صدور مجوزهای مشاوره ازدواج و خانواده در کشورهای مختلف

به گزارش گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری آنا، استفاده از خدمات مشاوره‌ای در تشکیل و تحکیم نهاد خانواده یکی از ظرفیت‌هایی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه سیاستگذاران در کشور قرار گرفته است، لذا توسعه کمّی و کیفی دفاتر و مراکز مشاوره ازدواج و خانواده در کنار ساماندهی این مشاوره‌ها همواره مورد تأکید در سیاست‌ها نیز بوده است.

صدور مجوز‌های مشاوره ازدواج و خانواده

به گزارش آنا از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی صدور مجوز‌های مشاوره ازدواج و خانواده در کشور‌های منتخب (مطالعه تطبیقی)» بیان کرده است که خدمات مشاوره، به‌ویژه مشاوره ازدواج و خانواده از نقشی انکارناپذیر در سلامت روحی و روانی جامعه برخوردار است و به‌علت پیچیدگی‌های خاص آن همچون کسب اعتماد مراجعان و لزوم تطابق فعالیت‌های مشاوره با مبانی دینی و سنت‌ها و فرهنگ ملی، نمی‌توان از بررسی صلاحیت‌های مشاوران و تنظیم مقررات جهت حفظ اطمینان از سلامت فعالیت مشاوران غفلت کرد، بنابراین لزوم نظارت پیشینی و پسینی بر فعالیت‌های کاربردی مشاوره ازدواج و خانواده را ایجاب می‌کند.

 مروری بر فرایند مجوزدهی به مشاوران ازدواج و خانواده در ۶ کشور 

این گزارش مطرح می‌کند که بررسی‌ها نشان‌می‌دهد مجوزدهی به ارائه خدمات مشاوره‌ای ازدواج و خانواده با چالش‌هایی همچون تداخل وظایف دستگاه‌ها در صدور مجوز اشتغال، نبود دستورالعمل واحد در صدور مجوز، ضعف در نظارت عملکردی و... در حوزه اجرا مواجه است؛ لذا در این گزارش تلاش شده با مروری بر فرایند مجوزدهی به مشاوران ازدواج و خانواده در ۶ کشور ایالات متحده آمریکا، ژاپن، ترکیه، امارات متحده عربی، ایتالیا و انگلستان از قاره آسیا، آمریکا و اروپا، براساس پراکندگی قاره‌ای کشور‌ها رهنمود‌هایی برای اصلاح و بهبود نظام مجوزدهی به فعالیت مشاوران و روان‌شناسان ازدواج و خانواده در ایران به‌دست آید.

این گزارش ادامه می‌دهد که نتایج حاصل از بررسی فرایند مجوزدهی به فعالیت مشاوران و روان‌شناسان ازدواج و خانواده در کشور‌های منتخب نشان‌می‌دهد این مشاغل جزئی از مشاغل در سطح ریسک بالا برشمرده شده، زیرا با سلامت روان افراد جامعه در ارتباط است، لذا در طبقه‌بندی مشاغل در کشور‌های منتخب هم‌سطح و در کنار مشاغل مرتبط با حوزه سلامت قرار دارد.

در این گزارش بیان می‌شود که به‌طور‌کلی فرایند مجوزدهی به فعالیت مشاوران ازدواج و خانواده در کشور‌های منتخب معمولاً بر چند حوزه کلیدی همانند مدارک دانشگاهی، برنامه تجربه کاری و نحوه آزمون تئوری و عملی تمرکز دارد. در همه کشور‌های مورد مطالعه دستورالعمل شفاف و مشخصی در راستای فرایند مجوزدهی به فعالیت مشاوران ازدواج و خانواده وجود دارد.

این گزارش ادامه می‌دهد که در کشور‌های منتخب به‌غیر از دو کشور ترکیه و امارات متحده عربی صدور مجوز‌های مرتبط با مشاوره ازدواج و خانواده به انجمن / سازمان‌های تخصصی صنفی سپرده شده‌است. هر‌چند در این دو کشور نیز مرجع صدور مجوز بالاترین دستگاه اجرایی دولتی در حوزه خانواده است.

دقت در نظارت پیشینی در ارائه مجوز به متقاضیان مشاوره ازدواج و خانواده در ایران 

در این گزارش آمده است که با توجه به اهمیت و ارزش تشکیل و تحکیم نهاد خانواده در ایران، نظارت پیشینی در ارائه مجوز به متقاضیان مشاوره ازدواج و خانواده در ایران باید با دقت بیشتری انجام شود، لذا برای پیشبرد برنامه اصلاح فرایند مجوزدهی به مشاوران در ایران پیشنهاد می‌شود که با توجه به رأی (شماره ۶۰۳۵۷۴) دیوان عدالت اداری (براساس شکایت سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره از هیئت مقررات‌زدایی) که فعالیت‌های مرتبط با خدمات حوزه روان‌شناسی و مشاوره را ناظر بر حوزه سلامت دانسته و الزام سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره به بارگذاری و تکمیل اطلاعات مربوط در درگاه ملی مجوز‌ها را ابطال کرده است؛ لذا این حکم باید به‌صورت موقت در ارتباط با سایر مراجع مجوزدهنده (قوه‌قضائیه، وزارت ورزش و جوانان و سازمان بهزیستی) نیز تسری یابد.

در این گزارش همچنین آمده است که همچنین با هدف ترویج الگوی صحیح همسر‌گزینی، ترغیب به ازدواج به‌هنگام و پایدار و همچنین کاهش طلاق، معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری (به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی حوزه خانواده) با همکاری دستگاه‌های مجوزدهنده (براساس قوانین مصوب مجلس) نسبت به تدوین «برنامه ساماندهی و گسترش مشاوره ازدواج و خانواده» به‌منظور ساماندهی و اعتباربخشی مراکز مشاوره متناسب با فرهنگ اسلامی-‌ایرانی، ایجاد نظام صلاحیت‌سنجی و رتبه‌بندی مشاوران، ترویج مشاوره قبل، حین و پس از ازدواج و... اقدام کند.

تحلیل آخر

بررسی‌ها نشان می‌دهد هنوز نظام مجوزدهی مطلوبی در کشور برای فعالیت مشاوران ازدواج و خانواده وجود ندارد؛ بنابراین در این گزارش تلاش شده تا با مرور فرایند مجوزدهی به فعالیت مشاوران و روان شناسان ازدواج و خانواده براساس پراکندگی قاره‌ای در ۶ کشور، رهنمود‌هایی برای اصلاح و بهبود نظام مجوزدهی در ایران استخراج شود.

براساس دستورالعمل‌ها در نظام مجوزدهی کشور‌های منتخب نوع مدارک دانشگاهی، برنامه تجربه کاری، نحوه آزمون تئوری و عملی و همچنین وجود سازمان مستقل صنفی/ اجرایی در حوزه خانواده مجوزدهنده و نظارت کننده بر فعالیت مشاوران و روان شناسان ازدواج و خانواده ازجمله مهم‌ترین معیار‌های مشترک به دست آمده از تطبیق دستورالعمل‌ها در کشور‌های منتخب بود؛ لذا پیشنهاد می‌شود با واسپاری تدوین برنامه‌ای جامع به ستاد ملی زن و خانواده (به عنوان بالاترین مقام اجرایی حوزه خانواده) با همکاری مراجع مجوزدهنده (قوه قضائیه، وزارت ورزش و جوانان، سازمان بهزیستی و سازمان روان شناسی و مشاوره) نسبت به یکپارچه سازی نظام صلاحیت سنجی و رتبه بندی مشاوران و روان شناسان ازدواج و خانواده، بتوان گام مؤثری در جهت پیشبرد ساماندهی مجوز‌های مشاوره ازدواج و خانواده برداشت.

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.