مونوکسیدکربن؛ نامرئی اما کشنده

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، علیرضا ابراهیمی حریری اظهار کرد: متاسفانه هرساله با آغاز فصل‌ سرما شاهد حوادث ناگوار و مرگ تعدادی از هموطنان در پی مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن هستیم اما با بررسی دوره‌ای و توجه به ایمنی تجهیزات گرمایشی می‌توان از مرگ ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن پیشگیری کرد.

وی از مونوکسیدکربن(CO)  به عنوان  قاتل خاموش یا قاتل نامرئی نام برد و یادآور شد: مونوکسیدکربن گازی بی‌بو و بی‌رنگ است و تشخیص آن به وسیله حواس پنجگانه امکان پذیر نیست.

ابراهیمی حریری گفت: علت اصلی تولید و انتشار مونوکسیدکربن را نقص در عملکرد تجهیزات گرمایشی است که با خام سوزی باعث ایجاد این گاز خطرناک می‌شوند. در واقع همه وسایل گرمایشی از جمله سیستم‌های گرمایش مرکزی، اجاق گاز، موتورخانه‌ها، بخاری، آبگرمکن، پکیج و شومینه که با سوخت‌ فسیلی (گاز، نفت، گازوئیل، بنزین، زغال سنگ) یا چوب و ذغال کار می‌کنند در صورت احتراق ناقص ممکن است گاز مونوکسیدکربن تولید کنند.

وی افزود: مونوکسیدکربن میل ترکیبی فراوانی با هموگلوبین خون دارد. بنابراین هنگام مواجهه فرد با مونوکسیدکربن به سرعت ظرفیت حمل اکسیژن هموگلوبین کاهش یافته و انتقال اکسیژن از ریه به بافت‌های بدن مختل می‌شود. در این شرایط اندام‌های حیاتی مانند قلب و مغز دچار مشکلات جدی شده و در نهایت این مسمومیت منجر به مرگ فرد می‌شود.

ابراهیمی حریری استفاده از دودکش‌ها و لوله‌های خرطومی نامناسب را نمونه‌ای از تجهییزات غیر ایمن عنوان و خاطرنشان کرد: بهترین مدل دودکش بخاری، انواع لوله‌های به شکل ایچ(H) است.

رییس گروه سلامت کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بررسی و کنترل منظم دودکش‌ها‌ را از نظر بازبودن ضروری دانست و افزود: یکی از دلایل انسداد دودکش‌ها، لانه‌گذاری پرندگان است که با مسدود کردن مسیر عبور باعث پس زدن گازهای ناشی از احتراق و گاز مونوکسیدکربن به درون منازل و مکان‌های اداری و مسمومیت ساکنان می‌‌شود.

وی گفت: نشت گاز از محل اتصال لوله‌های بخاری چند تکه، قرار دادن لوله بخاری در آب برای مهار گاز مونوکسید کربن از دیگر دلایل نشت گاز مونوکسیدکربن است.

ابراهیمی حریری در ادامه توصیه کرد: هنگام استفاده از وسایل گرمایشی و بخاری برای پیشگیری از خطر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن به نکات زیر توجه داشته باشید.

1- تا حد ممکن در مسیر دودکش تا پشت بام از حداقل تعداد زانویی‌ها استفاده کنند.

2- عبور دودکش از سقف کاذب حمام و آشپزخانه و... ممنوع است و باعث نشت گاز مونوکسیدکربن می‌شود.

3- هنگام استفاده از وسیله گرمایشی گاهی با دست دودکش را لمس کنید. اگر سرد باشد خطر انتشار مونوکسیدکربن وجود دارد و نشانه این است که انتقال حرارت همراه مونوکسیدکربن از دودکش به خوبی صورت نمی‌گیرد.

4- سرویس منظم و دوره‌ای وسایل گازسوز حتما باید توسط افراد متخصص انجام شود.

5- در ساختمان‌های جدید دریچه هوا در دیوارها تعبیه شده است که به خروج هوا کمک می‌کند و خطر مواجهه با گاز مونوکسیدکربن را کاهش می‌دهد اما در ساختمان‌های قدیمی بهتر است هرچند ساعت یکبار پنجره‌ها را باز کنید تا هوای تازه وارد اتاق‌ها شود.

6- منازل یا اماکنی که دارای شوفاژ و موتورخانه هستند عملکرد تجهیزات موتورخانه باید توسط فرد متخصص بررسی شده و مطمئن شوید هوای موتورخانه وارد منزل مسکونی نمی‌شود.

7- هنگام استفاده از بخاری گازی دقت کنید رنگ شعله آبی باشد. رنگ زرد نشان دهنده احتراق ناقص و ایجاد مونوکسیدکربن است.

8- در پارکینگ‌های سرپوشیده(فضای بسته) تجمع دود اگزوز ماشین‌ها می‌تواند باعث مسمومیت با CO و مرگ سرنشینان شود. بنابراین در محیط‌های سربسته از روشن نگهداشتن اتومبیل خودداری کنید.

9- در فضاهای کوچک و بسته مثل اتاقک نگهبانی تهویه مناسب ندارند؛ استفاده از وسایل گرمایشی دارای شعله(مانند بخاری، گاز پیک‌نیک یا سوزاندن چوب) باعث تولید گاز مونوکسیدکربن و مسمومیت مرگبار می‌شود.

10-در مکانهایی که از وسایل گرمایشی استفاده می‌شود در صورت تجربه علائمی مانند سردرد، سرگیجه تهوع و استفراغ و بی‌حالی احتمال مواجهه با گاز مونوکسیدکربن را در نظر داشته باشید. پنجره ها را باز کنید تا هوای تازه وارد خانه شود و وسایل گرمایشی را بررسی کنید.