۲۶ آبان در دنیای علم چه خبر؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۶ آبان برابر با ۱۷ نوامبر را ورق می‌زنیم.

ترانزیستور

۱۷ نوامبر ۱۹۴۷ میلادی برابر با ۲۶ آبان ۱۳۲۶ خورشیدی سه دانشمند آمریکایی به نام‌های جان باردین، والتر هاوسر براتین و ویلیام شاکلی اصول پایه ترانزیستور را مشاهده کردند. ترانزیستور وسیله‌‌ای نیمه‌هادی است که برای تقویت یا سوئیچ‌کردن سیگنال‌ها و توان الکتریکی استفاده می‌شود و به‌عنوان عنصری کلیدی برای تحول الکترونیکی در قرن بیستم شناخته می‌شود. سال ۱۹۲۶ فیزیکدان مجارستانی‌آمریکایی ژولیوس اِدگار لیلینفِلد مفهوم  ترانزیستور اثر میدانی (FET) را پیشنهاد کرد، اما در آن زمان امکان ساخت دستگاهی کارآمد مبتنی‌بر این مفهوم وجود نداشت. تااینکه در سال ۱۹۴۷ باردین، براتین و شاکلی اولین ترانزیستور را در آزمایشگاه بل اختراع کردند و هر سه نفر در سال ۱۹۵۶ جایزه نوبل فیزیک را به‌طور مشترک برای این دستاورد مهم دریافت کردند.

کووید-۱۹

۱۷ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی برابر با ۲۶ آبان ۱۳۹۸ اولین مورد شناخته‌شده بیماری کووید-۱۹ در مردی ۵۵ ساله که به بازاری در ووهان چین سر زده بود شناسایی شد. تلاش‌ها برای مهار ویروس در ووهان موفق نبود و این ویروس اوایل سال ۲۰۲۰ و طی سفرهای مربوط به تعطیلات سال نو میلادی و سال نو چینی به‌سرعت به سایر مناطق آسیا و بعد در سراسر جهان گسترش یافت. و به‌همین‌علت از مارس ۲۰۲۰ سازمان جهانی بهداشت کره زمین را در وضعیت عالم‌گیری کووید- ۱۹ اعلام کرد. وضعیتی که تا ۵ می ۲۰۲۳ برابر با ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۲ ادامه یافت. هرچند جهان از وضعیت حاد این عالم‌گیری خارج شده اما هنوز زیرسویه‌های واریانت او-میکرون از ویروس کرونا همچنان در گردش است. براساس آمارهای جهانی، تا امروز ۱۷ نوامبر ۲۰۲۳ این بیماری باعث  ۷۷۱میلیون‌و۸۲۰هزارو۱۷۳ مورد ابتلا و ۶میلیون‌‌و۹۷۸هزارو۱۶۲ مورد مرگ تایید‌شده در سراسر جهان شده است. آماری که کووید-۱۹ را در رتبه پنجم مرگبارترینن همه‌گیری‌های تاریخ بشر قرار داده است.

کارل ایتن اکلی

۱۷ نوامبر ۱۹۲۶ میلادی برابر با ۲۶ آبان ۱۳۰۵ خورشیدی، کارل ایتن اکلی طبیعت‌شناس و مکتشف آمریکایی درگذشت. او کسی است که روش تاکسیدرمی را برای به‌نمایش‌گذاشتن حیوانات در موزه‌ها ابداع کرد. روش او در استفاده از پوست روی یک ماکت قالب‌گیری‌شده از بدن حیوان، نتایج واقع‌گرایی بی‌سابقه‌ای را به همراه داشت و تاکسیدرمی را از یک کاردستی به یک هنر ارتقا داد. آکلی همچنین توانست اسکلت فیل معروف آفریقایی جامبو را سرهم کند. او در سال ۱۹۱۱ تفنگ سیمان آکلی را اختراع کرد تا هنگام سرهم‌کردن اسکلت حیوانات از آن استفاده کند و دوربین آکلی که برای گرفتن اولین فیلم از گوریل‌ها استفاده شد از دیگر نوآوری‌های او بود.

سوییچیرو هوندا

۱۷ نوامبر ۱۹۰۶ میلادی برابر با ۲۶ آبان ۱۲۸۵ خورشیدی، سوییچیرو هوندا، مهندس، صعنت‌گر و راننده خودروهای مسابقه به‌دنیا آمد. شهرت او برای تاسیس شرکت هوندا موتور، تولیدکننده موتورسیکلت و خودرو است. سوییچیرو هوندا کارش را در سال ۱۹۲۲ به‌عنوان یک شاگرد گاراژ آغاز کرد و در سال ۱۹۲۸ توانست گاراژ خودش را افتتاح کرد. او در سال ۱۹۳۴ کارخانه‌ رینگ پیستون تاسیس و در سال ۱۹۴۸ کارخانه هوندا موتور را راه‌اندازی کرد. یکی از دستاوردهای مهم این شرکت خودروسازی به دنیای علم، معرفی ربات انسان‌نمای آسیمو است که نامش را از آیزاک آسیموف نویسنده داستان‌های علمی‌تخیلی و ارائه‌دهنده قوانین ربات‌ها گرفته است. اولین نسخه این ربات در نوامبر ۲۰۰۰ (آبان ۱۳۷۹) و نسخه به‌روزرسانی‌شده آن در نوامبر ۲۰۰۱ (آبان ۱۳۸۰) عرضه شد. این ربات  در استفاده از دست‌ها و پاها بسیار چابک است.

رابرت هافستاتر

۱۷ نوامبر ۱۹۹۰ میلادی برابر با ۲۶ آبان ۱۳۶۹ خورشیدی، رابرت هافستاتر فیزیکدان آمریکایی و برنده جایزه نوبل فیزیک درگذشت. او همراه با فیزیکدان آلمانی رودولف لودویگ موسباور جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۱ را به‌دلیل موفقیت در اندازه‌گیری اندازه ذرات نوترون و پروتون در هسته اتم دریافت کرد. هافستاتر ساختار تا آن‌زمان ناشناخته این ذرات را فاش و به ایجاد نظم شناسایی برای ذرات زیراتمی کمک کرد. او همچنین وجود مزون امگا و مزون رو را در فیزیک ذرات بنیادی به‌درستی پیش‌بینی کرد. او همچنین شکافت هسته‌ای کنترل‌شده را مطالعه کرد. هافستاتر یکی از نیروهای محرک راه‌اندازی شتاب‌دهنده خطی دانشگاه استنفورد بود. او همچنین کمک‌های قابل توجهی به طیف‌سنجی اشعه گاما کرد که به استفاده از ردیاب‌های رادیواکتیو برای مکان‌یابی تومورها و سایر بیماری‌ها منجر شد.