جایگاه کشتیرانی ایران در خاورمیانه

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، طبق آمار‌های جهانی اعلام شده از وضعیت تجارت دریایی، حجم جابجا شده در مسیر‌های درون منطقه‌ای میزان ۲۷.۶ درصد از تجارت جهانی در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص داده است و بیشتر به دلیل فعالیت پویای حمل‌ونقل کانتینری درون آسیایی و زنجیره تامین تولید به ویژه در کشور‌های آسیای شرقی بوده است.

مسیر‌های درون آسیایی که به زنجیره تامین درون منطقه‌ای خدمات می‌دهند، بالاترین نرخ رشد را از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ به ثبت رساندند که منعکس‌کننده الگو‌های تولید جهانی است، جایی که چین به‌عنوان مرکز تولید جهانی عمل می‌کند و کشور‌های همسایه آسیای شرقی، آن را پشتیبانی می‌کنند.

راهکار اتخاذ شده توسط برخی شرکت‌ها برای تنوع بخشیدن به منابع تامین و کاهش وابستگی بیش از حد به چین، راهکاری است که بر اساس آن شرکت‌ها در خارج از چین گسترش می‌یابند و در عین حال همچنان در آنجا حضور دارند. به‌عنوان مثال، اپل، سامسونگ، سونی و آدیداس برخی از فعالیت‌های تولیدی خود را به دلیل هزینه‌های نیروی کار و ملاحظات مدیریت ریسک از چین به آسیای جنوب شرقی منتقل کرده‌اند.

در این میان سهم واردات کانتینر ایالات‌متحده از ویتنام از چهار درصد در سال ۲۰۱۷ به هشت درصد در سال ۲۰۲۲ و سهم هند از سه درصد به پنج درصد افزایش، اما سهم چین از ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۳۱ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت.

پیش‌بینی رشد جهانی ۳.۲ درصدی برای سال ۲۰۲۳ و ۲.۹ درصد برای سال ۲۰۲۴ ارائه شده است و پیش‌بینی می‌شود آسیا، به ویژه هند، آسیای جنوبی و آسیای مرکزی بالاترین رشد را ثبت کنند.

در سال ۲۰۲۲، مسیر ترنس پسیفیک، تجارت بین آسیای شرقی (بیشتر چین) و ایالات‌متحده همچنان بر جریان‌های تجارت کانتینری جهانی تسلط داشت، اما حجم کلی در این مسیر از ۳۰ میلیون واحد TEUs (۲۰ فوت) به میزان ۶.۵ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۱ به ۲۸ میلیون TEUs و در سال ۲۰۲۲ حجم در مسیر آسیا-اروپا ۴.۹ درصد کاهش یافت.

محموله‌های فله خشک در سال ۲۰۲۲ به دلیل اختلال در صادرات اوکراین، قیمت بالای انرژی و روند در اقتصاد چین، ازجمله کاهش شدید بخش املاک و مستغلات چین کاهش یافت. تقاضا برای فله‌های خشک عمده در سال ۲۰۲۳ بهبود یافت که ناشی از بهبود اقتصادی در چین بود.

در سال ۲۰۲۳، به دنبال اصلاحات سیاستی با هدف تضمین عرضه زغال سنگ برای مقابله با اثرات ال نینو، واردات زغال سنگ به چین به ویژه از فدراسیون روسیه به‌طور قابل توجهی افزایش یافت.

در آغاز سال ۲۰۲۳، ۱۸ شرکت از ۳۵ شرکت بزرگ مالک کشتی، در آسیا بودند. چین بعد از یونان دومین کشور بزرگ مالک کشتی است و پس از آن ژاپن (سوم)، سنگاپور (چهارم)، هنگ کنگ، چین (پنجم)، جمهوری کره (ششم) و استان تایوان چین (هشتم) قرار دارند.

مالکان کشتی در چین ۱۱.۰۴ درصد از ناوگان جهانی را در اختیار دارند و در رتبه دوم پس از یونان با ۱۱.۸ درصد سهم قرار دارند. مالکان کشتی ژاپنی ۱۰.۷۳ درصد سهم دارند.

هنگ کنگ، چین چهارمین کشور بزرگ ثبت شده جهان از نظر تناژ وزن بود. از نظر تعداد شناورها، هنگ کنگ، چین ۲.۴ درصد از ناوگان جهانی را با مجموع ۲۵۳۷ کشتی در اختیار دارد. بر اساس ارزش، کشتی‌هایی که با پرچم هنگ کنگ، چین حرکت می‌کنند، ۶.۲۷ درصد سهم در ناوگان جهانی را نشان می‌دهند که پرچم خود را از نظر ارزش کشتی در جایگاه ششم قرار می‌دهند.

سنگاپور رتبه پنجم را در پرچم‌های پیشرو دارد و پس از آن چین در جایگاه ششم و ژاپن در جایگاه دهم قرار دارند. سایر پرچم‌های این فهرست شامل اندونزی (۱۲)، جمهوری کره (۱۸)، هند (۱۹)، ویتنام (۲۲)، مالزی (۲۵) و استان تایوان چین (۳۳) هستند. پرچم چین دومین رشد سریع (۵.۴ درصد) را در سال ۲۰۲۲ به ثبت رساند.

سه کشور پیشرو در کشتی‌سازی چین، جمهوری کره و ژاپن، ۹۳ درصد از تناژ نوساز تحویل شده در سال ۲۰۲۲ را به خود اختصاص دادند و چین ۴۷ درصد سهم را به خود اختصاص داد.

در سال ۲۰۲۲، کشتی‌هایی با پرچم هنگ کنگ چین، چهارمین گروه بزرگ ساطع‌کننده دی اکسید کربن (CO ۲) از کشتیرانی در سطح جهان بودند. کشتی‌هایی که توسط مالکان در چین، ژاپن و یونان کنترل می‌شوند بیشترین سهم انتشار CO ۲ را به خود اختصاص می‌دهند.

در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۳، بیشترین اقتصادها، همانطور که توسط شاخص اتصال کشتیرانی لاینر (LSCI) اندازه‌گیری شد، در آسیا بودند. چین رتبه اول را به خود اختصاص داد و پس از آن جمهوری کره، سنگاپور و مالزی قرار گرفتند. این کشور‌ها نسبت به سال قبل بین سه تا پنج درصد افزایش اتصال را ثبت کردند و در مقادیر شاخص خود به رکورد‌های بالاتری دست یافتند.

کشور‌های آسیایی همچنان در عملکرد جابجایی محموله پیشتاز هستند. بر اساس شاخص عملکرد بنادر کانتینری (CPPI) که به‌طور مشترک توسط بانک جهانی و اس اند پی گلوبال مارکت انتلیجینس تهیه شده است، ۱۸ بندر از ۲۵ بندر برتر جهان، از جمله ۱۱ بندر در شرق آسیا و چهار بندر در غرب آسیا در آسیا هستند.

بندر یانگشان، چین در رتبه اول شاخص عملکرد بنادر کانتینری ۲۰۲۲ قرار دارد و از رتبه چهارم در سال ۲۰۲۱ بالاتر رفته است. یانگشان در عملیات انتقال کالا سرمایه‌گذاری کرده، اتوماسیون را توسعه داده و قابلیت همکاری سیستم خود را افزایش داده است.

 وضعیت ناوگان کشتیرانی منطقه خاورمیانه

اداره اقتصادی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در گزارشی از وضعیت ناوگان کشتیرانی منطقه خاورمیانه اعلام کرد که ایران با دارا بودن ۹۴۲ کشتی یکی از بزرگترین قدرت‌های تجارت دریایی منطقه در سال ۲۰۲۲ بوده است.

طبق نمودار اعلامی این سازمان، ایران بعد از کشور ترکیه دومین قدرت منطقه در این بخش و بیست و پنجمین کشور در جهان است و بعد از ایران، امارات با ۶۳۶ کشتی قرار دارد.

ناوگان کشتیرانی ایران بیش از دو برابر ناوگان کشتیرانی عربستان سعودی با رقم ۴۱۳ کشتی قرار گرفته و این کشور را سومین قدرت تجارت دریایی در منطقه خاورمیانه معرفی کرده است.

بحرین با دارا بودن ۱۹۰ فروند کشتی و کویت با ۱۶۶ کشتی به ترتیب در رتبه‌های چهارم و پنجم از این نظر قرار دارند. قطر با ۱۲۳ فروند، عراق با ۷۵ فروند، عمان با ۵۷ فروند، لبنان با ۴۹ فروند و اردن با ۳۵ فروند در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.