۶ آذر در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۶ آذر برابر با ۲۷ نوامبر را ورق می‌زنیم.

اختراع کبریت

۲۷ نوامبر ۱۸۲۶ میلادی برابر با ۶ آذر ۱۲۰۵ خورشیدی، جان واکر داروساز انگلیسی اولین کبریت اصطلاکی کاربردی را اختراع کرد و چندماه بعد در ۷ آوریل ۱۸۲۷ اولین نمونه تجاری اختراعش فروخت. واکر زمانی‌که می‌خواست در  آزمایشگاه ظرفی از مواد شیمیایی را هم بزند، از تکه چوبی برای هم‌زدن آمیخته‌ای از آنتیموان سولفیت، پتاسیم کلرات، صمغ و نشاسته استفاده کرد. پس‌از آنکه تکه چوب را از ترکیب مواد شیمیایی بیرون آورد برای پاک‌کردن مواد چسبیده به چوب، آن را روی میز کشید و با شگفتی دریافت که چوب آتش گرفت. به‌این‌ترتیب، واکر کبریت اصطکاکی یا خراشیدنی را اختراع کرد. این نوع کبریت‌ چوب باریکی بود که سرش ابتدا به گوگرد و بعد در کلرات پتاسیم و رصن و گوگرد اکسیژنه آغشته می‌شد و در انتهای کار در محلول اسید سولفوریک فرو برده می‌شد.

موتور الکتریکی

۲۷ نوامبر ۱۸۳۴ میلادی برابر با ۶ آذر ۱۲۱۳ خورشیدی، توماس داونپورت موتور الکتریکی جریان مستقیم را اختراع کرد. هرچند پیش‌از او چند مخترع دیگر موتورهای الکتریکی را آزمایش کرده بودند، اما داونپورت اولین کسی بود که حق اختراع ایالات متحده (شماره 132 در 25 فوریه 1837) را برای موتور جریان مستقیم خود به‌دست آورد. او در سال ۱۸۳۳ از کارخانه‌های آهن پنفیلد و تافت در کراون پوینت، نیویورک، که در آنها یک آهنربای الکتریکی براساس طرح جوزف هنری بود بازدید کرد و این آهنربا به انگیزه اصلی برای فعالیت‌های الکترومغناطیسی او تبدیل شد. داونپورت یک آهنربای الکتریکی از کارخانه کراون پوینت خرید و آن را جدا کرد تا ببیند چگونه کار می‌کند. بعد با استفاده از ابریشم لباس عروس همسرش، هسته آهنی بهتری ساخت و سیم‌کشی را دوباره اصلاح کرد. داونپورت از این موتور الکتریکی با باتری برای به‌حرکت در آوردن یک ماشین مدل کوچک در مسیر کوتاهی استفاده کرد. با این اختراع راه برای برقی‌کردن ترامواها هموار شد.

کشف سدیم در جو سیاره‌ای فراخورشیدی

۲۷ نوامبر ۲۰۰۱ میلادی برابر با ۶ آذر ۱۳۸۰ خورشیدی، گروهی از اخترشناسان اعلام کردند که بااستفاده از رصدهای تلسکوپ فضایی هابل در جو سیاره‌ای فراخورشیدی باعنوان HD 209458 b یا اوزیریس، سدیم کشف کرده‌اند. سیاره اوزیریس در صورت فلکی پگاسوس در فاصله حدود ۱۵۹ سال نوری از ما قرار دارد. این اولین جو سیاره‌ای خارج از منظومه خورشیدی بود که اندازه‌گیری شد.

اولین پیوند کبد از اهداکننده زنده

۲۷ نوامبر ۱۹۸۹ میلادی برابر با ۶ آذر ۱۳۶۸ خورشیدی، تیم پزشکان دکتر کریستوف برولش، جراح آلمانی در بیمارستان‌ دانشگاه شیکاگو، بخشی از کبد یک زن را در اولین پیوند موفقیت‌آمیز کبد اهداکننده زنده به دختر 21 ماهه‌اش پیوند زدند. آلیسا اسمیت اهل تگزاس، بخشی از کبد مادرش تری را دریافت کرد. دکتر برولش در سال ۱۹۸۵ در دانشگاه شیکاگو، اولین پیوند سگمنتال را در ایالات متحده انجام داد و در سال ۱۹۸۸ اولین پیوند کبد تقسیم‌شده (یک اهداکننده و دو گیرنده) و تکنیک پیوند از اهدا‌کننده زنده را توسعه داد.

اولین فضاپیمای با سوخت هیدروژنی

۲۷ نوامبر ۱۹۶۳ میلادی برابر با ۶ آذر ۱۳۴۲ خورشیدی، اولین پرواز وسیله نقلیه فضایی با ترکیب سوخت هیدروژن مایع و اکسیژن مایع در مرحله سِنتور ۲ (قنطورس ۲) روی موشک اتلس ۵ از سکوی پرتاب موشکی کیپ کاناورال، فلوریدا انجام شد. اتلس ۵ از خانواده موشک‌های چندمرحله‌ای با سوخت مایع است که برای رساندن ماهواره به مدار عملیاتی طراحی شده بود. مرحله سنتور مرحله بالایی اتلس ۵ است و در اصل برای تامین ظرفیت بار برای ماهواره‌های ارتفاع بالا و کاوشگرهای فضایی ماه و سیاره طراحی شده بود. محموله سنتور ۲ یک ماهواره بود که با موفقیت آن را در مدار زمین‌همگام (جی‌اس‌او) قرار داد.