مغز می‌تواند خطای انسانی را از خطای غیرعمد تشخیص دهد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم وفناوری آنا، دانش‌پژوهان در مطالعه جدیدی نشان دادند چگونه مغز می‌تواند بین نتیجه‌ای که ناشی از خطای انسانی خودش و نتیجه‌ای که مستقیماً مسئول آن نبوده و بنابراین بی‌تقصیر است، تفاوت قائل شود؛ فرایندی که در کمتر از یک ثانیه انجام می‌شود. علاوه بر این، محققان دانشگاه آیووا دریافتند که وقتی پای سرزنش در میان باشد، مغز خطا را ثبت کرده و آن را به بقیه بدن منتقل می‌کند تا اشتباه دوباره تکرار نشود.

مطالعات گذشته نشان داده بود که مغز می‌تواند موقعیت‌هایی را شناسایی کند که در آن یک اشتباه انسانی رخ داده است با این حال، هنوز بحث در مورد اینکه آیا این تشخیص بر نحوه واکنش مغز به یک نتیجه تأثیر می‌گذارد یا نه، ادامه داشت.

«یان وسل» «Jan Wessel» استاد دانشکده علوم روانشناسی و مغز در آیووا و سرپرست این تحقیقات می‌گوید: جنبه جدید در مورد این مطالعه این است که مغز می‌تواند خیلی سریع تشخیص دهد که آیا یک پیامد نامطلوب ناشی از یک خطا (انسانی) است یا دلیل آن چیز دیگریست.

به گفته وی اگر مغز متوجه شود خطای انسانی خودش علت آن بوده است، سپس فرآیند‌های اضافی را برای جلوگیری از خطا‌های بیشتر آغاز می‌کند، ولی اگر نتیجه به دست آمده به دلیل اقدام خودش نباشد، کاری برای تصحیح آن انجام نخواهد داد.

برای رسیدن به این نتیجه، آزمایشی انجام شد که در آن از ۷۶ جوان خواسته شد تا به مجموعه‌ای از فِلِش‌ها روی صفحه نگاه کنند و جهت مناسبی را که یک فِلِش خاص به سمت آن می‌رود انتخاب کنند. وقتی پاسخ آن‌ها درست باشد مثلث جدید دیگری به آن‌ها نشان داده می‌شود.

با این حال، محققان گاهی اوقات یک نماد متفاوت - یک لنگر، قورباغه، هلیکوپتر و ... - را نشان می‌دهند، حتی وقتی که فرد پاسخ درست قبلی را می‌داد و نماد مثلث را پیش‌بینی می‌کرد.

محققان واکنش مغز به نماد‌های مختلف نشان داده شده را در سه بازه زمانی متمایز (۳۵۰، ۱۷۰۰ و ۳۰۰۰ میلی ثانیه) ثبت کردند و خاطرنشان کردند مغز می‌تواند بین این دو نوع نتیجه (عمدی و غیرعمدی) در حدود ۱۰۰۰ میلی ثانیه یا یک ثانیه تمایز قائل شود.

دانشمندان دریافتند وقتی خطای انسانی در هنگام ثبت انتخاب نماد نشان داده شده صورت می‌گیرد، مغز برای دو تا سه ثانیه بیشتر به کار خود ادامه می‌دهد. آن‌ها این فرضیه را با اندازه گیری امواج مغزی از طریق الکتروانسفالوگرام پوست سر (نوار مغزی) تایید کردند.

وسل گفت: وقتی خطایی به عمل خود فرد مربوط می‌شود و او می‌تواند کاری در مورد آن انجام دهد، مغز چند ثانیه طول می‌کشد تا کل دستگاه شناختی، سیستم بینایی و سیستم حرکتی را دوباره پیکربندی کند. اگر مغز لحظه‌ای طول می‌کشد تا بقیه بدن، حواس، کنترل حرکتی را پُر کند و به سایر بخش‌های کار بگوید: «بیایید این کار را دیگر تکرار نکنیم».

به طور کلی، این تحقیق نشان می‌دهد که انسان‌ها در واقع دارای مدار‌های مغزی خاص خطا هستند که فعالیت‌های آن‌ها را شناسایی می‌کنند و باعث واکنش‌های انطباقی به دنبال اشتباهاتی مانند کند کردن هدفمند رفتار‌های مداوم برای یافتن زمان برای جلوگیری از خطا‌های آینده می‌شوند.

نتایج این تحقیقات در نشریه JNeurosci منتشر شده است.