور نکردنی، داده‌های بی‌شماری را جمع‌آوری، ذخیره و تحلیل کرد.

اکنون منافع ناشی از توسعه هوش مصنوعی که می‌تواند به افزایش چشمگیر قدرت دولت‌ها منجر شود، آن‌هارا به یک مسابقه تسلیحاتی دیجیتال بکشاند.

با این حال تحلیل‌ها در مورد آینده آثار هوش مصنوعی، تحلیل‌هایی مبتنی بر ابهام است و بسیاری تأکید دارند که در امور سیاسی هوش مصنوعی فقط باید به عنوان یک دستیار برای سیاستمداران فرض شده و تصمیمات اساسی بر عهده تفکر انسانی باشد .

تعریف یک استراتژی در این زمینه از جمله مهمترین نکاتی است که از سوی تحلیلگران به قانونگذاران برای به‌کار‌گیری هوش مصنوعی توصیه می‌شود.

از سوی دیگر ماهیت هک‌پذیر این سیستم‌ها خطرات آن‌ها را به عنوان سیستم‌های خود ویرانگر افزایش می‌دهد در واقع سیستم‌های هوش مصنوعی در لحظاتی ممکن است از یک فوق هوشمند به یک ابر احمق تبدیل شوند.

این به آن معناست که استفاده یا استفاده نکردن از هوش مصنوعی مسأله اول نیست؛ بلکه مسأله این است که چگونه و تا چه حدی باید از هوش مصنوعی در این حوزه بهره برد.